تاریخچه جواهرات، طلا و نقره در دوران باستان

طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی در طول تاریخ همواره انسان‌ها را مجذوب خود ساخته است. این جذابیت از دیدگاه زیبایی شناسی و صنعتی اهمیت زیادی دارد و باعث شده که بشر روش‌های خاصی را برای شکل دادن به این سنگ‌ها و فلزات ابداع کند و تاریخچه جواهرات را شکل دهد. اما جواهرات از جنبه‌های دیگری هم مطرح بوده‌اند به طور مثال باستانیان معتقد بودند هرکس صاحب این جواهرات باشد قدرتی جادویی و ماورایی به دست خواهد آورد و این عقاید باعث شد بشر برای کشف معادن حریص‌تر شود. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی تاریخچه جواهرات از آغاز تمدن بشری و پس از آن بپردازیم.

در طول قرن‌ها استفاده از جواهرات ساخته شده از طلا و نقره و سنگ‌های زینتی نماد و نشانه‌ای برای ثروت و جایگاه اجتماعی، سیاسی و مذهبی افراد بوده است و به همین دلیل بررسی تاریخچه جواهرات از اهمیت خاصی برخوردار است چون می‌تواند به سوالات مهمی درباره شکل گیری تمدن بشری پاسخ دهد. انسان‌هایی که در جوامع بدوی می‌زیستند از آویزها و دستبندهایی استفاده می‌کردند که از چیزهایی مانند سنگ، استخوان و دندان حیوانات، پنجه خرس، صدف و… ساخته شده بود. باستان شناسان گردنبندی را در یک غار باستانی متعلق به عصر حجر در ایتالیا پیدا کردند که از ستون مهره ماهی و صدف ساخته شده و بر گردن اسکلت یک مرد جوان قرار داشت.

کاربردهای جواهرات در دوران باستان

اما ساخت حرفه‌ای جواهرات هم قدمتی طولانی دارد به طوری که در اواسط قرن نوزدهم با کشف مقبره‌های باستانی در مصر، بابل، آشور و سومر و امپراطوری پارس جواهراتی بسیار ظریف و زیبا از جنس طلا و نقره پیدا شد که با مهارت ساخته شده بودند.

قدمت آن‌ها به بیش از پنج هزار سال قبل می‌رسید. جواهراتی که در جوامع بدوی به کار می‌رفتن بیشتر نقش طلسم و نمادهایی را داشت که انسان‌ها از طریق آن با خدایان خود ارتباط برقرار می‌کردند و انان را از شر شیطان حفظ می‌کرد. از دیدگاه آنان این جواهرات نقش درمانی و انرژی دهنده نیز داشت و برایشان خوش شانسی می‌آورد. هنوز هم در برخی فرهنگ‌ها بعضی از انواع جواهرات با همین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد که ریشه در عقاید باستان دارد.

طلا به عنوان فلزی که نمی‌پوسد و زنگ نمی‌زند در تاریخچه جواهرات همیشه اهمیت خاصی داشته است و به تدریج به عنوان یک نماد مرتبط با خورشید میان مردم مطرح شد. مصریان باستان انعکاس نور خورشید را در طلا می‌دیدند و معتقد بودند طلا پسر خورشید است.

فراعنه که خدایان حاکم روی زمین شمرده می‌شدند از گردنبندهای بسیار بزرگی استفاده می‌کردند که از طلای خالص تهیه شده بود و با تعداد زیادی سنگ قیمتی تزیین شده بود. در برخی فرهنگ‌ها نقره منبع انرژی شمرده می‌شد و تصور بر این بود که انرژی بدن فردی که از نقره استفاده می‌کند بیشتر است. در یونان، روم، فینیقیه و مقدونیه در دوران باستان مردم معتقد بودند نقره اثر درمانی دارد و از آن برای کنترل عفونت و درمان زخم استفاده می‌شد.

در تاریخچه جواهرات سنگ‌های قیمتی نیز در دوران باستان اهمیت زیادی داشتند و مرم بر این باور بودند که این سنگ‌ها اثری ماورا طبیعی دارند. مصریان باستان معتقد بودند عقیق خون آیسیس الهه حاصلخیزی است و هرکس از این سنگ استفاده کند این الهه را بیدار خواهد کرد و محصولاتش پربار خواهد شد.

جنگجویان باستانی به کمربند لباس رزم خود سنگ لعل می‌بستند چون معتقد بودند قدرت جادویی این سنگ مانع از خونریزی زیاد می‌شود. رومیان باستان معتقد بودند سنگ کهربا می‌تواند بیماری‌های مزمن مثل تب و آسم را درمان کند. برخی از این باورها به دنیای مدرن هم راه پیدا کرده و هنوز هم افراد برای یمن خوب به یکدیگر سنگ‌های زینتی هدیه می‌دهند و یا سنگ ماه تولد خود را استفاده می‌کنند تا خوش شانس باشند.

تاریخچه کشف طلا

طلا فلزی کمیاب است که نخستین بار در آفریقا و آسیا کشف شد. هندوها اولین اقوامی بودند که هفت هزار سال پیش طلا را از معدن استخراج کردند و در قرن‌های بعد این طلا از هند به ایران آورده شد و به تدریج در همه جای جهان مورد استفاد قرار گرفت. زمانی که در سال ۴۱۰ میلادی امپراطوری روم، شمال و غرب اروپا را از دست داد دیگر به منابع طلا دسترسی نداشت و به واردات طلا از بیزانس روی آورد. با کشف آمریکا در قرن شانزدهم میلادی عصر طلا در اروپای غربی آغاز شد.

اسپانیا با استخراج و غارت طلاهای بومیان آمریکا به ثروت هنگفتی رسید. اما از قرن هجدهم به بعد مهم‌ترین منبع طلای جهان آفریقا بوده است اما در نقاط دیگری مثل استرالیا و چین نیز معادن مهمی از طلا کشف شده است. طلای خالص یک فلز نرم است و بشر در قرن‌های اخیر آموخت که آلیاژ کردن آن با فلزات دیگر مثل مس و نقره می‌تواند استحکام آن را افزایش دهد. بنابراین طلا بر اساس خلوص و نوع فلز آلیاژ آن چندین نوع مختلف با کیفیت و قیمت‌های مختلف دارد.

تاریخچه کشف نقره

نقره هرچند فلزی کمیاب است اما ارزش کمتری نسبت به طلا دارد. طبق تاریخچه جواهرات اولین بار حدود پنج هزار سال پیش معادن نقره در ترکیه امروزی پیدا شد. پس از میلاد مسیح، اسپانیا و سپس آلمان و اروپای شرقی مهمرترین منبع تامین نقره اروپا بود اما پس از کشف آمریکا بیشتر نقره جهان از بولیوی، پرو و مکزیک استخراج می‌شد. امروزه معادن متعددی از نقره در آمریکا، شیلی و استرالیا وجود دارد. نقره نیز مانند طلا فلز نرمی است و برای ایجاد استحکام آن را با فلزات دیگری مثل مس آلیاژ می‌کنند.