جنگنده جی 20 چین فقط یک هواپیمای نظامی پیشرفته نیست، بلکه نمادی از قدرت‌نمایی این کشور در صنعت هوافضا و تلاشی جدی برای به چالش کشیدن سلطه هوایی آمریکا به شمار می‌رود. این جنگنده نسل پنجم که با لقب «اژدهای توانا» شناخته می‌شود، به عنوان یک رهگیر دوربرد و پنهان‌کار طراحی شده تا موازنه قدرت را در منطقه هند و اقیانوس آرام تغییر دهد. در این مطلب، به طور کامل به بررسی تاریخچه، مشخصات، قیمت و توانایی‌های این جنگنده مدرن می‌پردازیم.
برای دیدن خلاصه این مقاله با هوش مصنوعی کلیک کنید!
8,050,600
7,892,700
تومان
جنگنده چنگدو جی 20؛ تاریخچه و کشور سازنده
مسیر توسعه جنگنده جی 20، داستان یک برنامه فشرده و هدفمند است که توانایی صنعتی چین برای رسیدن به خودکفایی در فناوری‌های دفاعی را به نمایش می‌گذارد. ریشه‌های این پروژه به اواخر دهه 1990 و برنامه‌ای به نام «J-XX» بازمی‌گردد که هدف آن ساخت یک جنگنده نسل پنجم برای نیروی هوایی چین بود. در سال 2008، طرح پیشنهادی شرکت صنایع هوافضای چنگدو بر رقیب خود پیروز شد و مسیر ساخت این جنگنده هموار شد.
اولین پیش‌نمونه جنگنده چنگدو جی 20 در 11 ژانویه 2011 اولین پرواز خود را انجام داد؛ رویدادی که یک نقطه عطف در تاریخ هوانوردی نظامی چین محسوب می‌شود. برخلاف چرخه‌های توسعه طولانی و پرهزینه جنگنده‌های غربی مانند اف 35، چینی‌ها از رویکرد «توسعه مارپیچی» استفاده کردند. این یعنی آن‌ها یک پلتفرم عملیاتی را به سرعت وارد میدان کردند و همزمان با کسب تجربه، به طور مداوم آن را بهبود بخشیدند.
جنگنده جی 20 به طور رسمی در مارس 2017 وارد خدمت نیروی هوایی چین شد و اولین یگان رزمی مجهز به این هواپیما در فوریه 2018 شکل گرفت. البته توسعه سریع این جنگنده همیشه با ادعاهایی مبنی بر جاسوسی فناوری از برنامه‌های نظامی آمریکا، به ویژه برنامه جنگنده F-35، همراه بوده است. با اینکه چین این اتهامات را رد می‌کند، شباهت‌های مفهومی در برخی سیستم‌ها باعث شده این گمانه‌زنی‌ها همچنان ادامه داشته باشد.
طراحی اژدها: ترکیبی از سرعت و پنهان‌کاری
طراحی جنگنده جی 20 یک مصالحه هوشمندانه میان نیازهای متضاد سرعت، برد، پنهان‌کاری و مانورپذیری است. این جنگنده با طولی بین 20.4 تا 23 متر، به طور قابل توجهی بزرگ‌تر از رقبای آمریکایی و روسی خود است. این ابعاد بزرگ به آن اجازه می‌دهد حجم زیادی سوخت داخلی حمل کند که به برد عملیاتی فوق‌العاده‌اش کمک می‌کند.
هدف اصلی در طراحی این جنگنده، به حداقل رساندن سطح مقطع راداری (RCS) به ویژه از نمای جلو بوده است. برای رسیدن به این هدف از ویژگی‌های متعددی استفاده شده است:
- بدنه یکپارچه با زوایای دقیق: خطوط صاف بدنه، امواج رادار را به جهات دیگری منحرف می‌کند.
- ورودی‌های هوای DSI: این ورودی‌های هوای فراصوت، پره‌های بسیار بازتابنده موتور را از دید رادارهای دشمن پنهان نگه می‌دارند.
- کاناپی یکپارچه: کاناپی حبابی کابین خلبان با لایه‌ای از مواد رسانا پوشانده شده تا از بازتاب امواج رادار از تجهیزات داخل کابین جلوگیری کند.
- محفظه‌های داخلی تسلیحات: حمل تمام تسلیحات در محفظه‌های داخلی، سطح مقطع راداری را به شدت کاهش می‌دهد.
- پوشش جاذب رادار (RAM): سطح هواپیما با مواد پیشرفته جاذب امواج رادار پوشانده شده است تا انرژی راداری دشمن را جذب کند.
با این وجود، تحلیلگران معتقدند که پنهان‌کاری جنگنده جی 20 همه‌جانبه نیست. در حالی که از نمای جلو بسیار رادارگریز است، طراحی آن ممکن است سطح مقطع راداری را از زوایای جانبی و پشتی افزایش دهد.
چالش اصلی: قلب تپنده جنگنده جی 20
داستان توسعه موتورهای جنگنده جی 20، چالش‌برانگیزترین بخش برنامه این جنگنده بوده است. این مسیر نشان‌دهنده تلاش چین برای غلبه بر یکی از آخرین موانع بزرگ خود در مسیر تبدیل شدن به یک قدرت کامل هوافضا است.
در مراحل اولیه، جنگنده جی 20 به موتورهای روسی Saturn AL-31F متکی بود. این موتورها که برای جنگنده‌های نسل چهارم طراحی شده بودند، قدرت کافی برای یک جنگنده نسل پنجم را نداشتند. در حدود سال 2019، چین با موفقیت موتور بومی Shenyang WS-10 را روی این جنگنده نصب کرد. این اقدام به چین اجازه داد تا تولید انبوه جنگنده جی 20 را بدون وابستگی به روسیه ادامه دهد.
اما موتور نهایی و هدف اصلی برای این جنگنده، Shenyang WS-15 است. این موتور یک جهش بزرگ برای صنعت موتور چین به شمار می‌رود. مهم‌ترین قابلیتی که WS-15 برای جنگنده جی 20 به ارمغان می‌آورد، «ابرپیمایش» یا سوپرکروز (Supercruise) است؛ یعنی توانایی پرواز با سرعت فراصوت پایدار (حدود 1.8 ماخ) بدون استفاده از پس‌سوز. این قابلیت به طور چشمگیری برد، سرعت و کارایی رزمی جنگنده را افزایش می‌دهد. دستیابی به تولید انبوه WS-15 نه تنها پتانسیل کامل جنگنده جی 20 را آزاد می‌کند، بلکه نشان‌دهنده بلوغ صنعت هوافضای چین است.
مشخصات جنگنده جی 20
جنگنده چنگدو جی 20 بر اساس داده‌های موجود، عملکرد پروازی چشمگیری دارد که به ویژه در شاخص‌های برد و سرعت، برتری‌هایی نسبت به رقبای خود نشان می‌دهد. در جدول زیر، خلاصه‌ای از مشخصات جنگنده جی 20 ارائه شده است.
| مشخصه | جزئیات |
| خدمه | یک نفر (خلبان) |
| طول | 20.4 تا 23 متر |
| پهنای بال | 13.5 تا 15 متر |
| وزن خالی | حدود 19,391 کیلوگرم |
| بیشینه وزن برخاست | حدود 37,013 کیلوگرم |
| ظرفیت سوخت داخلی | حدود 11,340 کیلوگرم |
| پیشرانه (مدل‌های آینده) | 2 موتور Shenyang WS-15 |
| بیشینه سرعت | +2.0 ماخ |
| قابلیت سوپرکروز | دارد (با موتور WS-15، حدود 1.8 ماخ) |
| برد رزمی | 2,000 کیلومتر |
| سقف پرواز | 20,000 متر (66,000 فوت) |
قدرت جنگنده J20
توانایی‌های رزمی جنگنده جی 20 بر ترکیبی از حسگرهای پیشرفته و تسلیحات دوربرد استوار است. این پیکربندی، آن را به یک شکارچی برای دارایی‌های باارزش دشمن تبدیل می‌کند. مغز متفکر این جنگنده، یک رادار آرایه فازی اسکن الکترونیکی فعال (AESA) قدرتمند است که می‌تواند اهدافی در ابعاد یک جنگنده نسل چهارم را از فاصله بیش از 300 کیلومتری کشف کند.
علاوه بر رادار، جنگنده جی 20 به مجموعه‌ای از حسگرهای غیرفعال مجهز است که به آن اجازه می‌دهد بدون انتشار امواج، از محیط اطراف آگاه شود. این مجموعه شامل سیستم هدف‌گیری الکترواپتیکال (EOTS) و سیستم روزنه توزیع‌شده (DAS) است که پوشش 360 درجه‌ای را در اطراف هواپیما فراهم می‌کند.
برای حفظ حداکثر پنهان‌کاری، این جنگنده تمام تسلیحات خود را در سه محفظه داخلی حمل می‌کند. پیکربندی استاندارد آن شامل 4 فروند موشک هوا به هوای دوربرد PL-15 و 2 فروند موشک کوتاه‌برد PL-10 است. موشک PL-15 با برد تخمینی بیش از 200 کیلومتر، یکی از مرگبارترین موشک‌های فراتر از میدان دید در جهان به شمار می‌رود و جزو پیشرفته‌ترین تسلیحات در میان ابر جنگنده های جهان است. یک ویژگی جالب در طراحی جنگنده جی 20، عدم وجود توپ داخلی است که نشان‌دهنده تمرکز طراحان بر نبردهای دوربرد است.
قیمت جنگنده جی 20
برنامه جنگنده جی 20 نه تنها یک دستاورد فنی، بلکه یک سرمایه‌گذاری اقتصادی بزرگ برای چین است. قیمت جنگنده جی 20 بسته به تجهیزات و سطح فناوری آن متغیر است. برآوردهای منابع غربی، قیمت هر فروند از این جنگنده را بین 110 تا 120 میلیون دلار تخمین می‌زنند. این رقم، جنگنده جی 20 را در زمره گران‌ترین جنگنده‌های جهان قرار می‌دهد.
شاید شگفت‌انگیزترین جنبه این برنامه، سرعت و مقیاس تولید آن باشد. نرخ تولید سالانه این جنگنده حدود 100 فروند تخمین زده می‌شود. در حالی که نرخ تولید F-35 بین آمریکا و ده‌ها کشور متحد تقسیم می‌شود، تمام 100 فروند جنگنده جی 20 تولیدی مستقیماً به نیروی هوایی چین تحویل داده می‌شود. این یعنی چین با سرعتی بیشتر از آمریکا در حال افزودن جنگنده‌های پنهان‌کار به ناوگان خود در منطقه است.
اژدهای چینی در برابر رقبای غربی
برای درک بهتر جایگاه جنگنده جی 20، باید آن را با دیگر جنگنده‌های نسل پنجم مقایسه کرد.
در مقایسه جنگنده جی 20 با اف 35، باید گفت این دو نماینده دو فلسفه متفاوت هستند. F-35 یک جنگنده چندمنظوره است که قدرت اصلی آن در همجوشی حسگرها و به اشتراک‌گذاری اطلاعات است. در مقابل، جنگنده جی 20 یک پلتفرم تخصصی برای برتری هوایی و رهگیری دوربرد است. J-20 در سرعت و برد برتری دارد، اما F-35 در پنهان‌کاری همه‌جانبه و تجربه رزمی اثبات‌شده، دست بالا را دارد.
در مقایسه با F-22 Raptor، باید گفت F-22 همچنان معیار طلایی جنگنده‌های سلطه هوایی است و از مانورپذیری بی‌نظیری برخوردار است. جنگنده جی 20 با برد بیشتر و موشک‌های دوربردتر، برای درگیری از فاصله دور طراحی شده تا از ورود به نبرد نزدیک با F-22 اجتناب کند.
جمع‌بندی
جنگنده چنگدو جی 20 یک دستاورد برجسته برای صنعت دفاعی چین و یک تغییردهنده بازی در عرصه قدرت هوایی جهانی است. قدرت اصلی آن در ترکیب برد بلند، سرعت بالا، پنهان‌کاری مناسب از روبرو و موشک‌های هوا به هوای بسیار دوربرد نهفته است. این ویژگی‌ها آن را به یک ابزار ایده‌آل برای اجرای استراتژی چین در منطقه هند و اقیانوس آرام تبدیل می‌کند.
با این حال، این پلتفرم با محدودیت‌هایی نیز روبرو است. پنهان‌کاری آن احتمالاً به اندازه رقبای آمریکایی‌اش همه‌جانبه نیست و مهم‌تر از همه، فاقد هرگونه تجربه در نبرد واقعی است. در نهایت، جنگنده جی 20 موفق شده است توازن استراتژیک در آسمان آسیا را به طور بنیادین تغییر دهد و با نرخ تولید خیره‌کننده خود، یک برتری کمی برای نیروی هوایی چین ایجاد می‌کند که می‌تواند برتری کیفی محدود جنگنده‌های غربی را به چالش بکشد.
8,050,600
7,892,700
تومان
منبع: دیجی‌کالا مگ
source