پماد ترتینوئین از پرکاربردترین و محبوب‌ترین محصولات در دنیای مراقبت از پوست است که برای درمان و بهبود مشکلات پوستی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پماد از خانواده رتینوئیدها است و معمولا به عنوان گزینه‌ای موثر برای درمان جوش صورت و کاهش لکه‌های تیره‌ی پوست به کار برده می‌شود. درست مانند هر محصول پوستی دیگری پماد ترتینوئین هم باید با آگاهی و دقت در روتین پوستی قرار بگیرد تا اثر خود را نشان دهد. اگر می‌خواهید دقیقا بدانید که پماد ترتینوئین برای چیست، چگونه مصرف می‌شود و چه کاربردها، عوارض جانبی احتمالی و موارد احتیاطی دارد تا آخر این مطلب از دیجی‌کالا مگ با ما همراه باشید.
پماد ترتینوئین چیست؟
پیش از آنکه بخواهید بدانید پماد ترتینوئین برای چیست باید با ماهیت این محصول آشنا شوید. ترتینوئین (Tretinoin) یکی از مشتقات معروف ویتامین A است که متخصصان از آن‌ها با نام «رتینوئید» یاد می‌کنند. این ماده که معمولا به صورت کرم یا ژل موضعی عرضه می‌شود برای درمان بسیاری از مشکلات پوستی از چین و چروک‌های سطحی گرفته تا جوش و جای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترتینوئین یکی از اصلی‌ترین ترکیبات محصولات ضد جوش به شمار می‌آید. ممکن است این موضوع برایتان غیرقابل باور به نظر برسد، اما در واقعیت ترتینوئین با تحریک پوست و سرعت بخشیدن به چرخه‌ی زندگی سلول‌های پوست عمل می‌کند. این باعث می‌شود سلول‌ها سریع‌تر تقسیم شوند، بمیرند و سلول‌های سالم و جدیدتر جای آن‌ها را بگیرند. این پماد با نام‌های تجاری دیگری چون رتین A و ترتین هم شناخته می‌شود.
موارد استفاده از پماد ترتینوئین
به منظور اینکه بدانید پماد ترتینوئین برای چیست باید بدانید که این نوع رتینوئید می‌تواند به رفع و درمان تعداد زیادی از مشکلات پوستی کمک کند. سالیان سال می‌شود که ترتینوئین، مزایا و میزان اثربخشی آن توسط محققان مورد مطالعه قرار گرفته است؛ بنابراین باید در نظر داشته باشید که فواید استفاده از پماد ترتینوئین کاملا توسط سازمان غذا و داروی آمریکا یا همان FDA مورد تایید قرار گرفته است. موارد استفاده از این محصول پوستی عبارتند از:
کمک به درمان آکنه
اگر حتی کمی هم به دنبال بهترین پماد ضد جوش گشته باشید، حتما می‌دانید که یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین کاربردهای پماد ترتینوئین رفع و درمان آکنه است. این محصول به طور گسترده‌ای برای درمان انواع جوش‌ها از التهابی گرفته تا غیر التهابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانطور که گفته شد ترتینوئین با تحریک پوست سرعت جایگزینی سلول‌های آن را افزایش می‌دهد و همین امر باعث می‌شود که سلول‌های مرده، باکتری‌ها و سایر محرک‌ها روی پوست باقی نمانند. علاوه بر این، خواص ضد التهابی این ماده به کاهش تورم، قرمزی و التهاب ناشی از آکنه کمک می‌کند. بر اساس تحقیقات انجام شده، استفاده از پماد ترتینوئین همچنین از بروز جوش پوستی در آینده جلوگیری خواهد کرد چرا که ماده‌ی فعال این پماد جلوی عوامل فعال در بروز آکنه را می‌گیرد.
کاهش هایپرپیگمنتاسیون و لکه‌های پوستی
اگر از ما بپرسید که پماد ترتینوئین برای چیست، قطعا به شما خواهیم گفت که این محصول حتی می‌تواند جایگزین بهترین پماد برای جای جوش صورت هم شود. ترتینوئین به محو شدن هایپرپیگمنتاسیون، ملاسما و لکه‌های تیره‌ی پوستی ناشی از تابش نور خورشید یا آکنه کمک می‌کند. این پماد سرعت ریزش و جدا شدن سلول‌های مرده از پوست را افزایش می‌دهد؛ همین موضوع باعث تولید سلول‌های جدید، یکنواخت شدن رنگدانه‌ها و یکدست شدن تدریجی رنگ پوست می‌شود. استفاده‌ی منظم از پماد ترتینوئین زیر نظر پزشک متخصص قطعا به رفع لکه‌های پوستی می‌انجامد.
رفع خطوط و چین و چروک‌های پوستی
یکی از پرطرفدارترین کاربردهای این ماده که وقتی می‌خواهید بدانید پماد ترتینوئین برای چیست باید با آن آشنایی پیدا کنید، رفع خطوط و چین و چروک‌های پوستی است. این پماد می‌تواند علائم قابل مشاهده‌ی پیری پوست مانند خطوط ریز، چین و چروک‌ها و لکه‌های پیری را با تحریک فرآیند کلاژن‌سازی و افزایش خاصیت ارتجاعی به حداقل برساند. کلاژن پروتئینی است که وجود آن برای حفظ استحکام و شادابی پوست ضروری به حساب می‌آید. با گذشت زمان، مصرف پماد ترتینوئین به بازیابی پوست صاف، محکم و درخشانی که داشته‌اید کمک می‌کند؛ دقیقا به همین دلیل است که از این ماده به عنوان عنصری کلیدی در روتین مراقبتی پوستهای بالغ یاد می‌شود.
بهبود بافت و رنگ پوست
پماد ترتینوئین با از بین بردن جوش‌ها، کاهش لکه‌ها و تمیز کردن منافذ، می‌تواند بافت کلی پوست را به شدت بهبود ببخشد. این باعث می‌شود پوست سالم تر و درخشان‌تر به نظر برسد و همچنین جذب سایر محصولات مراقبت از پوستی هم افزایش کند. افزایش جذب ترکیبات موثر پوستی می‌تواند باعث شود که خیلی بیشتر از قبل از مزایای آن‌ها بهره ببرید.
از بین بردن ترک‌های پوستی و پوست مرغی
احتمالا شما هم وقتی می‌خواستید بدانید پماد ترتینوئین چیست با کاربرد آن برای پوست مرغی و ترک‌های پوستی هم روبرو شده‌اید. این پماد با افزایش گردش سلولی پوست و بالا بردن سرعت جایگزینی سلول‌های قدیمی تا حد قابل قبولی این دو مشکل شایع را رفع کند. باید در نظر داشته باشید که پماد ترتینوئین به تنهایی نمی‌تواند پوست مرغی را درمان کند و باید با درمان‌های دیگری چون اسکراب و برس بدن مورد استفاده قرار بگیرد. برای ترک پوستی هم باید گفت که ترتینوئین فقط به رفع ترک‌های جدید و سطحی کمک می‌کند.
دوز مصرفی پماد ترتینوئین چقدر است؟
وقتی فهمیدید پماد ترتینوئین برای چیست و به سراغ خرید آن رفتید احتمالا با دوزهای مختلفی از این محصول روبرو می‌شوید که محبوب‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها 05/0 و 025/0 هستند. در پاسخ به سوال پماد ترتینوئین 0/05 درصد چیست باید بگوییم این یکی از دوزهای قوی ترتینوئین است که نتایج خود را در زمان کوتاه‌تری نشان می‌دهد. این دوز را کسانیکه پوستشان به دوزهای ضعیف‌تر عادت کرده است باید استفاده کنند. اگر هم می‌خواهید بدانید که پماد ترتینوئین 0/025 درصد چیست، باید بگوییم این دوز از پماد غلظت کمتری دارد. افرادی که سابقه‌ی مصرف ترتینوئین را ندارند و پوستشان حساس است باید به سراغ این دوز بروند.
عوارض جانبی استفاده از پماد ترتینوئین
درست مانند کمی پیش که توضیح دادیم پماد ترتینوئین برای چیست و چطور کار می‌کند؛ باز هم تاکید می‌کنیم که این ترکیب اثر خود را با تحریک پوست نشان می‌دهد. دقیقا به همین دلیل است که مصرف آن می‌تواند با یک سری عوارض جانبی خاص همراه باشد. این عوارض عبارتند از:
- قرمز شدن پوست
- خشک شدن پوست
- پوسته پوسته شدن پوست
- خارش و التهاب پوست
- گرم و سوزناک شدن پوست
بهتر است به یاد داشته باشید که ترتینوئین به عنوان یک ماده‌ی فعال می‌تواند در روزهای اولی که آن را مصرف می‌کنید باعث تحریک پوست شود. بنابراین تا چند هفته‌ی اول شروع درمان خشکی، پوسته پوسته شدن و خارش خفیف تا متوسط پوست کاملا طبیعی است. این عوارض جانبی اما باید با تطبیق پیدا کردن پوست با دارو کاهش پیدا کنند. اگر سوزش پوست با گذشت چند هفته بهبود پیدا نکرد یا علائم شدیدتر زیر را تجربه کردید باید مصرف ترتینوئین را متوقف و با پزشک متخصص مشورت نمایید.
- تحریک مداوم و شدیدتر پوست
- تاول زدن و پوسته پوسته شدن پوست
- تاول زدن پوست
- تغییر رنگ بیش از حد پوست
- تغییر موقت رنگدانه‌های پوستی
نحوه‌ی مصرف پماد ترتینوئین
درست مانند هر دارو و محصول پوست دیگری وقتی فهمیدید پماد ترتینوئین برای چیست باید به سراغ آشنایی با نحوه‌ی استفاده از آن بروید. این محصول می‌تواند به شدت پوست را تحریک کند، بنابراین پیش از مصرف آن موارد زیر را حتما انجام دهید:
- پوست خود را به خوبی تمیز کنید تا هیچ آلودگی و ماده‌ی اضافه‌ای روی آن باقی نماند.
- اگر آرایش کرده‌اید پوست خود را به روش شست‌وشوی دو مرحله‌ای بشویید.
- با پوست خود مهربانانه رفتار کنید؛ کارهایی چون مالش دادن محکم و کشیدن پوست باعث تحریک آن می‌شوند.
- پس از شست‌وشوی صورت و خشک کردن آن، 20 الی 30 دقیقه برای استفاده از پماد ترتینوئین صبر کنید.
وقتی تمامی کارهایی که در بالا گفته شد را انجام دادید وقت آن است که طبق دستور زیر از پماد ترتینوئین استفاده کنید:
- مقدار بسیار کمی از پماد ترتینوئین را روی نوک انگشت دست خود بزنید.
- پماد را تنها روی نواحی خاصی که دارای مشکل پوستی است بزنید و به آرامی بمالید.
- پماد ترتینوئین باید بلافاصله پس از زده شدن روی پوست محو شود؛ اگر نشد روز بعد از مقدار کمتری استفاده کنید.
- این محصول باید یک بار در روز، ترجیحا قبل از خواب مورد استفاده قرار بگیرد.
- پس از زدن پماد ترتینوئین بلافاصله از یک مرطوب‌کننده‌ی قوی استفاده کنید تا خشکی پوست خود را به حداقل برسانید.
- پماد ترتینوئین تنها برای استفاده‌ی موضعی است؛ بنابراین مراقب باشید که آن را وارد چشم، دهان یا بینی خود نکنید.
- در طول روز حتما از یک ضد آفتاب دارای SPF بالای 30 استفاده کنید تا پوستتان آسیب نبیند.
به طور کلی، تمامی مشتقات ویتامین A یا همان رتینوئیدها از جمله ترتینوئین می‌توانند پوست را در برابر عوامل محیطی به شدت آسیب‌پذیر و تحریک‌پذیر کنند. بنابراین سعی کنید قرار گرفتن در معرض باد خشک، سرمای شدید، لوازم آرایش محرک، نور خورشید، لامپ‌های پر نور، صابون‌های خشن و محصولات موی نامناسب را به حداقل برسانید. پماد ترتینوئین در عرض 2 الی 3 هفته تاثیر خود را نشان می‌دهد اما برای برخی افراد ممکن است تا 6 هفته هم طول بکشد. اگر با گذشت 12 هفته پس از مصرف ترتینوئین نشانه‌ای از بهبودی حاصل نشد، با پزشک متخصص مشورت کنید.
پماد ترتینوئین با چه ترکیباتی تداخل دارد؟
هنگام وارد کردن پماد ترتینوئین به روتین پوستی خود باید در نظر داشته باشید که این ماده می‌تواند در ترکیب با یک سری مواد دیگر باعث تحریک پوست، کاهش اثربخشی یا بروز واکنش‌های نامطلوب شود. در ادامه ترکیباتی که با ترتینوئین در تداخل هستند را به شما معرفی کرده‌ایم.
- بنزوئیل پراکسید: بنزوئیل پراکسید که اغلب برای درمان آکنه استفاده می‌شود، می‌تواند اثربخشی ترتینوئین را کاهش دهد. اگر از بنزوئیل پراکسید و ترتینوئین در روتین مراقبت از پوستی خود استفاده می‌کنید، باید آن‌ها را جداگانه به پوست خود بزنید؛ به عنوان مثال، بنزوئیل پراکسید در صبح و ترتینوئین در شب.
- سالیسیلیک اسید: سالیسیلیک اسید یک لایه‌بردار رایج در روند درمان آکنه است که استفاده‌ی همزمان آن با پماد ترتینوئین می‌تواند باعث تحریک و خشکی پوست شود. بهتر است این دو ترکیب را در روزهای متناوب یا با راهنمایی یک متخصص پوست استفاده کنید.
- گلیکولیک اسید و سایر AHA ها: آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs) مانند گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید، می‌توانند خشکی، خارش و تحریک پوستی ناشی از مصرف ترتینوئین را تشدید کنند. برای جلوگیری از آسیب دیدن پوست باید از مصرف همزمان این لایه بردارها با پماد ترتینوئین اجتناب کرد یا با نظر پزشک متخصص به سراغ آن‌ها رفت.
- رتینول یا سایر رتینوئیدها: وقتی می‌فهمید پماد ترتینوئین برای چیست، باید بدانید که استفاده از آن در کنار رتینول یا سایر رتینوئیدها می‌تواند منجر به خشکی بیش از حد، پوسته پوسته و تحریک شدن پوست شود. برای جلوگیری از این اتفاق، هر بار تنها از یک محصول حاوی رتینوئید استفاده کنید.
- ویتامین C: اگرچه ویتامین C یک آنتی اکسیدان مفید است، اما شکل اسیدی آن یعنی اسید ال اسکوربیک، ممکن است پوست را هنگام لایه برداری با ترتینوئین تحریک کند. اگر هر دوی این ترکیبات بخشی از روتین مراقبتی شما هستند، ویتامین C را در صبح و ترتینوئین را در شب استفاده کنید تا تداخلات را به حداقل برسانید.
- محصولات مبتنی بر الکل: محصولات پوستی حاوی الکل، مانند تونرها یا پاک‌کننده‌های خاص می‌توانند پوست را بیش از حد خشک کنند و در صورت استفاده با ترتینوئین، تحریک آن را بیشتر نمایند. برای حفظ تعادل رطوبت پوست، محصولات فاقد الکل را انتخاب کنید.
- لایه‌بردارهای فیزیکی خشن: استفاده از اسکراب‌ها و سایر لایه بردارهای خشن با پماد ترتینوئین ممکن است منجر به افزایش حساسیت و قرمزی شود؛ چرا که این دو محصول در کنار هم تاثیر یکدیگر را تقویت می‌کنند. به جای آن‌ها بهتر است از پاک کننده‌های ملایم استفاده کنید.
- گوگرد و رزورسینول: محصولات مبتنی بر گوگرد و رزورسینول که معمولا در روتین‌های پوستی ضد آکنه قرار دارند، در صورت استفاده‌ی همزمان با پماد ترتینوئین می‌توانند منجر به خشکی و سوزش بیش از حد پوست شوند. در صورت نیاز این ترکیبات را در روزهای مختلف استفاده کنید.
- عطرها و اسانس‌ها: محصولات مراقبت از پوستی دارای رایحه‌های قوی و اسانس‌های غیرضروری در کنار پماد ترتینوئین، احتمال تحریک پوستی را افزایش می‌دهند. بنابراین هنگام خرید محصولات پوستی از فاقد عطر و اسانس بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
موارد احتیاط و منع مصرف پماد ترتینوئین
پیش از آنکه بخواهید به سراغ خرید کرم ضد جوش حاوی ترتینوئین بروید، باید بدانید که این ماده جزو ترکیبات فعال به شمار می‌آید و دقیقا به همین دلیل بعضی افراد نباید به سراغ مصرف آن بروند.
- زنان باردار یا شیرده: پماد ترتینوئین از آن داروهایی است که می‌تواند به جنین آسیب برساند؛ بنابراین زنان باردار باید برای جلوگیری از خطر بروز نقایص مادرزادی از مصرف آن خودداری کنند. به طور مشابه، مادران شیرده هم باید قبل از مصرف پماد ترتینوئین با پزشک متخصص مشورت نمایند.
- افراد دارای پوست بسیار حساس: افرادی که پوست بسیار حساس، خشک یا تحریک شده‌ای دارند ممکن است در هنگام استفاده از ترتینوئین احساس ناراحتی، قرمزی و تورم شدیدتری را تجربه کنند. افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند اگزما یا روزاسه باید به طور ویژه محتاط‌تر باشند.
- افراد دارای حساسیت نسبت به رتینوئیدها: افرادی که قبلا با مصرف رتینوئیدها واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت مفرط را تجربه کرده‌اند، نباید به سراغ استفاده از پماد ترتینوئین بروند.
- افراد آفتاب سوخته شده یا دارای آسیب پوستی: اگر پوست شما در اثر انجام کارهایی مانند لایه‌برداری شیمیایی، لیزر درمانی یا درم ابریژن آفتاب سوخته یا آسیب دیده و در حال بهبودی است، استفاده از پماد ترتینوئین می‌تواند بیشتر از قبل آن را تحریک کند.
- کودکان زیر 12 سال: پماد ترتینوئین معمولا برای مصرف کودکان زیر 12 سال توصیه نمی‌شود؛ مگر اینکه پزشک متخصص پوست آن را تجویز کند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص: افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن پوستی مانند پسوریازیس یا عفونت‌های شدید پوستی باید قبل از استفاده از پماد ترتینوئین با متخصص پوست مشورت کنند، زیرا این محصول ممکن است علائم آن‌ها را تشدید کند.
تفاوت بین ترتینوئین و رتینول چیست؟
برخی از افرادی که می‌فهمند پماد ترتینوئین برای چیست، این سوال برایشان پیش می‌آید که تفاوت این ترکیب با رتینول چیست. در جواب باید بگوییم که هر دوی این ترکیبات از مشتقات ویتامین A و نوعی رتینوئید به شمار می‌آیند. هم رتینول و هم ترتینوئین در محصولات پوستی موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرند و هر دو باعث لایه‌برداری سریع پوست، صاف شدن آن و تحریک فرآیند کلاژن‌سازی می‌شوند. با همه‌‌ی این‌ها نمی‌توان گفت که ترتینوئین و رتینول یکی هستند.
| ویژگی | رتینول | ترتینوئین |
| نوع | نسخه‌ی طبیعی ویتامین A | نسخه‌ی مصنوعی ویتامین A |
| میزان اثرگذاری | ملایم و دارای توانایی ایجاد حساسیت کمتر برای پوستهای حساس | قوی‌تر از رتینول و به شدت محرک در صورت عدم استفاده‌ی درست |
| قابلیت دسترسی | قابل دسترسی بدون نسخه‌ی پزشک | قابل دسترسی بدون نسخه‌ی پزشک |
| میزان به کار رفتن در محصولات پوستی | در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت از پوستی مختلف | معمولا در داروهای تجویزی |
| توصیه شده برای | مناسب برای شروع مراقبت از پوست با ویتامین A | استفاده در صورت موثر واقع نشدن درمان‌های دیگر |
کلام آخر
حال که فهمیده‌اید پماد ترتینوئین برای چیست احتمالا دیگر می‌دانید این محصول می‌تواند یک گزینه‌ی درمانی ایمن و موثر برای رفع بسیاری از مشکلات پوستی رایج باشد. این پماد ممکن است در ابتدا پوست را تحریک کند یا حتی تا ماه‌ها نتیجه‌ای را به شما نشان ندهد، اما دست آخر به ایجاد پوستی صاف و سالم کمک خواهد کرد. اگر پوست به شدت حساسی دارید یا به بیماری پوستی خاصی مبتلا هستید، بهتر است پیش از مصرف پماد ترتینوئین با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
منابع: Healthline ,Medical News Today
پماد ترتینوئین چیست؟
ترتینوئین (Tretinoin) یکی از مشتقات معروف ویتامین A است که متخصصان از آن‌ها با نام «رتینوئید» یاد می‌کنند. این ماده که معمولا به صورت کرم یا ژل موضعی عرضه می‌شود برای درمان بسیاری از مشکلات پوستی از چین و چروک‌های سطحی گرفته تا جوش و جای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردهای پماد ترتینوئین چیست؟
کمک به درمان آکنه، از بین بردن ترک‌های پوستی و پوست مرغی، بهبود بافت و رنگ پوست، رفع خطوط و چین و چروک‌های پوستی و کاهش هایپرپیگمنتاسیون و لکه‌های پوستی از مزایای مصرف پماد ترتینوئین هستند.
عوارض استفاده از پماد ترتینوئین چیست؟
قرمز شدن پوست، خشک شدن پوست، پوسته پوسته شدن پوست، خارش و التهاب پوست گرم و سوزناک شدن پوست از عوارض جانبی مصرف پماد ترتینوئین هستند.
چه قدر زمان می‌برد که پماد ترتینوئین تاثیر بگذارد؟
پماد ترتینوئین در عرض 2 الی 3 هفته تاثیر خود را نشان می‌دهد اما برای برخی افراد ممکن است تا 6 هفته هم طول بکشد. اگر با گذشت 12 هفته پس از مصرف ترتینوئین بهبودی حاصل نشد، با پزشک متخصص مشورت کنید.
source