میسوفوبیا یا ترس از میکروب چیست؟

میسوفوبیا یا جرموفوبیا به معنای ترس شدید از کثیفی، آلودگی و میکروب‌هایی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها است. افرادی که به این ترس مبتلا هستند، معمولاً از تماس با کثیفی یا هر چیزی که فکر می‌کنند آلوده است، اجتناب می‌کنند. در واقع تماس با این‌ها می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و ناراحتی شدید در آن‌ها شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است اقدامات افراطی برای جلوگیری از تماس با میکروب‌ها انجام دهند که این موضوع می‌تواند در زندگی برای آن‌ها مشکلاتی ایجاد کند و کیفیت زندگی‌شان را کاهش دهد.

میسوفوبیا به طور خاص در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ذکر نشده است. با این حال، پژوهشگران بر این باورند که این فوبیا در دسته‌ی «فوبیای خاص» قرار می‌گیرد، که زیرمجموعه‌ای از اختلالات اضطرابی در DSM-5 است.

فوبیای خاص نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ترس شدید یا غیرمنطقی از یک شیء یا موقعیت خاص می‌شود، حتی زمانی که آن شیء یا موقعیت خطر واقعی کمی دارد یا اصلاً خطری ندارد. در این مقاله ما به علائم و دلایل این نوع فوبیا می‌پردازیم.

علائم میسوفوبیا

بسیاری از افراد به بهداشت فردی و قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها توجه دارند. اما کسانی که به میسوفوبیا مبتلا هستند، ممکن است رفتارهای زیر را از خود نشان دهند:

• تمرکز وسواس‌گونه روی تمیزی
• استفاده بیش از حد از محصولات پاک‌کننده و ضدعفونی‌کننده
• شستن مکرر و افراطی دست‌ها
• اجتناب از مکان‌ها و اشیایی که تصور می‌کنند آلوده هستند
• محدود کردن رفت‌وآمد به مکان‌های شلوغ به دلیل ترس از قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها

از آنجا که میسوفوبیا با اختلال اضطرابی نیز مرتبط است، می‌تواند علائم اضطراب یا حملات پانیک (هراس) را به همراه داشته باشد که این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• تپش قلب
• تعریق
• لرزش
• بی‌قراری
• مشکل در تمرکز یا احساس خطر قریب‌الوقوع

میسوفوبیا گاهی با اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) نیز مرتبط است، اما این ترس می‌تواند در افرادی که به OCD مبتلا نیستند نیز رخ دهد. در افرادی که هم‌زمان دچار میسوفوبیا و OCD هستند، ویژگی‌های وسواس فکری و اجبار رفتاری معمولاً قابل مشاهده است. این افراد ممکن است افکار مداوم و غیرقابل‌کنترلی درباره میکروب‌ها داشته باشند و برای کاهش اضطراب خود به انجام رفتارهای تکراری و افراطی مانند شست‌وشوی مکرر دست‌ها روی بیاورند.

علل بروز میسوفونیا در افراد

دقیقاً مشخص نیست چه عواملی باعث بروز میسوفوبیا می‌شوند، اما چندین عامل می‌توانند خطر ابتلا به این ترس را افزایش دهند. این عوامل عبارت‌اند از:

• سابقه خانوادگی میسوفوبیا: داشتن اعضای خانواده‌ای که به این ترس مبتلا هستند می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
• تجربه یک حادثه یا رویداد آسیب‌زا مرتبط با میکروب‌ها: مانند از دست دادن یکی از عزیزان به دلیل ابتلا به یک بیماری باکتریایی.
• فعالیت بیش از حد آمیگدال (بادامه مغز): این بخش از مغز که کنترل احساسات را بر عهده دارد، در برخی افراد دچار بیش‌فعالی و می‌تواند باعث بروز اضطراب و ترس‌های شدید شود.
• آگاهی زیاد از بیماری‌ها، میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا: افزایش آگاهی درباره بیماری‌های عفونی و خطرات میکروبی می‌تواند ترس از آلودگی را تشدید کند.
• ابتلا به سایر اختلالات روانی: مانند اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، افسردگی، و اضطراب که می‌توانند زمینه‌ساز یا تشدیدکننده میسوفوبیا باشند.

تشخیص میسوفوبیا

اگر از میکروب‌ها می‌ترسید یا فکر می‌کنید ممکن است به میسوفوبیا مبتلا باشید، مراجعه به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به شما کمک کند. به طور کلی، متخصصان سلامت روان مانند روان‌شناسان و روان‌پزشکان می‌توانند در تشخیص این اختلال به شما کمک کرده و روش‌هایی برای مدیریت علائم آموزش دهند.

پزشک یا درمانگر شما ممکن است از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای ارزیابی معیارهای لازم جهت تشخیص یک فوبیای خاص استفاده کند. شما ممکن است به میسوفوبیا مبتلا باشید اگر:

• دچار ترس مداوم، غیرمنطقی یا بیش از حد از میکروب‌ها یا آلودگی هستید.
• از موقعیت‌هایی که احتمال دارد در معرض میکروب قرار بگیرید، اجتناب می‌کنید.
• هنگام قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها دچار اضطراب یا استرس شدید می‌شوید.
• باور دارید که علائم شما بر بخش‌های مهمی از زندگی مانند روابط شخصی یا کار تأثیر گذاشته است.
• این علائم را بیش از شش ماه تجربه کرده‌اید.

تشخیص دقیق توسط متخصص می‌تواند به شما در انتخاب بهترین روش‌های درمانی و مدیریت علائم کمک کند.

درمان میسوفوبیا

بر اساس علائم شما، پزشک یا درمانگرتان ممکن است یکی از گزینه‌های درمانی زیر را توصیه کند:

1. مواجهه درمانی (Exposure Therapy): این روش شامل قرار دادن تدریجی فرد در معرض ترس‌هایش است تا بتواند با آن روبه‌رو شود و بیاموزد چگونه واکنش‌های عاطفی خود را از آن جدا کند. مواجهه درمانی یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای فوبیاهای خاص محسوب می‌شود و از تکنیک‌هایی مانند واقعیت مجازی، تصاویر یا مواجهه واقعی با موقعیت‌های ترس‌آور استفاده می‌کند.
2. درمان شناختی-رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy – CBT): این درمان به شما کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی یا مخرب که می‌توانند باعث تقویت فوبیای شما شوند را شناسایی کنید و بیاموزید که چگونه آن‌ها را با افکار مثبت و سازنده جایگزین کنید.
3. دارودرمانی: برخی افراد ممکن است برای کاهش ترس‌های خود به دنبال استفاده از دارو باشند. با این حال، دارودرمانی معمولاً روش رایجی برای درمان فوبیاهای خاص نیست، زیرا تحقیقات نشان می‌دهد که این روش به تنهایی تأثیر چندانی ندارد.
   البته برخی مطالعات نشان می‌دهند که داروهایی مانند بتابلاکرها (Beta Blockers) و بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepines) می‌توانند در کنار درمان‌های روان‌شناختی به کاهش اضطراب کمک کنند.

ترکیب روش‌های درمانی، به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری همراه با مواجهه درمانی، می‌تواند در بسیاری از موارد بهترین نتیجه را برای افراد مبتلا به میسوفوبیا به همراه داشته باشد.

همچنین اگر در خانه یک نوجوان مبتلا به این فوبیا دارید زندگی با او ممکن است برای شما کمی استرس‌زا باشد. با این حال، می‌توانید به نوجوان خود کمک کنید تا اضطراب خود را کم کند و ترس از میکروب‌ها زندگی او را از کنترل خارج نکند. برخی استراتژی‌های مفید شامل موارد زیر است:

مدل‌سازی رفتارهای سالم

اگر می‌خواهید نوجوان شما نگرش سالمی در مورد میکروب‌ها پیدا کند، باید خودتان رفتارهای سالم را به عنوان یک الگو انجام دهید. اگر دائماً دست‌های خود را می‌شویید، سطوح را ضدعفونی می‌کنید یا درباره کثیف بودن اتاق فرزندتان نظر می‌دهید، ممکن است به ترس او از میکروب‌ها دامن بزنید. رفتار خودتان را بررسی کنید تا مطمئن شوید که به طور ناخودآگاه جرموفوبیا را در نوجوان خود تقویت نمی‌کنید.

ارائه اطلاعات مناسب

اگر می‌دانید که ترس نوجوان شما از میکروب‌ها بر اساس واقعیت نیست، به او اطلاعات درست بدهید. با حساسیت (و بدون قضاوت)، به نوجوان خود در مورد میکروب‌ها با استفاده از کتاب‌ها یا ویدیوها آموزش دهید. به او اطلاع دهید که باکتری‌ها بخشی طبیعی از بدن و محیط زیست ما هستند. یک مطالعه اخیر نشان می‌دهد که آگاهی از میکروب‌ها ممکن است عامل مهمی در پیشگیری و کاهش جرموفوبیا باشد.

تشویق به تکنیک‌هایی برای آرام شدن

برای کاهش اضطرابی که هنگام افزایش ترس از میکروب‌ها در نوجوانتان به وجود می‌آید، پیشنهاد تکنیک‌های آرامش‌بخشی را بدهید. نفس عمیق می‌تواند ضربان قلب سریع را کاهش داده و احساس آرامش ایجاد کند. مدیتیشن روشی برای دور شدن از افکار مزاحم است، و یوگا هم می‌تواند به کاهش احساسات جسمی ناراحت‌کننده کمک کند. نوجوان خود را تشویق کنید تا این تکنیک‌های آرامش‌بخش را جزئی از روتین روزانه خود قرار و چند دقیقه در روز را به آن اختصاص دهد.

استراتژی‌های مقابله‌ای

زمانی که ترس‌های نوجوانان میسوفوبیا افزایش می‌یابد، ممکن است وارد حالت پانیک شوند. در اینجا یکسری از روش‌های مقابله‌ای و مواجهه‌ای به کار می‌آید. این استراتژی‌ها ممکن است شامل نوشتن احساسات در یک دفترچه، انجام یک کار هنری، گذراندن وقت در طبیعت، داوطلبانه کار کردن، خواب کافی و ارتباط با دوستان باشند.

در دسترس بودن برای گفتگو

به نوجوان خود اطلاع دهید که می‌توانند به شما مراجعه کنند اگر نگرانی دارند، سوالی دارند یا نیاز به صحبت دارند. تجربه آنها را نادیده نگیرید. ترس‌هایشان برای آنها بسیار واقعی است. با دلسوزی با آنها رفتار کنید و در عین حال به آنها یادآوری کنید که بیشتر میکروب‌ها به اندازه‌ای که فکر می‌کنند خطرناک نیستند. اگر تلاش‌های شما کافی نبود، از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید.

چگونه از ابتلا به میسوفوبیا پیشگیری کنیم

هیچ راه قطعی برای پیشگیری از میسوفوبیا وجود ندارد. با این حال، از آنجایی که این فوبیا می‌تواند با عواملی مانند تجربیات آسیب‌زای گذشته و سایر اختلالات روانی مرتبط باشد، راهکارهای زیر می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به این ترس کمک کنند:

1. مراقبت از خود: به سلامت جسمی و روانی خود اهمیت دهید و به طور منظم فعالیت‌های آرام‌بخش انجام دهید.
2. تمرین تنفس عمیق: تکنیک‌های تنفس عمیق و کنترل‌شده می‌توانند به مدیریت اضطراب و استرس‌های روزمره کمک کنند.
3. خواب کافی: خواب منظم و کافی نقش مهمی در حفظ سلامت روان و کاهش حساسیت به استرس دارد.
4. مدیریت استرس: از طریق انجام فعالیت‌های مورد علاقه‌تان مانند یوگا، نوشتن در دفتر خاطرات، مدیتیشن یا هر سرگرمی آرامش‌بخش دیگری، استرستان را کاهش دهید.

عوارض میسوفوبیا در صورت عدم درمان

اگر میسوفوبیا درمان نشود، می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد و عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• اضطراب شدید: افزایش سطح اضطراب و نگرانی‌های غیرمنطقی در مورد آلودگی.
• انزوای اجتماعی: دوری از دیگران برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها.
• رفتارهای وسواسی: انجام مکرر رفتارهایی مانند شستن بیش از حد دست‌ها، تمیز کردن مداوم سطوح و استحمام بیش از حد.
• افزایش خطر ابتلا به سایر اختلالات روانی: مانند افسردگی یا اختلال وسواس فکری-عملی (OCD).
• اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی: خودداری از حضور در جمع‌ها که می‌تواند باعث کاهش حمایت‌های عاطفی از سوی دوستان و خانواده شود.
• پریشانی شدید: احساس ناراحتی و اضطراب غیرقابل کنترل در مواجهه با موقعیت‌های ترس‌آور.

نکته: در صورت بروز علائم، مراجعه به یک متخصص سلامت روان می‌تواند کمک‌کننده باشد و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.

آیا میسوفوبیا و جرموفوبیا یکی هستند؟

میسوفوبیا گاهی اوقات به عنوان جرموفوبیا نیز شناخته می‌شود. هر دو وضعیت به معنای ترس شدید از میکروب‌ها یا آلودگی هستند.

کلام آخر

میسوفوبیا نوعی ترس از میکروب‌ها، کثیفی و آلودگی است که می‌تواند باعث بروز علائمی مانند استفاده بیش از حد از مواد پاک‌کننده و اضطراب شود. این ترس اغلب می‌تواند همراه با اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) رخ دهد.

اگرچه زندگی با ترس از میکروب‌ها می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد، اما درمان‌ می‌تواند به داشتن یک زندگی سالم‌تر کمک کنند.

منبع: health