وضعیت‌های اضطراری ناشی از تشعشعات هسته‌ای، از نظر شدت آسیب و تهدید برای سلامت افراد با یکدیگر تفاوت دارند اما اصول ایمنی در برابر تابش رادیواکتیو در غالب موارد یکسان است و با آگاهی از اقدامات لازم و آمادگی قبلی، می‌توانید از سلامت خود و خانواده‌تان محافظت کنید.
به شکل کلی انفجار هسته‌ای، حادثه در نیروگاه‌های هسته‌ای، تصادف در حین حمل مواد رادیواکتیو یا قرار گرفتن در معرض تشعشع در محیط‌های کاری مانند مراکز درمانی یا تحقیقاتی از جمله مواردی هستند که این وضعیت‌های اضطراری را تشکیل می‌دهند.
در این شرایط سه اقدام ساده برای حفاظت در برابر تشعشعات کلیدی به حساب می‌آیند و همه جزییات بر این سه محور استوارند: به محیط داخلی بروید، در محیط داخلی بمانید و گوش به زنگ باشید.
آمادگی قبل از حادثه
همانند هر شرایط اضطراری دیگر، برای محافظت از خود در برابر تشعشعات هسته‌ای باید از قبل اطلاعات موثق، تجهیزات کافی و یک برنامه اضطراری هماهنگ‌شده میان اعضای خانواده داشته باشید.
۱. چند منبع هشدار اضطراری انتخاب کنید
چند منبع خبری یا هشدار مورد اعتماد انتخاب کنید که در صورت وقوع حادثه به سرعت از شرایط با خبر شوید.
۲. بسته اضطراری آماده کنید
یک کیف نجات شامل لباس اضافه برای هر عضو خانواده، کیسه زباله برای لباس‌های آلوده، غذای بسته‌بندی‌شده، آب، داروهای موردنیاز، اقلام بهداشتی (پوشک، دستمال مرطوب، دستمال توالت)، مدارک پزشکی و هویتی، چراغ قوه، رادیوی باتری‌خور، پاوربانک و بسته کمک‌های اولیه را آماده کنید.
۳. برنامه ارتباط اضطراری خانوادگی داشته باشید
محلی برای ملاقات در صورت عدم امکان دیدار در خانه تعیین کنید. با یک آشنا یا خویشاوند خارج از شهر هماهنگ باشید تا در جریان وضعیت شما قرار گیرد. با دوستان و خانواده برنامه‌ای برای اقامت در محل امن در صورت تخلیه داشته باشید. برنامه‌های مدرسه، محل کار و مراکز نگهداری برای ماندن در محل یا تخلیه را بشناسید.
هنگام وقوع حادثه
در هر وضعیت اضطراری تشعشعات هسته‌ای، سه اصل مهم را در نظر داشته باشید: زمان، فاصله و پوشش حفاظتی.
- زمان حضور در معرض تشعشع را کاهش دهید
- فاصله خود را با منبع تشعشع افزایش دهید
- با دیوارها و ساختمان‌های محکم از خود محافظت کنید
اگر حادثه در فضای آزاد رخ داد فوراً وارد نزدیک‌ترین ساختمان شوید و از پنجره‌ها دور شوید. هرچه دیوار بیشتری بین خود و محیط بیرون قرار دهید، بهتر محافظت می‌شوید.
نکته ایمنی مهم: ایستادن در فضای باز یا داخل خودرو امن نیست. امن‌ترین مکان مرکز ساختمان و دور از پنجره‌ها است، به‌ویژه ساختمان‌های آجری یا بتنی، زیرزمین، پارکینگ زیرزمینی یا مترو.
در شرایط انفجار هسته‌ای چه کنیم؟
انفجار هسته‌ای خطرناک‌ترین نوع وضعیت اضطراری تشعشعی است. در صورت انفجار در سطح زمین، موج انفجار، ذرات آلوده به تشعشع را به هوا می‌فرستد که به شکل گرد و غبار به زمین بازمی‌گردند.
در شرایط هشدار قبل از انفجار
پشت هر چیزی که از شما محافظت می‌کند پنهان شوید. اگر در فضای باز قرار دارید روی زمین دراز بکشید و صورت خود را بپوشانید تا از حرارت و ترکش در امان بمانید. پس از عبور موج انفجار، سریعاً وارد نزدیک‌ترین ساختمان شوید.
۱۰ دقیقه یا بیشتر فرصت دارید تا به پناهگاه برسید
اگر امکان رسیدن به زیرزمین یا ساختمان چندطبقه را دارید، فوراً به آنجا بروید. ساختمان‌های آجری یا بتنی، پارکینگ‌های زیرزمینی و ایستگاه‌های مترو گزینه‌های مناسبی به حساب می‌آیند.
۲۴ ساعت در امن‌ترین مکان باقی بمانید
حدود ۲۴ ساعت در مکان امن باقی بمانید مگر اینکه خطر فوری یا دستور تخلیه از سوی مقامات صادر شود. سطح تابش در ۲۴ ساعت نخست به‌سرعت کاهش می‌یابد.
اقدامات کلیدی در ۴۸ ساعت بعدی
پناه گرفتن شما به دلیل خطر سطح بالای تشعشعات در ۲۴ ساعت نخست پس از انفجار بوده است. پس از ۲۴ ساعت، اگرچه سطح تابش به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد، ممکن است در برخی مناطق همچنان نیاز به مراقبت وجود داشته باشد.
همچنان از طریق رسانه‌ها اطلاعات جدید را دنبال کنید. در صورت صدور دستور، برای تخلیه آماده باشید.
اگر ناچار به خروج هستید، زمان حضور در محیط بیرون را به حداقل برسانید و در امن‌ترین نقاط پناهگاه‌تان بمانید.
اگر دستور پناه‌‌گرفتن دارید یا هیچ راهنمایی خاصی صادر نشده است تا زمانی که خطر فوری جان شما را تهدید نمی‌کند (مانند آتش، ریزش، جراحت شدید) در محیط داخلی بمانید.
اگر برای دلایل حیاتی ناچار به خروج هستید یا می‌خواهید به پناهگاهی امن‌تر با دسترسی به آب و غذا برسید، زمان حضور در فضای باز را کاهش دهید و دهان و بینی را با ماسک یا پارچه بپوشانید. اگر امکان دارد، کفش و لباس‌ها را با لایه‌ای اضافه (مثل پلاستیک یا پارچه) بپوشانید. هنگام بازگشت، لایه‌ی بیرونی، کفش و لباس‌ها را درآورده و سپس پوست را با آب و صابون تمیز کنید.
کودکان و زنان باردار نسبت به تابش حساس‌ترند و باید بیشترین زمان ممکن را در امن‌ترین نقاط پناهگاه سپری کنند (مرکز ساختمان یا زیرزمین).
غذا و آب ذخیره‌شده را با احتیاط مصرف کنید، چون ممکن است چند روز در پناهگاه بمانید. بسته‌بندی مواد غذایی را پیش از مصرف تمیز کنید. دست‌ها را قبل از غذا بشویید. از مصرف محصولات باغچه‌های محلی خودداری کنید، چون احتمال آلودگی وجود دارد.
آب لوله‌کشی برای شست‌وشو یا حتی آشامیدن (در صورت نبودن منبع جایگزین) ایمن است مگر اینکه خلافش اعلام شود.
در صورت امکان، فضای مشخصی را برای کمک‌های اولیه در محل امن ایجاد و با علامت مشخص کنید.
اعضای خانواده جداشده از یکدیگر، در پناهگاه‌های خود باقی بمانند. تلاش برای بیرون رفتن و پیوستن به دیگران، شما و آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد.
والدینی که از فرزندان خود جدا شده‌اند، به مدارس یا مهدها مراجعه نکنند، مگر دستور مستقیم داده شده باشد؛ این کار ممکن است جان خود و فرزندتان را به خطر بیندازد.
در صورت بروز شرایط اورژانسی و تهدیدکننده‌ی جان، درخواست کمک کنید، ولی آمادگی داشته باشید که زمان پاسخ‌گویی بسیار طولانی‌تر از حد معمول باشد.
مگر در شرایط اضطراری تهدیدکننده‌ی حیات، به بیمارستان مراجعه نکنید.
چطور پس از حوادث هسته‌ای ایمن بمانید؟
اگر در زمان انتشار مواد رادیواکتیو بیرون از خانه بوده‌اید یا فکر می‌کنید بدنتان آلوده شده، این مراحل ساده را دنبال کنید.
۱. لباس آلوده را درآورید
این کار تا ۹۰ درصد مواد رادیواکتیو روی بدن را حذف می‌کند. لباس را آهسته درآورید تا گرد و غبار آزاد نشود. از لمس چشم، بینی و دهان خودداری کنید.
۲. بدن خود را تمیز کنید
اگر امکان دارد، دوش بگیرید یا با صابون و آب نواحی باز پوست و مو را بشویید. اگر به آب دسترسی ندارید، از دستمال مرطوب یا پارچه تمیز و مرطوب استفاده کنید. از دستمال مرطوب خانگی برای پوست استفاده نکنید. ژل ضدعفونی‌کننده تأثیری بر مواد رادیواکتیو ندارد.
۳. حیوانات خانگی را هم پاک‌سازی کنید
در صورت امکان، حیوانات خانگی را با آب و صابون بشویید یا به آرامی برس بکشید تا ذرات رادیواکتیو و اثرات تشعشعات هسته‌ای پاک شوند.
۴. تغذیه سالم
مصرف آب و غذا داخل ساختمان بی‌خطر است. اگر مواد غذایی در ظروف دربسته بیرون بوده‌اند، پیش از استفاده با دستمال مرطوب آن‌ها را پاک کنید، سپس دستمال را در کیسه پلاستیکی دور از انسان‌ها و حیوانات قرار دهید. مواد غذایی باز یا بدون پوشش که بیرون مانده‌اند ممکن است آلوده باشند؛ از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
۳ باور غلط رایج درباره حوادث هسته‌ای
- باور غلط: «هیچ راهی برای محافظت در برابر تشعشع وجود ندارد.»
- واقعیت: اقدامات زیادی وجود دارد که می‌توان برای کاهش قرارگیری در معرض تشعشع انجام داد.
- باور غلط: «حتی کمترین دز تابش هم خطرناک است.»
- واقعیت: همه ما روزانه در معرض دزهای کم تشعشع هستیم که برایمان ضرری ندارد.
- باور غلط: «پزشکانی که بیماران آلوده را درمان می‌کنند، در خطر مرگ‌اند.»
- واقعیت: با اقدامات ایمنی مناسب، پزشکان می‌توانند از بیماران آلوده مراقبت کنند بدون آنکه خودشان در معرض خطر باشند.
460,000
299,000
تومان
source