احتمالاً تا امروز قهوه را فقط به صورت دان یا پودر آسیاب‌شده در فروشگاه‌ها و کافه‌ها دیده‌اید. نزدیک‌ترین مزارع قهوه به ایران در کشورهای یمن و هندوستان واقع شده است. حتماً قبول دارید که جور هندوستان کشیدن یا سفر به یمن برای بازدید از این مزرعه‌های سرسبز امکان‌پذیر نیست. اما هنوز یک راه برای سفر به مزارع قهوه سرتاسر دنیا در امتداد خط استوا وجود دارد: خواندن این مطلب.
این مقاله شما را به سفری تا دل مزارع قهوه دنیا می‌برد، از یمن و اندونزی و ویتنام تا اتیوپی و اوگاندا و کنیا. سفر تا قلب آمریکای جنوبی ادامه دارد، از پرو و کلمبیا می‌گذرد و در مزارع برزیل، بزرگ‌ترین تولیدکننده قهوه جهان به پایان می‌رسد.
اتیوپی، خاستگاه قهوه
بیشتر تاریخ‌نگاران معتقدند کشور اتیوپی (حبشه قدیم) مبدأ تاریخچه قهوه بوده است و شهری به نام کافا (Kaffa) در جنوب غربی اتیوپی را خاستگاه گیاه قهوه عربیکا می‌دانند.
یکی از مشهورترین افسانه‌های کشف قهوه هم به اتیوپی برمی‌گردد؛ کالدی، چوپانی که کاملاً تصادفی با مشاهده بی‌قراری و شادابی بزهای گله خود پس از خوردن میوه یک گیاه ناشناخته، قهوه را کشف کرد، اهل روستایی در حبشه بوده است.
مردم بعضی قبایل شرق آفریقا در حوالی سال ۵۷۵ میلادی، میوه‌های درخت قهوه را پس از آسیاب، با چربی حیوانی به شکل گلوله‌های خمیری درمی‌آوردند و برای تأمین انرژی مورد نیازشان در نبرد می‌خوردند.
هنوز هم در دهکده گِشا، مناطق سیدامو یا یرگاچف اتیوپی، مزارع قهوه شبیه نیاکان خودروی وحشی‌شان کاملاً طبیعی به نظر می‌رسند. یعنی اگر کشاورزان را در حال رسیدگی به درختچه‌ها، برداشت میوه یا فراوری نبینید، شاید باور نکنید که انسان آن‌ها را کاشته باشد.
دانه‌های قهوه اتیوپی طعم‌یادهای گلی-میوه‌ای دارند و قدم زدن در میان مزارع آن‌ها حس بازگشت به نقطه آغاز تاریخچه قهوه را به شما می‌دهد.
یمن، پیشتاز تاریخی کشت و تجارت قهوه
اگر تاریخچه قهوه را کاوش کنید، می‌بینید که بعضی تاریخ‌نگاران زمان و مکان آغاز کشت قهوه برای تهیه نوشیدنی را اوایل قرن نهم میلادی در یمن می‌دانند. این تاریخ‌نگاران معتقدند که اقلیم گرمسیری و ساحلی یمن در جنوب شبه جزیره عربستان بهترین محیط برای پرورش نهال‌های قهوه بوده است.
بعضی هم نوشته‌اند که اولین بار مردم یمن در قرن یازدهم قهوه را در مزارع خود کاشتند و کمی بعد، از محصول دست‌پرورده‌شان نوشیدنی گرم درست کردند. یعنی یمنی‌ها هم اولین کشاورزان قهوه‌اند و هم ابداع‌کننده نوشیدنی آن.
البته داستان انتقال گیاه قهوه از اتیوپی به یمن و کشت در آنجا هم طرفداران خود را دارد. یمنی‌ها کشت و پرورش قهوه را آن قدر جدی گرفتند که بندر موخا در کشورشان از قرن پانزدهم (تا چند قرن) به عنوان منبع قهوه دنیا شهرت داشت. بعدها قهوه موکا را با الهام از همین شهر نامگذاری کردند.
امروز همچنان یمنی‌ها قهوه را با روش‌های بسیار قدیمی در مزارع پلکانی سرسبز و مرتفعشان پرورش می‌دهند و برداشت و فراوری و برشته‌کاری را هم بدون ماشین آلات، مواد شیمیایی یا فرایندهای مدرن پیش می‌برند.
با اینکه حجم محصول مزارع قهوه یمن به دلایل مختلف محدودتر از قبل است، ولی همچنان در میان مصرف‌کنندگان داخلی و منطقه‌ایش به کیفیت بالا و طعم متمایز شهرت دارد.
کنیا
مزارع قهوه کنیا از مناطق کوهستانی و مرتفع تا استان‌های ساحلی شرایط اقلیمی مناسب و خاک‌های حاصلخیزی برای پرورش گونه عربیکا دارند. بیشتر از ۷۰ درصد قهوه کنیا را خانواده‌های کشاورز تولید می‌کنند و فقط ۳۰ درصد آن سهم تولیدکنندگان صنعتی بزرگ است.
قهوه کنیا معمولاً طعم‌یادهای میوه‌ای-آجیلی و تن‌واری سبک دارد و طرفداران طعم‌های تلخ‌تر با ترشی کمتر را به‌خوبی راضی می‌کند.
اوگاندا، سرزمین روبوستای وحشی
اوگاندا از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قهوه در قاره آفریقا است و بیشتر درآمد صادراتی و شهرتش به تولید قهوه روبوستا در مزارع کم‌ارتفاع برمی‌گردد. گیاه روبوستا مقاومت بیشتری نسبت به عربیکا دارد و به همین دلیل کشاورزان به راحتی آن را در دمای بالا و شرایط ویژه اقلیم اوگاندا پرورش می‌دهند.
جالب است بدانید که قهوه روبوستا گیاه وحشی منطقه جنگلی کامپانی و اطراف دریاچه ویکتوریا (بزرگ‌ترین دریاچه قاره آفریقا) است. یعنی یکی از باکیفیت‌ترین انواع روبوستا در دنیا بدون کمترین زحمتی به صورت خودرو در این ناحیه رشد می‌کند. البته کشاورزان قهوه در اوگاندا در چند سال اخیر با مشکلات ناشی از تغییر اقلیم و گرمایش زمین دست به گریبان‌اند که به کاهش حجم تولیدشان منجر شده است.
اضافه کردن روبوستای اوگاندا به هر ترکیب قهوه طعم قوی و تلخ، تن‌واری سنگین و طعم‌یادهای شکلاتی و دودی می‌دهد.
اندونزی، نگین اقیانوس
اولین مزارع قهوه اندونزی در سال‌های پایانی قرن هفدهم میلادی به دست دولت هلند در منطقه جاوا-مان ایجاد شد که در آن زمان کشور را تحت قیمومیت خود داشت.
احتمالاً نام قهوه جاوه یا سوماترا را شنیده‌اید؛ این جزایر، اولی در اقیانوس هند و اقیانوس آرام، از بهترین مناطق پرورش قهوه روبوستا و عربیکا در جهان به حساب می‌آید. کشاورزان سوماترا برای خشک‌کردن میوه قهوه از فرآیندهای خیس و نیمه‌خیس مخصوص خود استفاده می‌کنند.
همین باعث می‌شود که قهوه‌های اندونزی معمولاً طعم‌یادهای عمیق، خاکی و ادویه‌ای ویژه‌ای با تن‌واری سنگین و اسیدیته پایین داشته باشند. عربیکای سوماترا هم با ترشی و کافئین متوسط، رایحه شکلاتی و طعم‌یادهای کاراملی و آجیلی طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد.
قهوه پرو، دست‌چین سرزمین اینکاها
از جنوب شرق آسیا به غربی‌ترین بخش‌های آمریکای جنوبی برویم؛ جایی که مزارع قهوه عربیکا بیشتر مناطق کوهستانی کشور پرو را پوشانده است و ۲ درصد قهوه دنیا را تأمین می‌کند.
قهوه پرو با کافئین متوسط، رایحه کاراملی و طعم‌یادهای میوه‌ای و آجیلی باب طبع طرفداران عربیکا در سرتاسر جهان است. بسیاری از آژانس‌های گردشگری به درخواست مسافرانی که برای تماشای آثار تمدن قوم اینکا به پرو می‌آیند، بازدید از مزارع قهوه را هم در میان برنامه‌های متنوع تور خود قرار می‌دهند.
کلمبیا
کلمبیا همسایه شمالی پرو و سومین تولیدکننده قهوه در جهان است. گفته می‌شود در سال ۱۷۵۸ کشیشی به نام پدر واسکوئز برای اولین بار گیاه قهوه را از برزیل به کلمبیا برد.
جالب است بدانید بازدید از مزارع قهوه کلمبیا پای ثابت تورهای گردشگری به مقصد این کشور است. بیشتر این مزارع در منطقه فرهنگی قهوه در دل کوهستان‌های کلمبیا واقع شده‌اند و میراث جهانی یونسکو به حساب می‌آیند. مهم‌ترین ویژگی این منطقه، تولید قهوه باکیفیت به شیوه‌های کاشت و برداشت و فرآوری سنتی و پیوند زندگی و فرهنگ مردم با قهوه است.
در مزارع قهوه کوهستانی و آتشفشانی، قهوه کلمبیا با کیفیت بی‌نظیر و ویژگی‌هایی مانند طعم‌یاد میوه‌ای ملایم و شیرین، اسیدیته بالا و تن‌واری متوسط پرورش می‌یابد.
ویتنام
ویتنام کشوری است ساحلی در در جنوب شرقی آسیا که دومین تولیدکننده بزرگ قهوه در جهان به حساب می‌آید. اولین بار فرانسوی‌ها در سال ۱۸۵۷ ویتنامی‌ها را با گیاه قهوه آشنا کردند؛ آشنایی‌ای که جدی گرفته شد و ویتنام را از اوایل قرن بیستم به اصلی‌ترین منبع درآمد خود یعنی صادرات قهوه رساند.
عمده محصول قهوه ویتنام از گونه روبوستاست که با طعم قوی و تلخ، تن‌واری سنگین و طعم‌یادهای شکلاتی و آجیلی‌اش از بهترین تجربه‌های طرفداران قهوه تک‌خاستگاه به حساب می‌آید.
حرف آخر
احتمالاً در دنیای واقعی سفر به مزارع قهوه زیبایی که در این مطلب مرور کردیم برای شما امکان‌پذیر نخواهد شد. اما بعد از این گشت و گذار مجازی جذاب می‌توانید حاصل تلاش کشاورزان قهوه را از اتیوپی و اوگاندا تا اندونزی و پرو و برزیل در صفحه خرید قهوه اسپرسو یا خرید قهوه دمی یا قیمت قهوه ترک پیدا کنید.
source