راهنمای خرید صنایع دستی؛ آنچه فروشنده‌ها به شما نمی‌گویند

مقالات زیادی با عنوان راهنمای خرید صنایع دستی در اینترنت پیدا می‌کنید اما من از دوستم که مدت زیادی به‌عنوان فروشنده حوالی خیابان استاد نجات‌اللهی کار کرده و کلی تجربه به دست آورده خواستم چشم‌هایش را ببندد و برای اولین بار شگردهای فروشنده‌های بازار صنایع دستی را صادقانه برایم تعریف کند. در این بازار زیبایی و اصالت وجود دارد اما اگر حواستان به زیر و بم‌ها نباشد سرتان کلاه می‌‌گذارند. پس با ما همراه باشید.

بخش اول؛ راهنمای تشخیص اصالت صنایع دستی

فروشنده‌ها گاهی به جای محصول کاملاً دست‌ساز، نمونه‌های نیمه‌صنعتی یا کاملاً ماشینی را به اسم کار دست می‌فروشند. مثلاً روی یک ظرف مسی ماشینی، کمی قلم‌زنی دستی انجام می‌دهند و به اسم کار دست تمام‌عیار می‌فروشند.

در صنایع دستی اصیل، هیچ دو نقطه‌ای دقیقاً شبیه هم نیستند. اگر طرح‌ها خیلی دقیق و یکدست بودند به آن شک کنید. بدون ترس و لرز به محصول دست بزنید و بدانید ظروف ماشینی معمولاً سطح صاف‌تر و یکنواخت‌تری دارند. اگر قرار است یک خرید گران‌قیمت مثل فرش داشته باشید، حتماً از قبل اطلاعاتی در مورد گره‌بندی، نوع پشم و… جمع‌آوری کنید. در ادامه از دوستم خواسته‌ام به موارد تخصصی بیشتری اشاره کند.

ظروف مسی و برنجی؛ رازهای درخشش و ترفندهای کلاهبرداری!

وزن: موقع خرید ظروف مسی، حواستان باشد که وزن ظرف، کیفیت آن را نشان می‌دهد. ظرف‌های خیلی سبک، معمولاً نازک‌کاری هستند و دوام زیادی ندارند. دوستم اصرار دارد بدانید: یک ظرف مسی خوب، معمولاً سنگینه!

قلع‌اندود کردن (سفیدگری): ظروف مسی مخصوص پخت و پز حتماً باید از داخل قلع‌اندود شده باشند تا مس وارد غذا نشود. قلع خوب، درخشان و یکدست به نظر می‌رسد. اگر دیدید رنگ داخل ظرف، کدر یا مایل به خاکستری است، یعنی یا خوب قلع‌اندود نشده یا در ساخت آن از مواد نامرغوب استفاده کرده‌اند. بعضی فروشنده‌ها برای پایین‌آوردن قیمت، قسمت‌های دور از دید را قلع‌اندود نمی‌کنند.

پلیش و درخشش فریبنده: ظروف مسی را می‌شود با مواد شیمیایی یا حتی روغن جلا، حسابی براق کرد تا چشم‌گیر به نظر برسند اما این درخشش موقتی خواهد بود. مس با کیفیت، حتی اگر مقداری کدر باشد، با یک دستمال ساده و مایع ظرفشویی، به سرعت براق می‌شود.

برنجی‌های مرموز: در مورد ظروف برنجی، به رنگ و سنگینی دقت کنید. برنج اصل، معمولاً رنگی طلایی و مات دارد و حس سنگینی را منتقل می‌کند. بعضی از ظروف برنجی موجود در بازار، از فلزات دیگر با روکش برنجی ساخته شده‌اند که بعد از مدتی رنگشان تغییر می‌کند یا روکش آنها از بین می‌رود. برای تشخیص بهتر، می‌توانید یک آهن‌ربای کوچک همراهتان داشته باشید، چون برنج خاصیت آهن‌ربایی ندارد.

فیروزه‌کوبی؛ تشخیص فیروزه اصل از پلاستیک و نمونه‌های تقلبی

اصل یا کپی: مهم‌ترین نکته در فیروزه‌کوبی، اصل بودن سنگ فیروزه است. فیروزه اصل معمولاً رگه‌ها و ناهمواری‌های طبیعی دارد. اگر سطح فیروزه کاملاً یکدست و بدون رگه است، احتمالاً با فیروزه مصنوعی یا حتی پلاستیک رنگ شده طرف هستید.

فاصله بین تکه‌ها: در فیروزه‌کوبی باکیفیت، فاصله بین تکه‌های فیروزه بسیار کم و منظم است و تمام سطح را می‌پوشاند. اگر بین تکه‌ها فضای خالی زیادی دیدید یا تکه‌ها با چسب زیادی به هم وصل شده‌اند، یعنی کار مرغوب نیست.

پرداخت نهایی: سطح کار فیروزه‌کوبی باید صاف و یکدست باشد و برجستگی یا فرورفتگی روی آن حس نکنید. این مورد مهارت هنرمنده و ظرافتی که در ساخت به کار برده را نشان می‌دهد.

قلم‌زنی؛ از ظرافت حکاکی تا شناسایی هنرمند عجول

عمق و ظرافت قلم: در قلم‌زنی با کیفیت، عمق و وضوح خطوط قلم‌زنی اهمیت دارد. خطوط باید واضح و با دقت حکاکی شده باشند، نه اینکه از فاصله دور هم سطحی و بی‌کیفیت به نظر بیایند.

پشت کار را هم ببینید: قلم‌زنی خوب وقتی خودش را نشان می‌دهد که در پشت کار هم آثار قلم‌زنی به صورت برجستگی مشخص باشد. اگر پشت کار کاملاً صاف و بدون اثر است، یعنی احتمالا کار را روی یک ورق نازک و با عجله انجام داده‌‌اند.

میناکاری؛ زیبایی رنگ‌ها و نشانه‌های کیفیت پایین

سطح یکدست: سطح مینا باید کاملاً صاف و براق باشد و روی آن هیچ‌گونه حباب، ترک یا ناهمواری دیده نشود. حباب‌ها نشانه پخت بد یا کیفیت پایین رنگ مینا هستند.

زیر رنگ‌ها: به زیر رنگ‌های مینا دقت کنید. در میناکاری با کیفیت، رنگ‌ها شفاف و درخشان هستند و زیر آنها نباید اثری از رنگ فلز (مخصوصاً مس) دیده شود. اگر رنگ‌ها مات یا کدر بودند یا می‌توانید با چشم لکه‌هایی از فلز را تشخیص دهید، یعنی کار مرغوب نیست.

فرش و گلیم؛ نشانه‌‌های پشم خالص و ابریشم طبیعی

جنس نخ: مهم‌ترین عامل در کیفیت فرش و گلیم، به جنس نخ برمی‌گردد که بهترین نوع آن پشم دست‌ریس و ابریشم طبیعی است. برای تشخیص پشم یا الیاف مصنوعی، می‌توانید یک نخ کوچک از فرش را بسوزانید. پشم طبیعی بوی موی سوخته می‌دهد و خاکسترش پودر می‌شود، در حالی که الیاف مصنوعی بوی پلاستیک سوخته می‌دهند و به هم می‌چسبند.

شانه و تراکم: هر چه شانه و تراکم فرش بالاتر باشد، فرش ظریف‌تر و با ارزش‌تر خواهد بود. این یعنی تعداد گره‌ها در یک واحد سطح بیشتر است. برای تشخیص شانه، می‌توانید پشت فرش را نگاه کنید و تعداد گره‌ها را بشمارید.

رنگرزی: فرش و گلیم خوب، با رنگ‌های طبیعی و گیاهی رنگرزی می‌شود که در برابر نور و شستشو مقاوم هستند. اگر دیدید رنگ‌ها درخشش غیرطبیعی دارند یا با یک دستمال مرطوب به سرعت رنگ می‌دهند، احتمالاً از رنگ‌های شیمیایی استفاده کرده‌اند.

خاتم‌کاری؛ چگونه یک خاتم‌کاری منظم و باکیفیت را تشخیص دهیم؟

نظم و ظرافت: در خاتم‌کاری با کیفیت، طرح‌ها (به خصوص ستاره‌ها) باید بسیار منظم و دقیق باشند و هیچ‌گونه بهم‌ریختگی یا فاصله بین اجزا دیده نشود. هر چه ستاره‌ها ریزتر و منظم‌تر باشند، کار ارزش بیشتری پیدا می‌کند.

سطح صاف: سطح کار خاتم باید کاملاً صاف و یکدست باشد و برجستگی یا فرورفتگی روی آن احساس نکنید. اگر سطح ناصاف بود، آن را نشانه کم‌کاری یا استفاده از چسب زیاد برای پر کردن فواصل در نظر بگیرید.

بخش دوم؛ پیچیدگی‌های قیمت‌گذاری و ترفندهای فروشندگان صنایع دستی

قیمت‌گذاری صنایع دستی یکی از پیچیده‌ترین بخش‌هاست. عوامل زیادی مثل زمان صرف شده برای ساخت، مهارت هنرمند، کیفیت مواد اولیه و اصالت طرح، روی قیمت تاثیر می‌گذارند.

ترفندهای رایج در قیمت‌گذاری صنایع دستی

قیمت‌های فضایی برای توریست‌ها: اگر چهره‌تان به خارجی‌ها شباهت دارد یا انگلیسی حرف بزنید، امکان دارد با قیمت‌های دوبرابر روبرو شوید. در هر حالت بهتر است موقع خرید صنایع دستی،‌ فن چانه‌زنی را یاد بگیرید. گول قیمت‌های خیلی پایین را نخورید: ارزش صنایع دستی با کیفیت، به زمان صرف شده برای ساخت آن و مهارت هنرمند بستگی دارد. اگر فروشنده کاری را با قیمت خیلی پایین عرضه می‌کند، به احتمال زیاد با یک کار بی‌کیفیت روبرو هستید که مدتی بعد رنگش می‌رود.

داستان‌سُرایی‌های دروغین: بعضی فروشنده‌ها برای توجیه قیمت‌های بالا، داستان‌های عجیب و غریبی از قدمت یا نایاب بودن محصول تعریف می‌کنند. گول این داستان‌ها را نخورید.

هنر چانه‌زنی و هوشمندی در خرید؛ راهنمای مقابله با قیمت‌های‌ فضایی

چانه‌زنی در بازار صنایع دستی، یک هنر است. وقتی فروشنده یک قیمت اولیه می‌دهد، شما می‌توانید چانه‌زنی را آغاز کنید تا قیمت را پایین بیاورید اما در این کار زیاده‌روی نکنید.

بخش سوم؛ نشانه‌های فروشندگان متقلب صنایع دستی

شناسایی فروشنده‌های متقلب کار سختی نیست، فقط کافی است حواس‌جمع باشید.

علائم هشداردهنده و روش‌های مقابله با فروشنده متقلب

اصرار بیش از حد برای فروش: اگر فروشنده خیلی اصرار دارد که همین الان خرید کنید و می‌خواهد شما را تحت فشار بگذارد، به او شک کنید.

عدم شفافیت در مورد محصول: اگر فروشنده حاضر نیست در مورد مواد اولیه، نحوه ساخت یا قدمت محصول اطلاعات دقیقی به شما بدهد.

گارانتی و تضمین: در بسیاری موارد، صنایع دستی گارانتی مشخصی ندارند اما فروشنده خوب همیشه از کیفیت کارش اطمینان دارد و اگر مشکلی پیش بیاید، برای جلب رضایت شما تلاشش را به کار خواهد گرفت. فروشنده متقلب معمولاً بعد از فروش، دیگر پاسخگو نیست.

فقط امروز: جملاتی از این دست معمولاً ترفندی برای تحریک شما به خرید سریع و بدون فکر هستند.

چطوری از دستشان خلاص شیم؟

اگر از چیزی خوشتان نیامد یا به اصالت آن شک داشتید، مؤدبانه از خرید منصرف شوید. یادتان باشد هرچقدر بیشتر سوال بپرسید، احتمال رو شدن دست فروشنده متقلب بیشتر می‌شود.

فصل چهارم؛ چالش‌های سفارش آنلاین خرید صنایع دستی

این روزها خرید آنلاین صنایع دستی رایج شده است. از یک طرف کار راحتی است و از طرف دیگر می‌توانید کالاهایی با تنوع بیشتر ببینید. اما این روش هم چالش‌های خاص خودش را دارد.

چگونه عکس واقعی را تشخیص دهیم؟

عکس با واقعیت فرق دارد: گاهی محصولی که تحویل می‌گیرید، زمین تا آسمان با عکسی که روی سایت می‌بینید فرق می‌کند.

کیفیت نامناسب: ممکن است کیفیت محصول خیلی پایین‌تر از چیزی باشد که انتظارش را داشتید.

عدم اصالت: تشخیص اصالت صنایع دستی از روی عکس سخت است.

راهنمای خرید صنایع دستی از فروشگاه‌ آنلاین

خریدتان را از وب‌سایت‌ها و پیج‌های معتبر انجام دهید. سراغ فروشگاه‌هایی بروید که نماد اعتماد الکترونیکی دارند یا مشتری‌های زیادی از آنها رضایت داشته‌اند. قبل از خرید، نظرات مشتریان درباره محصول و فروشنده را بخوانید.

از فروشنده بخواهید عکس‌های بیشتر و واقعی که از زوایای مختلف و با نور طبیعی گرفته‌ شده‌اند را برایتان ارسال کند. شرایط مرجوعی را قبل از خرید چک کنید.

سخن آخر؛ حمایت از هنر اصیل ایرانی با خرید هوشمندانه

صنایع دستی، وسیله‌ای زیبا برای خانه یا هدیه هستند و در عین حال خرید آنها حمایت از هنر، فرهنگ و معیشت هنرمندان کشورمان است. پس با شناخت کافی و کمی هوشمندی، هم می‌توانید یک خرید عالی داشته باشید، هم جلوی سوءاستفاده کلاهبردارها را بگیرید. امیدوارم این راهنمای کوچک به دردتان بخورد! اگر سوالی دارید، حتماً بپرسید چون دوستم قول داده جواب سوال‌هایتان را بدهد.

منبع: دیجی‌کالا مگ