جنگنده سوخو ۵۷؛ از حداکثر سرعت تا قدرت و هزینه ساخت

جنگنده سوخو ۵۷ روسیه که ناتو آن را با لقب «Felon» می‌شناسد، پاسخی جسورانه به نسل پنجم جنگنده‌های غربی و نماد بازگشت این کشور به عرصه رقابت در فناوری‌های پیشرفته نظامی است. برخلاف رقبایی مانند F-35 که پنهانکاری را اولویت اصلی خود قرار داده‌اند، فلسفه طراحی سوخو ۵۷ کاملا متفاوت است. این جنگنده به جای تمرکز مطلق بر رادارگریزی، ترکیبی هوشمندانه از سطح مقطع راداری کاهش‌یافته، مانورپذیری شگفت‌انگیز، سرعت بسیار بالا و مجموعه‌ای از حسگرهای قدرتمند را ارائه می‌دهد که آن را به یک شکارچی تمام‌عیار در آسمان تبدیل می‌کند. در این مطلب به طور کامل این جنگنده روسی را بررسی می‌کنیم.

‌
برای دیدن خلاصه این مقاله با هوش مصنوعی کلیک کنید!

17,490,300

17,147,400

تومان

مشخصات کلیدی سوخو ۵۷

برای شروع، بهتر است نگاهی سریع به مشخصات فنی اصلی این پرنده بیندازیم تا یک تصویر کلی از آن در ذهن داشته باشیم:

• خدمه: 1 نفر
• طول: 20.1 متر
• طول بال‌ها: 14.1 متر
• ارتفاع: 4.6 متر
• حداکثر وزن برخاست: 35,000 کیلوگرم
• پیشرانه: 2 موتور توربوفن با قابلیت تغییر بردار رانش
• حداکثر سرعت: بیش از 2 ماخ (حدود 2,440 کیلومتر بر ساعت)
• سقف پرواز: 20,000 متر (حدود 65,000 فوت)
• برد پروازی: 3,500 کیلومتر (در حالت زیر صوت)

از طرحی روی کاغذ تا پرواز در آسمان

مسیر توسعه جنگنده سوخو ۵۷ داستانی طولانی از چالش‌های فنی و اقتصادی روسیه پس از فروپاشی شوروی است. ریشه‌های این پروژه به اوایل دهه 2000 بازمی‌گردد، زمانی که روسیه برای جایگزینی ناوگان قدیمی جنگنده‌های میگ 29 و سوخو 27 خود، برنامه‌ای به نام «PAK FA» را کلید زد. در این رقابت، طرح شرکت سوخو با کد T-50 پیروز شد و مسئولیت ساخت جنگنده نسل آینده روسیه را بر عهده گرفت.

اولین پیش‌نمونه در 29 ژانویه 2010 به پرواز درآمد، اما برنامه با تاخیرهای فراوانی روبرو شد. مشکلات مربوط به توسعه موتورهای اصلی و یکپارچه‌سازی سیستم‌های الکترونیکی پیچیده، باعث شد ورود به خدمت این جنگنده بارها به تعویق بیفتد. سرانجام این هواپیما رسما سوخو ۵۷ نام گرفت و تولید انبوه آن در سال 2019 آغاز شد. این جت جنگی سوخو ۵۷ آزمایش‌های عملیاتی محدودی را در سوریه و جنگ اوکراین تجربه کرده است، هرچند روسیه با احتیاط از این دارایی ارزشمند خود استفاده می‌کند.

حداکثر سرعت سوخو ۵۷

یکی از مهم‌ترین برتری‌های سوخو ۵۷ نسبت به بسیاری از رقبای غربی، عملکرد پروازی آن است. حداکثر سرعت سوخو ۵۷ به بیش از 2 ماخ، یعنی چیزی حدود 2,440 کیلومتر بر ساعت در ارتفاع بالا می‌رسد. اما ویژگی مهم‌تر، قابلیت «ابرپیمایش» یا Supercruise آن است. این قابلیت به جنگنده اجازه می‌دهد بدون استفاده از پس‌سوز (که مصرف سوخت را به شدت بالا می‌برد) با سرعت مافوق صوت پایدار، یعنی حدود 1.6 ماخ، پرواز کند. این توانایی که با موتورهای جدید «Izdeliye 30» محقق می‌شود، یک مزیت تاکتیکی بزرگ در میدان نبرد به شمار می‌آید.

قلب تپنده: موتورهایی برای قدرت‌نمایی

قدرت خیره‌کننده سوخو ۵۷ از دو موتور قدرتمند آن سرچشمه می‌گیرد. برنامه پیشرانه این جنگنده در دو مرحله تعریف شد:

1. موتور AL-41F1: این موتور که نسخه‌ای بسیار بهینه‌شده از موتور جنگنده سوخو 35 است، روی مدل‌های اولیه تولیدی نصب شد و عملکرد قابل قبولی را ارائه می‌داد.
2. موتور Izdeliye 30: این موتور نسل جدید که به طور ویژه برای سوخو ۵۷ طراحی شده، قلب تپنده واقعی آن محسوب می‌شود. «ایزدلیه 30» با قدرت بیشتر، مصرف سوخت کمتر و نیاز به نگهداری پایین‌تر، عملکرد پروازی جنگنده را به سطح جدیدی می‌رساند. صدای سوخو ۵۷ با این موتورها، نمایش قدرت مهندسی روسیه است.

بررسی قدرت مانور سوخو ۵۷

قدرت مانور سوخو ۵۷ افسانه‌ای است. این جنگنده به لطف بهره‌گیری از نازل‌های با قابلیت تغییر بردار رانش سه‌بعدی (3D Thrust Vectoring)، می‌تواند جهت گازهای خروجی موتور را تغییر دهد و مانورهایی را اجرا کند که برای جنگنده‌های معمولی غیرممکن به نظر می‌رسد. این ویژگی به خلبان اجازه می‌دهد در نبردهای هوایی نزدیک یا «داگ‌فایت»، برتری مطلق داشته باشد.

توانایی اجرای مانورهای پیچیده‌ای مانند «کبرای پوگاچف» که با مانور سوخو ۵۷ به اوج خود می‌رسد، در کنار طراحی آیرودینامیکی پیشرفته بدنه، این هواپیما را به یکی از چابک‌ترین جنگنده‌های جهان تبدیل کرده است. این قابلیت‌ها سوخو ۵۷ را به یکی از مدعیان عنوان بهترین جنگنده در نبردهای نزدیک هوایی تبدیل می‌کند.

آیا سوخو ۵۷ رادار گریز است؟

پاسخ به این سوال کمی پیچیده است. بله، سوخو ۵۷ ویژگی‌های پنهانکاری دارد، اما نه به شکلی که در جنگنده‌های آمریکایی مانند F-22 یا F-35 می‌بینیم. طراحان روسی یک رویکرد عمل‌گرایانه را در پیش گرفته‌اند. در طراحی بدنه از مواد جاذب امواج رادار و جای‌گذاری تسلیحات در محفظه‌های داخلی استفاده شده تا سطح مقطع راداری (RCS) کاهش یابد.

با این حال، سطح مقطع راداری تخمینی سوخو ۵۷ بین 0.1 تا 1 متر مربع است که به مراتب بیشتر از F-35 (کمتر از 0.001 متر مربع) است. این یک نقص طراحی نیست، بلکه یک انتخاب استراتژیک است. دکترین روسیه، پنهانکاری مطلق را فدای سرعت و چابکی بیشتر کرده است. در واقع، سوخو ۵۷ فقط برای پنهان شدن طراحی نشده، بلکه برای شکار فعالانه هواپیماهای رادارگریز ساخته شده است. این جنگنده با ترکیب RCS کاهش‌یافته و حسگرهای قدرتمند خود، به یک پلتفرم ضدپنهانکار تبدیل می‌شود.

شکارچی خاموش: تسلیحات و سیستم‌های تهاجمی

مغز متفکر سوخو‌ ۵۷، مجموعه‌ای از سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته است. رادار اصلی آن از نوع آرایه فازی فعال (AESA) با برد حدود 400 کیلومتر است. اما ویژگی منحصربه‌فرد آن، وجود رادارهای جانبی و رادارهای باند-L در لبه بال‌هاست که پوشش 360 درجه و توانایی کشف اهداف پنهانکار را به آن می‌دهد.

جنگنده سوخو‌ ۵۷ برای حمل تسلیحات خود دارای دو محفظه اصلی داخلی و دو محفظه کوچک‌تر جانبی است. این طراحی به آن اجازه می‌دهد بدون به خطر انداختن پنهانکاری، به انواع موشک‌های هوا به هوا و هوا به سطح مجهز شود. زرادخانه آن شامل موارد زیر است:

• موشک‌های هوا به هوای دوربرد: R-37M
• موشک‌های هوا به هوای میان‌برد: R-77M
• موشک‌های هوا به هوای کوتاه‌برد: R-74M2
• موشک‌های تهاجمی هوا به سطح: Kh-38 و Kh-69
• بمب‌های هدایت‌شونده: سری KAB

علاوه بر این، یک توپ 30 میلی‌متری نیز برای درگیری‌های بسیار نزدیک در داخل بدنه تعبیه شده است.

هزینه ساخت سوخو ۵۷

یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های این جنگنده، قیمت آن است. سوخو‌ ۵۷ هزینه ساخت بسیار پایینی در مقایسه با رقبای خود دارد. هزینه هر فروند از این جنگنده حدود 40 میلیون دلار برآورد می‌شود. این رقم به شکل قابل توجهی کمتر از هزینه حدود 100 میلیون دلاری هر فروند F-35 است. این قیمت پایین، یک مزیت رقابتی بزرگ در بازارهای جهانی محسوب می‌شود و روسیه امیدوار است با صادرات نسخه Su-57E، هزینه‌های توسعه آن را جبران کرده و تولید آن را اقتصادی‌تر کند.

سوخو ۵۷ بهتر است یا سوخو ۳۵؟

این سوال که سوخو‌ ۵۷ بهتر است یا سوخو ۳۵، مقایسه دو نسل متفاوت از فناوری است. سوخو 35 یک جنگنده فوق‌العاده توانمند از نسل ++4 و شاید یکی از بهترین‌ها در نوع خود باشد. قدرت مانور آن نیز بسیار نزدیک به سوخو 57 است. با این حال، سوخو‌ ۵۷ یک جهش نسلی کامل به جلو محسوب می‌شود.

ویژگی‌هایی مانند سطح مقطع راداری کاهش‌یافته، حمل داخلی تسلیحات، رادار AESA پیشرفته‌تر و قابلیت ابرپیمایش، برتری‌های انکارناپذیری هستند که سوخو 35 از آنها بی‌بهره است. در نتیجه، اگرچه سوخو 35 همچنان یک تهدید جدی در آسمان است، اما سوخو‌ ۵۷ نماینده آینده نیروی هوایی روسیه به شمار می‌رود.

مقایسه سوخو ۵۷ با اف ۳۵

مقایسه سوخو‌ ۵۷ با اف ۳۵ در واقع مقایسه دو فلسفه کاملا متفاوت در طراحی جنگنده است. انتخاب بین سوخو‌ ۵۷ یا اف ۳۵ به دکترین نظامی و ماموریت مورد نظر بستگی دارد.

• سوخو‌ ۵۷: در نبردهای هوایی کلاسیک دست بالا را دارد. سرعت بیشتر، سقف پرواز بالاتر و قدرت مانور خارق‌العاده، آن را به یک جنگنده برتری هوایی بی‌رقیب در نبردهای نزدیک تبدیل می‌کند.
• اف ۳۵: در نبردهای فراتر از میدان دید (BVR) برتری دارد. پنهانکاری تقریبا بی‌نقص، سیستم‌های همجوشی حسگرها و قابلیت‌های شبکه‌محور، به آن اجازه می‌دهد تا قبل از اینکه دیده شود، دشمن را شناسایی کرده و هدف قرار دهد.

به طور خلاصه، سوخو‌ ۵۷ یک «جنگجو» است، در حالی که اف 35 یک «شبح دیجیتال». هر کدام برای استراتژی متفاوتی بهینه شده‌اند.

جمع‌بندی

جنگنده سوخو‌ ۵۷ یک پلتفرم بسیار توانمند و یک دارایی استراتژیک برای روسیه است. این هواپیما با تعریف تعادل منحصربه‌فردی میان پنهانکاری، عملکرد پروازی و سیستم‌های تهاجمی، جایگاه روسیه را در باشگاه انحصاری تولیدکنندگان جنگنده‌های نسل پنجم تثبیت می‌کند. اگرچه چالش‌هایی مانند سرعت پایین تولید همچنان پیش روی این برنامه قرار دارد، اما پتانسیل کامل این جنگنده با ورود گسترده موتورهای جدید «ایزدلیه 30» و سیستم‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌تر، به تدریج آشکار خواهد شد. آینده این «شکارچی آسمان» به توانایی مسکو در غلبه بر موانع تولید و موفقیت در بازارهای جهانی گره خورده است.

17,490,300

17,147,400

تومان

منبع: دیجی‌کالا مگ