معرفی ژانرهای بازی‌های ویدیویی؛ نقش‌آفرینی

بازی‌های ویدیویی یکی از محبوب‌ترین و تاثیرگذارترین فرم‌های سرگرمی در جهان امروز هستند. این صنعت نه تنها مخاطبان گسترده‌ای از هر سن و سلیقه دارد، بلکه با تنوع گسترده‌ای از ژانرها و سبک‌ها، توانسته است نیازها و علاقه‌مندی‌های متفاوت گیمرها را پاسخ دهد. از ماجراجویی‌های پرهیجان در دنیاهای فانتزی تا تجربه‌های واقع‌گرایانه‌ای که بازیکنان را در محیط‌های واقعی غرق می‌کند، ژانرهای مختلف بازی‌ها هرکدام ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را دارند و تجربه‌های متنوعی را به بازیکنان ارائه می‌دهند. درک بهتر این ژانرها و تفاوت‌های میان آن‌ها، به بازیکنان کمک می‌کند تا بازی‌هایی که با سلیقه و علاقه‌شان همخوانی دارد را بهتر بشناسند و تجربه‌ای لذت‌بخش‌تر از بازی‌ها داشته باشند.

ژانر نقش‌آفرینی یا RPG یکی از محبوب‌ترین و گسترده‌ترین سبک‌ها در دنیای بازی‌های ویدیویی است. در این ژانر، بازیکن در قالب شخصیت یا شخصیت‌هایی وارد داستان می‌شود و تصمیمات او می‌تواند روند ماجرا را تغییر دهد. این بازی‌ها سبک گیم‌پلی خود را از بازی‌های رومیزی سنتی نقش‌آفرینی مانند سیاه‌چاله‌ها و اژدهایان (Dungeons & Dragons) گرفته‌اند. در بیشتر این بازی‌ها، بازیکن در نقش شخصیتی قرار می‌گیرد که در طول بازی از نظر قدرت و تجربه رشد می‌کند. با غلبه بر چالش‌های دشوار یا شکست دادن هیولاها، بازیکن امتیاز تجربه یا همان XP بدست می‌آورد که نشان‌دهنده‌ی پیشرفت شخصیت در کلاس انتخابی مانند مبارزهd تن‌به‌تن یا جادوهای دوربرد است و پس از بدست آوردن مقدار مشخصی از این امتیازات، بازیکن می‌تواند توانایی‌های جدیدی کسب کند.

بسیاری از بازی‌های نقش‌آفرینی دارای دنیایی باز هستند که معمولاً با هیولاها پر شده و دسترسی به مکان‌های مهم‌تر بازی مانند شهرها، سیاهچاله‌ها و قلعه‌ها را ممکن می‌سازد. از آنجایی که محبوبیت بازی‌های نقش‌آفرینی با کاغذ و قلم با ظهور کامپیوترهای خانگی ارزان‌قیمت همزمان شد، این سبک یکی از اولین ژانرهای بازی‌های ویدیویی بود و همچنان هم محبوبیت خود را حفظ کرده است. عناصری از گیم‌پلی که به شدت با بازی‌های نقش‌آفرینی مرتبط‌اند، مانند پیشرفت آماری شخصیت از طریق کسب امتیاز تجربه، به طور گسترده‌ای به سایر ژانرها مانند بازی‌های اکشن ماجراجویی نیز راه یافته‌اند.

گرچه تقریباً تمام آثار اولیه‌ی این سبک بازی‌های نوبتی بودند، اما بسیاری از بازی‌های نقش‌آفرینی مدرن به صورت همزمان پیش می‌روند. به این ترتیب، این سبک نیز مانند بازی‌های استراتژیک، روند حرکت از مبارزه‌ی نوبتی به مبارزه‌ی همزمان را دنبال کرده است. این تغییر با انتشار فاینال فانتزی ۴ آغاز شد؛ این بازی اولین hevd بود که از سیستم مبارزه‌ی اکتیو تایم (Active Time Battle) استفاده کرد. پس از آن، بازی‌هایی با عناصر نقش‌آفرینی اکشن مانند سری مانا (Mana)، سول بلیزر (Soul Blazer) و اولتیما ۷ (Ultima VII) عرضه شدند. با این حال، سیستم‌های قدیمی نوبتی همچنان وجود دارند.

نقش‌آفرینی کلاسیک (Classic RPG)

Baldur’s Gate: Enhanced Edition

ژانر نقش‌آفرینی کلاسیک که معمولا به آن‌ها Computer Role Playing Game هم می‌گویند، ریشه در بازی‌های رومیزی مانند D&D دارد و در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی، شکل دیجیتال آن با آثاری چون ویزاردری، اولتیما و بالدوز گیت در دنیای بازی‌های ویدیویی تثبیت شد. در این ژانر، بازیکن نقش یک یا چند شخصیت داستانی را برعهده می‌گیرد و از طریق اکتشاف دنیاهای گسترده، گفت‌وگو با شخصیت‌های غیرقابل‌بازی و تصمیم‌گیری‌های اخلاقی، تجربه‌ای عمیق و داستان‌محور را رقم می‌زند. ویژگی‌های کلیدی نقش‌آفرینی کلاسیک شامل سیستم‌های پیشرفته‌ی ساخت شخصیت، مبارزات نوبتی یا همزمان پیچیده و تأکید قوی بر روایت داستانی است. سبک Dungeon RPG نیز که شامل بازی‌های نقش‌آفرینی خاصی نظیر Damnation of Gods است که در آن بازیکن یک گروه از ماجراجویان را از دید اول‌شخص از طریق یک سیاهچاله یا هزارتو هدایت می‌کند و معمولاً در یک محیط مبتنی بر شبکه یا گرید جریان دارد نیز جز این زیرژانر هستند.

بازی‌های نقش‌آفرینی کلاسیک معمولاً آزادی عمل بالایی به بازیکنان می‌دهند؛ به‌گونه‌ای که انتخاب‌های آن‌ها در طول بازی می‌تواند بر روند داستان و پایان‌بندی آن تأثیر مستقیم داشته باشد. این ژانر به خاطر عمق مکانیک‌های گیم‌پلی، سیستم‌های ارتقاء مهارت، مأموریت‌های فرعی گسترده و خلق دنیاهای زنده و پویا مورد تحسین قرار گرفته است. با اینکه امروزه گونه‌های مدرن‌تری از نقش‌آفرینی رایج شده‌اند، اما بازی‌های کلاسیک همچنان طرفداران پرشماری دارند و الهام‌بخش بسیاری از آثار جدید در این سبک هستند.

نقش‌آفرینی ژاپنی (JRPG)

Persona 5 Royal

ژانر نقش‌آفرینی ژاپنی یکی از زیرشاخه‌های محبوب بازی‌های نقش‌آفرینی است که ریشه در فرهنگ بازی‌سازی ژاپن دارد. این سبک معمولاً با روایت داستانی قوی، شخصیت‌های از پیش ساخته شده و طراحی بصری خاصی که اغلب الهام‌گرفته از انیمه و مانگا است، شناخته می‌شود. در این بازی‌ها بازیکن معمولاً گروهی از قهرمانان را هدایت می‌کند که در سفری پرماجرا به مبارزه با نیروهای شر می‌روند. سیستم مبارزات این ژانر ممکن است نوبتییا اکتیو تایم باشد، ویژگی‌ای که آن را از سبک‌های غربی نقش‌آفرینی متمایز می‌کند.

در طول دهه‌های گذشته، این بازی‌ها تأثیر بزرگی بر صنعت بازی‌های ویدیویی گذاشته‌اند و آثاری چون فاینال فانتزی، دراگون کوئست و پرسونا به آثار شاخص این سبک تبدیل شده‌اند. این ژانر معمولاً بر پیشرفت داستان و توسعه شخصیتی تمرکز زیادی دارد و از تم‌های احساسی و فلسفی، همچون دوستی، سرنوشت، قربانی و هویت، بهره می‌برد. علاوه بر این، گیم‌پلی نقش‌آفرینی ژاپنی به طور سنتی شامل ارتقای سطح، کسب تجربه، مدیریت منابع و کاوش در جهان‌های فانتزی می‌شود. هرچند که جهان این بازی‌ها معمولا محدودتر از آثار نقش‌آفرینی کلاسیک است. محبوبیت این بازی‌ها از جمله سری فاینال فانتزی و پرسونا امروزه به فراتر از مرزهای ژاپن گسترش یافته و الهام‌بخش نسل‌های جدیدی از بازی‌سازان در سراسر جهان شده است.

نقش‌آفرینی اکشن (ARPG)

The Witcher 3: Wild Hunt

ژانر اکشن نقش‌آفرینی ترکیبی از عناصر بازی‌های اکشن و نقش‌آفرینی است که بر گیم‌پلی سریع و مبارزات همزمان تمرکز دارد، در حالی که هنوز ویژگی‌های نقش‌آفرینی مانند ارتقای شخصیت، مدیریت منابع و داستان‌های پیچیده در آن وجود دارند. در این سبک بازی‌ها، بازیکن معمولاً کنترل یک شخصیت را در دنیای وسیع و معمولاً باز بر عهده دارد و باید در محیط‌های مختلف به مبارزه با دشمنان بپردازد. در این نوع بازی‌ها، برخلاف بازی‌های نقش‌آفرینی سنتی که مبارزات نوبتی دارند، بازیکن باید مهارت‌های فردی خود را در هنگام مبارزه به کار گیرد و مبارزات به صورت همزمان انجام می‌شوند. به این ترتیب، بازیکن همزمان با ارتقای سطح و توانمندی‌های شخصیت خود، با چالش‌های متنوعی مواجه می‌شود که نیازمند واکنش سریع و استراتژی در لحظه است.

بازی‌های اکشن نقش‌آفرینی اغلب عناصر مختلفی از بازی‌های اکشن یا اکشن ماجراجویی را وام می‌گیرند. برخی از نخستین بازی‌های نقش‌آفرینی اکشن در دهه‌ی ۱۹۸۰ توسط نیهون فالکوم (Nihon Falcom) ساخته شدند، مانند مجموعه‌های دراگون اسلیر و Ys. بعدها بازی‌هایی که به اصطلاح کلون دیابلو نامیده می‌شدند نیز به این ژانر اضافه شدند.. بازی‌هایی مانند، دراگون ایج، مس افکت، ویچر 3، دارک سولز، اسکایریم و غیره از شاخص‌ترین نمونه‌های این ژانر هستند. اکشن نقش‌آفرینی‌ها به دلیل ترکیب جذاب گیم‌پلی اکشن و عمق سیستم‌های نقش‌آفرینی، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و به یکی از محبوب‌ترین ژانرها در صنعت بازی تبدیل شده‌اند.

از زیرمجموعه‌های این سبک می‌توان به سولزلایک اشاره کرد. بازی‌های سولزلایک به بازی‌هایی اطلاق می‌شود که از سبک و مکانیزم‌های بازی‌های سری دارک سولز الهام گرفته‌اند. این بازی‌ها معمولاً چالش‌برانگیز هستند و بازیکنان را در موقعیت‌های سخت و پیچیده قرار می‌دهند که نیاز به دقت، استراتژی و تمرکز دارند. مبارزات در این بازی‌ها اغلب کند و حساب‌ شده هستند و به اشتباهات کوچک به شدت واکنش نشان می‌دهند. همچنین، در بازی‌های سولزلایک، مرگ بخشی از روند بازی است و به‌عنوان یک ابزار یادگیری برای بازیکن در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از این بازی‌ها دنیای بازی را به صورت باز و غیرخطی طراحی می‌کنند، جایی که کاوش و کشف دنیای وسیع، معماها و داستان‌های پنهان، بخش بزرگی از تجربه بازی را تشکیل می‌دهند. این سبک از بازی‌ها به‌ویژه در بین طرفداران بازی‌های چالش‌محور محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

نقش‌آفرینی MMO

World of Warcraft

بازی‌های نقش‌آفرینی آنلاین چندنفره‌ی وسیع (MMORPG)، در اواسط تا اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ به عنوان یک نسخه تجاری و گرافیکی از بازی‌های متنی که از دهه‌ی هفتاد میلادی وجود داشتند، پدید آمدند. به طور کلی، MMORPG ویژگی‌های معمول بازی‌های نقش‌آفرینی مانند انجام مأموریت‌ها و تقویت شخصیت بازیکن را دارند، اما این بازی‌ها شامل صدها بازیکن هستند که در یک دنیای بزرگ با یکدیگر تعامل دارند. در این بازی‌ها لول آپ کردن آواتار اهمیت بالایی دارد و بسیاری از بازیکنان ساعت‌ها از زمان خود را روی این کار معطوف می‌کنند تا در مبارزات سربلند بیرون آیند. از جمله این بازی‌ها می‌توان ورلد آو وارکرفت و فاینال فانتزی 14 اشاره کرد. در این بازی‌ها تعاملات اجتماعی و همکاری بین بازیکنان نقش بسیار مهمی در تجربه بازی دارند، به طوری که تیم‌های چندنفره برای انجام مأموریت‌ها و مقابله با چالش‌های دشوار باید همکاری کنند.

نقش‌آفرینی تاکتیکی (Tactical RPG)

Tactics Ogre: Reborn

سبک نقش‌آفرینی تاکتیکی عمدتاً به بازی‌هایی اشاره دارد که از گیم‌پلی بازی‌های استراتژی به‌عنوان جایگزینی برای سیستم‌های سنتی بازی‌های نقش‌آفرینی استفاده می‌کنند. مانند بازی‌های نقش‌آفرینی استاندارد، بازیکن یک گروه محدود را کنترل می‌کند و با تعداد مشابهی از دشمنان می‌جنگد، اما این ژانر عناصر گیم‌پلی استراتژیک مانند حرکت تاکتیکی در یک شبکه ایزومتریک یا جابه‌جایی‌های محدود شخصیت‌ها را دربر می‌گیرد. بازیکنان باید با توجه به موقعیت خود و دشمن، بهترین استراتژی‌ها را طراحی کرده و از مهارت‌های منحصربه‌فرد هر شخصیت بهره ببرند. این سبک بازی معمولاً شامل تصمیم‌گیری‌های پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیاز به فکر و برنامه‌ریزی دقیق دارند. بازی‌هایی مانند فایر امبلم و Tactics Ogre نمونه‌هایی از این نوع بازی‌ها هستند.

فارغ از زیرژانرهای گفته شده، برخی موارد دیگر نظیر سبک گرفتن و جمع‌آوری هیولا (Monster Tamer یا Monster-Catching) نیز وجود دارند. در بازی‌های این سبک، بازیکن هیولاهایی را برای مبارزه با خود یا همراهی با آن‌ها استخدام می‌کند. موجودات جمع‌آوری‌شده اغلب می‌توانند تربیت یا پرورش یابند تا هیولاهای قوی‌تری بسازند یا توانایی‌هایشان در مبارزه را افزایش دهند. یکی از مثال‌های این سبک سری پوکمون است.