پیامک واریزی بانک ملی؛ شایعه واریز پول به حساب مردم از کجا آمد؟

شایعات در میانه جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل که از بامداد جمعه، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ شروع شد و تا صبح سه‌شنبه، چهارم تیر ادامه پیدا کرد، بازاری داغ داشت. یکی از این شایعات که حسابی هم سر و صدا کرد، ادعای هک بانک ملی بود. ابتدا گفته شد هکرها به بانک ملی نفوذ کرده‌اند و این بار برعکس همیشه که از حساب مردم پول برمی‌دارند، به حساب افراد پول واریز کرده‌اند! این خبر عجیب، خیلی‌ها را متعجب و نگران کرد. چطور ممکن است هکرها به جای سرقت، پول واریز کنند؟ طولی نکشید که مسئولان به این شایعه واکنش نشان دادند و حقیقت ماجرا روشن شد.

پیامک واریزی بانک ملی؛ شایعه هک تا روایت رسمی بانک مرکزی

خبر هک بانک ملی و واریز پول به حساب افراد توسط هکرها با سرعت در فضای مجازی پیچید و گمانه‌زنی‌های مختلفی را به دنبال داشت. به همین دلیل مسئولان سریع وارد عمل شدند تا اصل ماجرا را توضیح دهند.

بر اساس توضیحات رسمی، واریز پول به حساب‌های بانک ملی در آن مقطع نه یک هک به معنای نفوذ به سیستم‌های بانک ملی و دستکاری حساب‌ها، بلکه نتیجه اختلال در خدمات بانک سپه و تصمیم مسئولان برای جابجایی موقت فرآیند پرداخت حقوق و تداوم خدمات‌رسانی بوده است.

حتما به خاطر می‌آورید که جنگ در هفته آخر خرداد اتفاق افتاد. دقیقا در روزهایی که حقوق بازنشستگانِ عمدتا نظامی، به حساب بانک سپه آنها واریز می‌شود اما در آن روزها به دلیل اختلال در فعالیت بانک سپه که از حملات سایبری هفته قبل سرچشمه می‌گرفت، امکان واریز حقوق بازنشستگان طبق روال عادی وجود نداشت.

مسئولان بانکی به همین دلیل دنبال راه‌ چاره گشتند و تصمیم گرفتند با کمک بانک اطلاعاتی موجود، بازنشستگانی که در سایر بانک‌‌ها حساب دارند را شناسایی کنند.

تصور کنید مسیر همیشگی شما برای رفتن به سر کار بسته شده اما به جای اینکه به خانه برگردید و منتظر باز شدن راه بمانید، یک مسیر جایگزین انتخاب می‌کنید تا سر وقت به محل کارتان برسید. دقیقا همین اتفاق برای واریز حقوق افتاد.

چون مسیر اصلی (بانک سپه) مختل شده بود، بانک مرکزی و نهادهای مربوطه، حقوق‌ها را از طریق یک مسیر جایگزین (بانک ملی) به دست صاحبانش رساندند. پیامک‌هایی که مردم دریافت کردند، در حقیقت پیامک‌های عادی واریز حقوق بود که فقط این بار به جای بانک سپه، از طریق بانک ملی انجام شده بود.

دلایل باورپذیری شایعه هک بانک ملی در دوران جنگ

ماجرای پیامک واریزی بانک ملی و واریز پول به حساب مردم، غیرعادی و خلاف منطق متداول هک بود. هکرها معمولاً دنبال سرقت اطلاعات یا پول هستند، نه واریز آن. همین جنبه عجیب و نامتعارف خبر، برای بسیاری جالب و باورپذیر به نظر رسید.

برخی ممکن بود آن را نوعی «نفوذ با هدف تخریب» یا «اختلال هدفمند» تفسیر کنند که به جای برداشت، سیستم را به گونه‌ای دستکاری کرده تا واریز انجام شود. اخبار نادرست و شایعات در دوران بحران به سرعت منتشر می‌شوند و با هدف ایجاد ترس، ابهام و بی‌اعتمادی در جامعه مورد استفاده قرار گیرند.

هک شدن یک بانک معتبر، به خصوص با ادعای واریز پول به حساب افراد، پتانسیل بالایی برای ایجاد هرج و مرج دارد. ماجرای پیامک واریزی بانک ملی و سوءبرداشت‌های پیرامون آن، به دلایل مختلفی رخ داده است:

• ناآگاهی عمومی: مردم از مشکل بانک سپه و تصمیم مسئولان برای جابجایی واریزی‌ها خبر نداشتند.
• تفسیر اشتباه: دیدن پیامک واریزی از بانکی که انتظارش را نداشتند، باعث شد فکر کنند اتفاق غیرعادی افتاده است.
• جنگ روانی سایبری: یکی از ابزارهای مهم در جنگ‌های مدرن، جنگ روانی و انتشار شایعات هدفمند است. هدف از این شایعات، ایجاد بی‌ثباتی، تضعیف روحیه عمومی و سلب اعتماد مردم از نهادهای رسمی است. خبر هک یک بانک مهم که مستقیماً با پول مردم سروکار دارد، پتانسیل بسیار بالایی برای تحقق این اهداف داشت.
• عطش اطلاعات: در شرایط بحرانی، مردم به دنبال هرگونه اطلاعاتی هستند تا از وضعیت آگاه شوند. اگر منابع رسمی به سرعت و شفاف اطلاع‌رسانی نکنند، فضای برای انتشار شایعات و اخبار تایید نشده فراهم می‌شود.

درس‌های امنیت سایبری از شایعه پیامک بانک ملی و اختلال سپه

در سال‌های اخیر و به خصوص در دوران تشدید تنش‌ها، گزارش‌های متعددی درباره حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی کشور، از جمله سامانه‌های بانکی و صرافی‌های ارز دیجیتال، منتشر شده بود.

این سابقه، یک پیش‌زمینه ذهنی برای مردم ایجاد کرده که چنین حملاتی امکان‌پذیر هستند. وقایعی مثل اختلال بانک سپه و از طرف دیگر هک صرافی نوبیتکس که به سرقت دارایی‌های مردم منجر شد، تنها یک یا دو روز قبل از انتشار شایعه هک بانک ملی رخ دادند.

هک نوبیتکس، اذهان عمومی را برای پذیرش اخبار مشابه در مورد نهادهای مالی آماده کرد و باعث شد مردم به طور ناخودآگاه، آسیب‌پذیری یک صرافی ارز دیجیتال را به کل سیستم مالی، از جمله بانک‌های سنتی، تعمیم دهند اما ماجرای پیامک واریزی بانک ملی در نهایت به یک پیروزی برای سیستم بانکی کشور تبدیل شد چون در حالی که خدمات‌رسانی بانک سپه به خاطر حمله سایبری متوقف شده بود، به منظور تداوم پرداخت حقوق‌ها، به سرعت یک راهکار جایگزین ایجاد شد.

منبع: دیجی‌کالا مگ