نقد فیلم «ماموریت غیرممکن – روزشمار نهایی»؛ میراث ایتن هانت

مجموعه «ماموریت: غیرممکن» در گستره بلاک‌باسترهای مدرن هالیوودی، جایگاه ویژه‌ای دارد؛ نه فقط به خاطر زنده نگه داشتن سنت بدلکاری در عصری که سی‌جی‌آی جولان می‌دهد، بیشتر به خاطر اینکه قلمروی آخرین ستاره‌ی سینما است. اما آیا قسمت هشتم، همان پایان شکوهمندی است که انتظارش را می‌کشیدیم؟ نقد فیلم «ماموریت: غیرممکن 8 – روزشمار نهایی» (Mission: Impossible – The Final Reckoning) را در این مطلب می‌خوانید.

هشدار! در نقد فیلم «ماموریت غیرممکن 8 – روزشمار نهایی» خطر لو رفتن داستان وجود دارد

فیلم با یک مقدمه‌ی طولانی شروع می‌شود که انگار سه دهه تاریخچه‌ی مجموعه را ورق می‌زند. برای تماشاگران قدیمی، این رویکرد می‌تواند احساسی و معنادار باشد، اما در عمل افتتاحیه‌ی فیلم زیر بار حجم زیاد اطلاعات شلوغ شده. کریستوفر مک‌کوری به سختی تلاش می‌کند تا هر گره و نخ آویزان از کل مجموعه را به هم وصل کند تا این حس را داشته باشید که این ایستگاه پایانی است. ما چیزی شبیه به این را در «اسپکتر» و «زمانی برای مردن نیست» هم دیده بودیم و اگرچه اضافه‌کاری است اما بهتر از این است که قسمت‌های پیشین به کلی نادیده گرفته شوند.

نقد فیلم «ماموریت غیرممکن – روزشمار نهایی»؛ پایان یک دوران

تام کروز، ایتن هانت را در «روزشمار نهایی» مثل مامور شکست‌ناپذیر گذشته بازی نمی‌کند؛ نشانه‌های خستگی در چهره و حرکاتش پیداست؛ البته نه در توانایی‌های فیزیکی‌اش، بلکه در نحوه‌ی مکث‌ها، گوش دادن‌ها و تأمل کردنش. ایتن همیشه راهی برای فرار پیدا کرده بود اما این‌بار سوال اصلی این است: وقتی دیگر نمی‌توانی از گذشته‌ات فرار کنی، چه اتفاقی می‌افتد؟

و این ملاقات پایانی با ایتن هانت حس‌‌وحال متفاوتی دارد. او مثل «جیمز باند» نیست که مدام با بازیگران جدید جایگزین شود، یا مانند ابرقهرمان‌های کمیک که در جهان‌های موازی دوباره متولد می‌شوند. ایتن هانت بیش از سی سال است که تنها توسط یک نفر تجسم یافته: تام کروز. همین موضوع قوس شخصیتی او را منحصربه‌فرد می‌کند. این دیگر صرفا یک نقش سینمایی نیست؛ بلکه زندگی‌ای است که روی پرده سپری شده و ما همه‌ی فصول آن را دیده‌ایم؛ درست مثل «ایندیانا جونز» که تنها با هریسون فورد معنا پیدا می‌کند.

کروز مثل همیشه خوب است و جنبه‌های تازه‌ای به ایتن اضافه می‌کند، اما تقابل او با یک شرور درجه‌یک، می‌توانست فیلم را به اثر بهتری تبدیل کند. متاسفانه، گابریل (اسای مورالس) از عمق کافی برخوردار نیست و به چیزی فراتر از یک تیپ شخصیتی کلیشه‌ای تبدیل نمی‌شود. او که سرنوشتش با نهاد -هوش مصنوعی سرکشی که در قسمت قبلی معرفی شد- پیوند خورده، نه قدرت فیزیکی واکر (هنری کویل) در «فال‌اوت» را دارد و نه حیله‌گری‌های هوشمندانه‌ی اوون داویان (فیلیپ سیمور هافمن) در قسمت سوم.

در عوض، این بازیگران مکمل هستند که بار احساسی داستان را به دوش می‌کشند. گریس (هایلی آتول) این‌بار نقش یار باوفای ایتن را پیدا می‌کند. مسیر او -از یک جیب‌بر باهوش تا یک مامور کارکشته- یادآور مسیری است که خود ایتن در طول مجموعه طی کرد. هایلی آتول با گرما و جنب‌وجوش خود، تضادی ضروری در برابر جدیت تام کروز دارد. آتول راضی‌کننده است و شیمی خوب او با کروز را نمی‌توان نادیده گرفت اما جای خالی ایلسا فاست (ربکا فرگوسن) را پر نمی‌کند؛ مرگ فاست، بی‌تردید ما را از یکی از پویاترین روابط احساسی کل مجموعه محروم کرد.

اولین ست‌پیس مهم فیلم، پس از یک آغاز کش‌دار، با غواصی دیوانه‌دار ایتن هانت (کروز) رقم می‌خورد؛ این سکانس همان حال‌وهوای کلاسیک «ماموریت: غیرممکن» را دارد که در آن لحظه‌به‌لحظه خطر تشدید می‌شود: جایی که ایتن بزرگ‌ترین نقطه قوتش -یعنی تحرک- را از دست می‌دهد و در محاصره‌ی وزن سنگین دریا و کمبود اکسیژن، تقلاهایش به استعاره‌ای از گذشته‌ی سیاهش تبدیل می‌شود که دیگر از آن راه گریزی ندارد. این سکانس البته نه برپایه‌ی اکشن، بلکه بر مبنای تعلیق طراحی شده است.

از آنجا به بعد اما، مک‌کوری سراغ نمایش‌های پرهیجان می‌رود و در بخش پایانی، شاهد یک تعقیب‌وگریز هوایی هستیم که وعده‌ی همیشگی فرنچایز را محقق می‌کند: اصالت در اجرا. کروز مثل همیشه خودش بدلکاری‌ها را انجام می‌دهد و دوربین سعی نمی‌کند تماشاگر را با جلوه‌های ویژه‌ی رایانه‌ای فریب دهد. آنچه می‌بینیم، یک ستاره 63 ساله است که واقعا روی لبه‌ی تاریخ ایستاده، و با سن و محدودیت‌ها و حتی انتظار مخاطب درگیر می‌شود. جسارت و انرژی تام کروز بی‌گمان یادآور باستر کیتون است و به نوعی همان حس را هم القا می‌کند. بدلکاری‌های کروز، نقطه‌ی عطف این مجموعه بود و قسمت هشتم هم از این قاعده مستثنی نیست.

مک‌کوری -مثل ساخته‌های پیشین خود- اینجا هم رویکردی متفاوت نسبت به برایان دی پالما دارد. در حالی که قسمت اول در سایه‌ها، زوایای مورب و دیگر امضاهای آثار اکشن دهه‌ی 90 میلادی غرق بود، در «روزشمار نهایی» همه‌چیز روشن و صریح است. نماهای بلند و قاب‌بندی‌های باز. البته ضرباهنگ فیلم نسبت به نسخه‌های پیشین، اندکی ضعف دارد. فیلم نزدیک به سه ساعت، مدام بین بدلکاری‌های تماشایی و سکانس‌های طولانیِ توضیح و تشریح -و دیالوگ‌های تکراری درباره‌ی پایان دنیا- در رفت‌وآمد است. «روزشمار مرگ» هم از مشکل مشابهی رنج می‌برد اما حداقل یک ساعت اول آن ریتم مناسب‌تری داشت. قسمت هشتم می‌توانست کوتاه‌تر باشد و خدشه‌ای به آن وارد نمی‌شد.

«ماموریت: غیرممکن – روزشمار نهایی» در دام احساس‌گرایی هم می‌افتد که البته قابل درک است. فیلم وظیفه‌ی بستن پرونده‌ی مجموعه را داشت، بنابراین تلاش می‌کند تا تمرکز بیشتری روی فداکاری ایتن داشته باشد و برای برخی از تصمیمات سوال‌برانگیز او از قسمت‌های پیشین، جوابی پیدا کند. برخی از این لحظات جواب می‌دهند اما گاهی هم به سمت ملودرام متمایل می‌شوند؛ خوشبختانه مک‌کوری خوب می‌داند کجا باید پا پس بکشد. او در پرده‌ی نهایی، بُعد احساسی فیلم را با یک سوال پررنگ می‌کند: آیا آخرین قمار ایتن، می‌تواند جان آدم‌هایی که دوست دارد را نجات دهد؟ در این لحظات، به یاد می‌آوریم که چرا این مجموعه را دوست داریم: نه به خاطر انفجار و هیاهو، بلکه به خاطر انتخاب‌های غیرممکن.

و در باب سوالی که در مقدمه مطرح شد؛ برای من که یکی از طرفداران قدیمی مجموعه هستم، دغدغه این نبود که خطوط داستانی فرعی و اصلی چگونه بسته می‌شوند یا بدلکاری جدید کروز تا چه اندازه حیرت‌آور است؛ مسئله این بود که آیا وداع با ایتن هانت به‌ اندازه‌ی کافی شایسته و درست به نظر خواهد رسید؟ و پاسخ مثبت است. این خداحافظی نه پرزرق‌وبرق، بلکه انسانی است؛ نامه‌ای عاشقانه به مجموعه‌ای که هرگز از ذهن طرفداران ژانر اکشن پاک نخواهد شد. «ماموریت: غیرممکن – روزشمار نهایی» شاید جذابیت اکشن قسمت‌های پیشین را نداشته باشد اما یک خداحافظی محترمانه است با یکی از بهترین قهرمانان اکشن تاریخ سینما.

شناسنامه فیلم «ماموریت غیرممکن – روزشمار نهایی» (Mission: Impossible – The Final Reckoning)

کارگردان: کریستوفر مک‌کوری
نویسنده: کریستوفر مک‌کوری، اریک جندرسن
بازیگران: تام کروز، هایلی اتول، وینگ ریمز، سایمون پگ، هنری چرنی، آنجلا باست
محصول: ۲۰۲۵، ایالات متحده
امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.4 از 10
امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 80٪
خلاصه داستان: دو ماه پس از وقایع «روزشمار مرگ»، هوش مصنوعی خودآگاه و تهدیدآمیز «نهاد»، جهان را به تسخیر درآورده و می‌خواهد بشریت را از بین ببرد. ایتن هانت برای اینکه جلوی آن را بگیرد، باید به یک زیردریایی غرق‌شده روسی قدم بگذارد. در همین حین، دولت آمریکا قصد دارد تا با یک حمله‌ی هسته‌ای پیش‌دستانه، میزان تلفات خود را کم کند….

نقد فیلم «ماموریت: غیرممکن 8 – روزشمار نهایی» دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوما موضع دیجی‌کالا مگ نیست.

منبع: دیجی‌کالا مگ