نقد و بررسی «زن و بچه»؛ جنجالی‌ترین فیلم سعید روستایی؟

سعید روستایی به عنوان یکی از معروف‌ترین و جریان‌سازترین فیلمسازهای نسل جدید همواره سعی کرده با هر فیلم سرزبان‌ها بیافتد؛ یا با خود فیلم یا با حواشی که حتی از خود فیلم هم بیشتر دهان‌به‌دهان شدند. آخرین ساخته‌ی این فیلمساز درس خوانده دانشگاه سوره یعنی «زن و بچه» هم از این قاعده مستثنا نیست.

زن و بچه که نامزد نخل طلای هفتاد و هشتمین فستیوال فیلم کن هم شده، داستان زنی به نام مهناز با بازی پریناز ایزدیار، پای ثابت فیلم‌های سعید روستایی را به تصویر می‌کشد که همسر خود را به علت نامعلومی که حتی در فیلم هم باز نمی‌شود و خیلی هم مهم و دراماتیک نیست، از دست داده و حالا باید پسر نوجوان و دختر کوچکش را به‌دندان گرفته و به‌تنهایی بزرگ کند.

مهناز پرستار است و در خانه‌ی مادرش، با بازی فرشته عرفایی همیشه دوست‌داشتنی، و خواهرش مهری، با بازی سها نیاستی، با بچه‌هایش روزگار می‌گذارند تا اینکه روزی مردی به نام حمید که ادعا می‌کند او را دوست دارد، که نقشش را پیمان معادی بازیگر ثابت فیلم‌های سعید روستایی بازی می‌کند، تصمیم می‌گیرد از مهناز خواستگاری کند. مهناز با وجود علاقه و رابطه‌اش با حمید، روی خوشی به این خواسته نشان نمی‌دهد ولی سرانجام علی‌رغم هشدارهای دوستانش که به او می‌گویند سر و گوش حمید می‌جنبد، قبول می‌کند که حمید به خواستگاری‌اش بیاید و این اتفاق باعث دومینویی از اتفاقات ناگوار می‌شود.

مهمترین نکته‌ای که در این فیلم نظرها را به خود جلب کرده، سعی بسیار زیاد پریناز ایزدیار برای به جا گذاشتن یک بازی استثنایی از خود است؛ تا هم قدرت‌ بازیگری خودش را به رخ بکشد و هم تصویر دختر خوب و ضعیفی که تا امروز مخصوصا در فیلم‌های سعید روستایی دیده شده را برهم بزند. این بازی برجسته بیشتر محصول تلاش بازیگر است تا کارگردان چرا که فیلم مشکلاتی هم دارد که به آن‌ها به‌شکل خلاصه می‌پردازیم که خارج از تحمل خواننده هم نباشد.

مشکل است تا پیروی سعید روستایی از به‌اصلاح ترند این روزهای سینمای ایران در نشان دادن اتفاقات تلخ و شوک‌آور ولی غیردراماتیک، زن فیلم را با مردهای فیلم مثل نامزد، پدر شوهر سابق، مدیر مدرسه و… درگیر کند؛ انگار اتفاق‌ها افتاده‌اند که فقط افتاده باشند و مثل یک سیلی به صورت تماشاگر بخورند تا او گاردش را پایین بیاورد و جلوی فیلم کوتاه بیاید و هیچ اتفاقی به عمل دراماتیکی منجر نمی‌شود.

سعید روستایی که خود روزگاری جریان‌ساز به‌نظر می‌رسید، خود پیرو جریان شده؛ همانطور که در کنفرانس خبری فستیوال کن هم اشاره کرد که هرچه نشان می‌دهد بازتاب جامعه در اوست. ولی آیا کار فیلمساز نشان داده همان چیزی که در جامعه و هنر و سینما می‌بیند است؟ یا اینکه این کار به شبکه‌های اجتماعی سپرده شده و فیلمساز باید حرف خودش را بزند؟

در هر صورت اتفاقات بد پشت هم می‌افتند و مخاطب نمی‌داند چطور باید این اتفاقات را هضم کند و اصلا نمی‌داند برای چه این اتفاقات را می‌بیند. البته در این میان دیدن بازی حسن پورشیرازی که فیلم پیر پسر با بازی عجیب و غریبش را هم همزمان در اکران دارد، هم خالی از لطف نیست.

به فیلم برگردیم؛ دکوپاژ یا کارگردانی این فیلم هم مانند اتفاقات سردرگم است. گاهی تلاش می‌کند قاب ببندد و گاهی فقط شخصیت‌ها را دنبال می‌کند. صحنه و لباس در قامت یک فیلم رئال ظاهر می‌شوند و بس.

نکته‌ی اساسی دیگر تدوین است. تدوینگر روایتگر سوم فیلم بعد از فیلمنامه‌نویس و کارگردان است. تدوینگر باید بی‌رحم باشد و هرچه پلان و سکانس است که به فیلم چیزی اضافه نمی‌کند را کنار بگذارد ولی در این فیلم انگار از همه پلان‌ها تا حد ممکن استفاده شده تا با یک فیلم دو ساعت و خرده‌ای طرف باشیم که فیلمنامه و کارگردانی نمی‌داند در نهایت باید به کجا برسد و با یک پایان لطیف که انگار به مخاطب می‌گوید اشکال ندارد به آخر می‌رسد.

با همه‌ی این تفاسیر بهتر است فیلم در سینما دیده شود و باید قدر بازگشت پرقدرت فیلم‌های به اصطلاح اجتماعی و در واقع درام مثل زن و بچه و پیر پسر را بدانیم که نشان می‌دهند که مردم سینماروی ایران مخاطب حرفه‌ای هستند و به فیلم جدی روی خوش نشان می‌دهند. مردم قدر فیلم خوب را می‌دانند؛ پس برای مردم فیلم خوب بسازیم.

نقد فیلم «زن و بچه» دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوما موضع دیجی‌کالا مگ نیست.

منبع: دیجی‌کالا مگ