رژیم غذایی مفید برای دوران رحم اجاره‌ای

در شرایطی که رحم زنان توانایی نگه داشتن جنین و کمک به رشد آن تا زمان زایمان را نداشته باشد، می‌توان از رحم جایگزین یا اجاره‌ای برای بارداری کمک گرفت. بانوانی که رحم خود را برای رشد و تولد نوزاد یک زوج دیگر در اختیار می‌گذارند، باید علاوه بر برنامه‌های غذایی توصیه‌شده برای زنان باردار از یک رژیم غذایی پیش‌آمادگی نیز برای تقویت رحم قبل از کاشت جنین بهره ببرند.

این برنامه غذایی علاوه بر تقویت دیواره‌ها و بافت رحم برای بارداری، امکان تغذیه بهتر جنین را در طول دوران حاملگی فراهم می‌کند و بنابراین باید شامل خوراکی‌های سالم و مفید برای جنین و مادر جایگزین (فرد اجاره‌دهنده رحم) باشد. در این مطلب به دلایل استفاده از رحم جایگزین و نحوه تقویت آن جهت پشت سر گذاشتن یک بارداری موفق پرداخته می‌شود.

رحم اجاره‌ای چیست؟

رحم جایگزین (Surrogacy) که در اصطلاح عامیانه با نام رحم اجاره‌ای هم شناخته می‌شود، روشی برای فرزندآوری در زوج‌هایی است که علت ناباروری آن‌ها مشکلات رحمی زن می‌باشد. در چنین شرایطی، یک مادر جایگزین توسط خود زوج یا به پیشنهاد مرکز درمان ناباروری انتخاب می‌شود تا رویان حاصل از لقاح آزمایشگاهی تخمک و اسپرم زوج را در رحم خود پرورش دهد. این فرایند تا زمان زایمان ادامه پیدا می‌کند و سپس کودک بعد از تولد، به پدر و مادر خود تحویل داده می‌شود.

برای طی مراحل قانونی کار لازم است پیش از آغاز درمان، یک قرارداد حقوقی بین زوج متقاضی و مادر جایگزین منعقد شود تا امکان حمایت‌های مالی از مادر جایگزین در طول بارداری و همچنین تضمین تحویل نوزاد به والدین واقعی او پس از زایمان وجود داشته داشته باشد.

کاندیداهای مناسب رحم جایگزین

لزوماً همه زوج‌های نابارور برای فرزندآوری نمی‌توانند از رحم جایگزین استفاده کنند؛ بلکه تنها برخی از آن‌ها کاندیدای مناسبی برای این روش هستند. از جمله دلایلی که باعث می‌شود پزشک به یک زوج استفاده از رحم اجاره‌ای را پیشنهاد دهد باید به موارد زیر اشاره کرد:

• داشتن مشکلات ساختاری و ناهنجاری‌های ظاهری در رحم
• سن بالای زن و ناتوانی در گذراندن دوران حاملگی
• تجربه سقط مکرر جنین و شکست مکرر درمان نازایی به روش IVF
• فقدان رحم در اثر مشکلات مادرزادی یا به علت جراحی هیسترکتومی و خارج‌سازی رحم
• ابتلا به سندرم آشرمن و آسیب‌دیدگی غشای داخلی رحم
• ابتلا به اندومتریوز شدید و غیرقابل درمان
• باقی ماندن برقی از عوارض زایمان‌های قبلی به مدت طولانی
• پشت سر گذاشتن بارداری‌های سخت در گذشته
• شرایط جدی و خطرناک پزشکی همچون بیماری‌های قلبی، کلیوی، عفونی و خودایمنی

مادر جایگزین باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

در صورتی که استفاده از رحم اجاره‌ای تأیید شود، باید فرد مناسبی برای این کار انتخاب گردد. مادر جایگزین می‌بایست ضمن داشتن سلامت جسمی و روحی کامل، فاقد بیماری‌های ذکرشده باشد و آزمایش‌ها و معاینات پزشکی –شامل آزمایش کامل خون و ادرار، آزمایش سیفلیس، HIV، هپاتیت و…– را با موفقیت پشت سر بگذارد. داشتن تجربه‌ی دست‌کم یک بارداری موفق برای اجاره دادن رحم ضروری است. بهتر است اجاره‌دهنده رحم دارای سن زیر ۳۵ سال بوده و بیش از ۲ بار سزارین انجام نداده باشد. کسب رضایت همسر و همچنین تأیید و امضای قراردادی حقوقی با زوج متقاضی نیز از اقدامات ضروری پیش از آغاز درمان به شمار می‌رود.

بهترین رژیم غذایی برای مادر جایگزین

تقویت رحم پیش از کاشت جنین و پس از آن تا زمان زایمان، نقش مهمی در حفظ سلامت جنین دارد. مادر جایگزین باید طبق نظر پزشک، رژیم غذایی مقوی و مناسبی را در پیش بگیرد که ضامن سلامت خود و جنینی که به امانت گرفته است باشد. از مدتی قبل از کاشت جنین، مصرف هر نوع داروی پیشگیری از بارداری قطع می‌شود و استفاده از سیگار یا مشروبات الکلی به هر میزان ممنوع است. پزشک متخصص در صورت لزوم، مکمل‌ها و داروهایی را برای تقویت قوای جسمانی مادر جایگزین تجویز می‌کند و سپس یک برنامه غذایی مناسب با پیشنهاد مشاور تغذیه انتخاب می‌شود که اغلب شامل موارد زیر است:

• میوه‌های تازه و سبزیجات سبزبرگ
• استفاده از عسل طبیعی به جای قند و شکر
• شیر، ماست و لبنیات سالم
• ماهی و منابع امگا ۳ و امگا ۶
• آجیل و تخم مرغ
• انواع ویتامین ها و مواد معدنی
• منابع ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها

میوه‌های تازه و سبزیجات سبزبرگ

سبزیجات و میوه‌های تازه دارای مقادیر مناسبی از ویتامین‌ها و فیبر هستند که به سلامت رحم کمک می‌کند. به عنوان مثال، میوه سیب با داشتن کوئرستین (Quercetin) و پکتین (Pectin) باعث کاهش جذب چربی‌های مضر و افزایش توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها می‌شود. همچنین موز و بلوبری باعث کاهش فشار خون می‌شوند و از خطرات احتمالی افزایش فشار خون در دوران بارداری می‌کاهند.

سبزیجاتی دارای برگ سبز مانند اسفناج با داشتن منابع سرشاری از آهن، کلسیم، منیزیم و ویتامین‌های A و C و K به جلوگیری از تولد نوزاد ناقص کمک می‌کنند و در عین حال برای سلامتی مادر به‌ویژه تقویت سیستم بینایی او مفید هستند. کلم بروکلی نیز ضمن پیشگیری از رشد سلول‌های سرطانی، سلامتی رحم را تا زمان زایمان و پس از آن حمایت می‌نماید.

عسل طبیعی به جای قند و شکر

مصرف زیاد قندهای مصنوعی مانند قند سفید و شکر، خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. این بیماری عوارضی جدی برای بارداری دارد و می‌تواند زمینه‌ی پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، پلی هیدرآمنیوس (مایع آمنیوتیک بیش از حد در رحم)، تولد نوزاد نارس، افزایش ریسک نیاز به سزارین، مرده‌زایی و خطر سقط جنین را ایجاد کند.

برای پیشگیری از چنین عوارضی می‌توان شیرینی‌های طبیعی همچون عسل را با مواد مصنوعی و صنعتی جایگزین کرد. عسل یک ماده‌ی شفابخش و بسیار مفید است که حتی مصرف روزانه یک قاشق از آن همراه با سیاهدانه موجب تقویت قوای جنسی می‌شود. این ماده غذایی که خاصیت ضدالتهابی دارد، در تقویت رحم قبل از بارداری و حین آن بسیار مؤثر است.

شیر، ماست و لبنیات سالم

لبنیات سالم به‌ویژه سیر و ماست سرشار از کلسیم هستند که تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود عملکرد اندام‌های تولید مثل مخصوصاً رحم کمک می‌کنند. در صورتی که برای استفاده از رحم اجاره‌ای بخواهید از تخمک اهدایی توسط مادر جایگزین نیز استفاده کنید، مصرف لبنیات پرچرب در فرد متقاضی اجاره‌ی رحم باعث تقویت تخمک‌های او می‌شود و بنابراین شانس بارداری موفق را افزایش می‌دهد.

البته در شرایطی که مادر جایگزین دارای بیماری‌های زمینه‌ای یا شرایط جسمی خاص باشد، ممکن است به پیشنهاد پزشک صرفاً به مصرف لبنیات کم‌چرب توصیه شود و یا در صورت ضرورت، مصرف این مواد غذایی را به حداقل برساند. در دوران بارداری، استفاده از شیر محلی و فاقد استانداردهای بهداشتی به دلیل احتمال انتقال بیماری‌های میکروبی توصیه نمی‌شود.

ماهی و منابع امگا ۳ و امگا ۶

ماهی‌های منابع سرشاری از امگا ۳ و امگا ۶ هستند که با تقویت رحم و سایر ارگان‌های بدن، باعث حمایت از بارداری تا زمان تولد نوزاد می‌شوند. استفاده از ماهی‌های سالم و روغنی در برنامه غذایی روزمره، قوای جنسی را تقویت می‌کند و شانس باروری را افزایش می‌دهد. چربی‌های موجود در این ماهی‌ها، سلول‌های رحمی را تقویت می‌کند که این امر مانع از خطر سقط جنین یا رشد ناکافی کودک در طول دوران حاملگی می‌شود. در شرایطی که امگا ۳ و امگا ۶ مورد نیاز مادر جایگزین توسط مواد غذایی تأمین نشود، پزشک می‌تواند قرص‌های مکمل این اسیدهای چرب را برای او تجویز کند.

آجیل و تخم مرغ

ترکیب‌های مختلفی از آجیل به ویژه ترکیب پسته، فندق، بادام هندی و بادام درختی جزو مواد خوراکی مفید برای زنان باردار محسوب می‌شود. مصرف این چهار مغز به همراه عسل، تأثیری قابل توجه در تقویت رحم و تخمدان‌ها دارد و به دلیل ایجاد طبع گرم در بدن، اختلالات و مشکلات هورمونی را برطرف می‌کند.

علاوه بر این، تخم مرغ یک ماده غذایی پروتئینی و مقوی است که مشکلاتی از قبیل کم‌خونی و ضعف عمومی را از بین می‌برد و باعث عملکرد بهتر رحم می‌شود. بهتر است تخم‌مرغ به صورت آب‌پز استفاده شود؛ اما نباید هیچ کدام از قسمت‌های آن خام یا نیم‌پز باقی بماند.

انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی

همه‌ی ویتامین‌ها و مواد معدنی برای حفظ سلامت عمومی بدن و کمک به بهبود عملکرد رحم و تخمدان‌ها مفید هستند؛ اما برخی از آن‌ها تأثیر بیشتر و مناسب‌تری روی توان باروری زنان می‌گذارند. به عنوان مثال، ویتامین E به تقویت ارگان‌های تولید مثل مخصوصاً تخمدان و تخمک‌ها کمک می‌کند و در صورت استفاده از تخمک اهدایی مادر جایگزین، می‌تواند مفید باشد. همچنین ویتامین B9 یا فولیک اسید مانع از تولد نوزاد ناقص می‌شود. مقادیر کافی از ویتامین D نیز اثر مشابهی مانند ویتامین E دارد و بنابراین باید در برنامه روزانه مادر باردار گنجانده شود.

منابع ویتامین C و آنتی اکسیدان‌ها

آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C به دلیل نقش مستقیم در سلامت تخمک‌ها و رحم، نباید از رژیم غذایی فرد اجاره‌دهنده رحم حذف شوند. ویتامین ث با افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن، ضمن تقویت پوشش ضخیم رحم موجب بهبود عملکرد این اندام و در نتیجه موفقیت‌آمیز بودن دوران بارداری می‌شود.

آنتی اکسیدان‌ها نیز موادی هستند که با کاهش یا جلوگیری از آسیب رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها، از فشارهای محیطی به ویژه بر رحم می‌کاهند. با مصرف مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان، خطر هرگونه آسیب جدی به سلول‌های رحمی یا سایر سلول‌های بدن کم می‌شود و در نتیجه سلامتی جنین تا زمان تولد تضمین می‌گردد.

سخن پایانی

اگرچه سالم بودن تخمک و اسپرم زوج متقاضی و تشکیل یک رویان قوی و سالم از سلول‌های جنسی آن‌ها نقش مهمی در سلامتی نوزاد دارد؛ اما سلامتی خانمی که به عنوان مادر جایگزین رحم خود را در اختیار آن زوج قرار می‌دهد نیز روی وضعیت جسمی کودک اثرگذار است. به همین دلیل، باید فرد اجاره‌دهنده رحم ضمن انتخاب یک رژیم غذایی مفید و مقوی، از مواد خوراکی سالم و اثرگذار مانند ویتامین‌ها، چربی‌های سالم، لبنیات و تخم مرغ، مغزها و دانه‌ها مقوی و… برای تقویت رحم خود و کمک به سلامتی جنین بهره ببرد. انتخاب بهترین و مناسب‌ترین برنامه غذایی، پس از معاینات پزشکی و با مشورت یک مشاور تغذیه انجام می‌پذیرد.