ماهگرفتگی 16 شهریور از پدیدههایی بود که نگاههای زیادی را به خودش جلب کرد و فرصتی فراهم کرد تا بسیاری از مردم دوربینهای خود را به سمت آسمان بگیرند و مناظری تماشایی ثبت کنند و به همین بهانه، در اینجا تعدادی از بهترین عکسهای گرفته شده طی این ماهگرفتگی خونین را با هم مرور میکنیم.
پدیدهی ماه گرفتگی (خسوف) کامل در طول فاز ماه کامل رخ میدهد؛ یعنی زمانی که ماه، زمین و خورشید کاملا همراستا میشوند و با قرارگیری زمین میان ماه و خورشید، سایهی آن روی قمر زمین میافتد. با توجه به اینکه طیف قرمز نور خورشید با گذر از جو زمین بیشتر از طیفهای دیگر پراکنده میشود و به ماه میرسد، هنگام ماهگرفتگی کامل، رنگ ماه هم تغییر میکند و به سرخ متمایل میشود. همین موضوع فرصت مناسبی برای ثبت تصاویر چشمگیر از ماهگرفتگی است.

نمای نزدیک از ماه سرخ در ماهگرفتگی 16 شهریور
Credit: Hector Retamal / AFP
ماه گرفتگی کامل 16 شهریور (7 و 8 سپتامبر) فرا رسید و گذشت و آسمان با یک ماه خونین چشمنواز، میزبان نگاه رصدگرانی شد که در سراسر آسیا، غرب استرالیا و شرق اروپا و آفریقا مشتاقانه سر به هوا شده بودند!

جمع شدن مردم برای رصد ماه گرفتگی
Credit: William West/AFP
این رویداد منظرههای تماشایی را در سراسر جهان ایجاد کرد که باعث شد علاقهمندان به نجوم و عکاسی، دوربین به دست شوند و از پدیدههای زمینی در کنار ماه قرمز رنگ عکس و فیلم بگیرند.

ماه خونین بر فراز ابرها در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی
Credit: AFP

ماه سرخ در کنار یک ساختمان شاخص، برلین
Credit: EPA

مجسمه طلایی و ماه گرفتگی کامل درسدن، آلمان
Credit: reuters
ماه گرفتگی کامل بین ساعت 21:00 تا 22:22 به وقت تهران در شامگاه یکشنبه 16 شهریور رخ داد و 82 دقیقه طول کشید. از اصفهان در ایران گرفته تا استانبول در ترکیه، از سیدنی استرالیا گرفته تا پکن در چین و از توکیو در ژاپن تا لندن در بریتانیا، بیشتر ساکنان زمین موفق به دیدن همه یا بخشی از ماهگرفتگی کامل و وقوع ماه خونین شدند.

ماه سرخ در کنار یک مناره به شکل هلال ماه، کویت
Credit: Getty Images

ماه سرخ در کنار چرخ و فلک بغداد، عراق
Credit: Reuters

ماه مسی سرخفام در صحرای سینا، مصر
Credit: Getty Images

ماه سرخ بر فراز برج خلیفه، دبی
Credit: Weather Monitor
هرچند ماهگرفتگی فقط در زمان کامل بودن فاز ماه روی میدهد، اما هر ماه چنین اتفاقی نمیافتد. بازههای زمانی وقوع ماهگرفتگی معمولا در دورههایی به نام فصلهای گرفت روی میدهند که اغلب حدود هر شش ماه یک بار صورت میگیرد. در این دورهها، ماه، خورشید و زمین همراستا میشوند و شرایط لازم برای ایجاد خسوف را فراهم میکنند. به همین دلیل است که معمولا دو تا سه بار در سال میتوان انتظار وقوع ماهگرفتگی به صورت کامل یا جزئی را در بخشهایی از زمین داشت.
علت اینکه هر ماه خسوف روی نمیدهد این است که مدار حرکت ماه به دور زمین حدود 5 درجه نسبت به مدار حرکت زمین به دور خورشید (دایرهالبروج) شیب دارد. بدین ترتیب در بیشتر ماههای قمری، ماه هنگام فاز بدر، کمی بالاتر یا پایینتر از سایهی زمین قرار میگیرد و نور خورشید بدون مانع به سطح آن میتابد. تنها زمانی که ماه دقیقا نزدیک به گرههای مداری یعنی نقاط تقاطعی مدار ماه با صفحهی مداری زمین باشد، سایهی زمین میتواند ماه را بپوشاند و ماهگرفتگی ایجاد کند. این همترازی دقیق، دلیل محدود بودن تعداد خسوفها در طول سال است.

طلوع ماه پیش از گرفت در مرکز مالی جهانی شانگهای، چین
Credit: Getty Images
ماه همیشه مورد توجه مردم بوده است و زمانی که پدیدهای به تنها قمر طبیعی زمین مرتبط باشد، برای مردم اهمیت زیادی خواهد داشت. در ماهگرفتگی 16 شهریور هم بسیاری از مردم در نقاط تاریک، بلند و دیگر جاذبههای گردشگری کشورها جمع شدند تا کنار هم به تماشای ماه خونین بنشینند. تغییر تدریجی رنگ ماه همراه با آرامش و زیبایی خاصی که دارد، بسیاری از مردم را تشویق میکند تا این رویداد را مستقیما تماشا کنند یا حتی از آن عکاسی و فیلمبرداری کنند.

ماهگرفتگی در میدان شهرداری، رشت
Credit: Fatemeh Hadipour, ISNA

ماه خونین و برج میلاد، تهران
Credit: Morteza Zangane, ISNA

ماه و برج سرخ آزادی
Credit: Negin Hemmatzade, ISNA

ماه گرفتگی و سرستون هما در تخت جمشید، ایران
Credit: Tahere Rokh Baksh, ISNA
با وقوع ماهگرفتگی کامل 16 شهریور و ثبت عکسهای تماشایی از آن، خسوف کامل بعدی در سطح جهان در 3 مارس 2026 روی خواهد داد که برابر با 12 اسفند 1404 خواهد بود. این پدیده در مناطق گستردهای از آسیا، استرالیا، اقیانوس آرام و حتی بخشهایی از آمریکا قابل رؤیت خواهد بود اما در ایران دیده نمیشود و تنها در بخشهایی از شرق ایران، بازهای از ماهگرفتگی نیمسایهای روی میدهد که تغییر روشنایی ماه در آن هنگام محسوس نخواهد بود.
حتی در ماهگرفتگی 26 آگوست 2026 (4 شهریور 1305) هم گرفت نیمسایهای در ایران دیده میشود و تاریکی ماه در کشور محسوس نخواهد بود. اما ماهگرفتگی کامل بعدی که از ایران هم امکان رصد آن وجود دارد، سه سال آینده و در 11 دی 1407 (31 دسامبر 2028) روی میدهد تا دوباره مناظر زیبایی برای اهالی ایران بیافریند.
منابع: BBC, Forbes, Space, Weather Monitor
source