چگونه یک باغچه سنگی بسازیم؟

باغچه سنگی مکانی مناسب برای آرامش و آسودگی خیال پس از یک روز کاری پرمشغله است. ساخت باغچه سنگی و نگهداری آن آسان است و فضایی طبیعی برای فرار از شلوغی و لذت بردن از فضای باز در اختیار شما قرار می‌دهد. ساخت یک باغچه سنگی راهی مناسب و کم‌هزینه برای زیباسازی نواحی بدون استفاده و خالی در حیاط است. در این مطلب مراحل مختلف را برای ساخت یک باغچه سنگی توضیح می‌دهیم.

باغچه سنگی چیست؟

باغچه سنگی محوطه‌ای است که در آن از سنگ به عنوان زیربنا استفاده می‌شود. ممکن است در سرتاسر این باغچه از سنگ و شن برای تشکیل مسیرها، حاشیه‌ها و عناصر تزئینی استفاده شود. باغچه سنگی برای تقلید از یک محیط سنگی، بادگیر و در ارتفاع بالا مانند دامنه‌ی کوهستان طراحی شده که در آن گیاهان کوچک آلپی در حفره‌هایی از خاک کم و با زه‌کشی مناسب رشد می‌کنند.

نام «آلپ» اصطلاحی عمومی است و برای توصیف گیاهانی که به طور طبیعی در ارتفاعات زیاد در مناطق کوهستانی رشد می‌کنند استفاده می‌شود. باغبانان این گیاهان را به‌خاطر شیوه‌ی سازگاری برای رشد در نامناسب‌ترین محیط‌ها ارزشمند می‌دانند. گونه‌های گیاهی آلپی شاخ و برگ خود را تغییر می‌دهند تا از اتلاف آب به دلیل خشکسالی و قرار گرفتن در معرض بادهای شدید جلوگیری کنند. برگ‌هایی که تیره، نقره‌ای، کوچک، بریده شده یا آبدار هستند بهتر می‌توانند با زندگی در ارتفاعات کنار بیایند. بیشتر این گیاهان محکم به سنگ یا خاک می‌چسبند و برگ‌ها و ساقه‌های آن‌ها یک گلسنگ خزنده کم ارتفاع تشکیل می‌دهد.

انواع باغچه سنگی

باغچه‌های سنگی در طول زمان تکامل یافته‌اند تا در مناظر متفاوت و ترجیحات مختلف طراحی مورد استفاده قرار بگیرند. در ادامه به تعدادی از انواع باغچه سنگی اشاره می‌کنیم.

باغچه سنگی مرتفع

اگر قصد دارید در فضایی محدود، یک باغچه سنگی مرتفع بسازید، این نوع می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. این نوع باغچه سنگی برای تزئین نواحی خالی در باغ مناسب است.

باغچه سنگی وسیع

وقتی فضای بزرگی دارید که باید به نحوی پر شود، اما خاک آن برای چمن یا پرورش گیاهان بومی مناسب نیست، یک باغچه سنگی وسیع یا گسترده پاسخگوی نیاز شما است. در این نوع باغچه سنگی می‌توانید سطوح مختلف، مسیرها و عناصر تزئینی مختلفی ایجاد کنید.

باغچه سنگی بیابانی

آیا می‌خواهید در مصرف آب صرفه جویی کنید و کمترین میزان مراقبت را برای باغچه سنگی خود داشته باشید؟ باغچه سنگی بیابانی یا Xeriscape (زری اسکیپ) این کار را انجام می‌دهد. در این روش باغچه سنگی باید طوری طراحی شود که به آب کم یا بدون نیاز به آبی بیشتر از آنچه که به طور طبیعی از آب و هوا دریافت می‌کند، نیاز داشته باشد. این باغچه سنگی عناصری از بیابان از جمله ساکولنت‌ها، کاکتوس‌ها، پالت‌های رنگی صخره‌ای در رنگ‌های گرم و تخته سنگ‌های بزرگ بیرون‌آمده از شن را در خود جای داده است.

باغچه سنگی ژاپنی

باغچه سنگی ژاپنی که اغلب باغچه ذن (Zen) نیز نامیده می‌شود، منظره‌ای است که از آرایش دقیق سنگ‌ها، آب‌نماها، خزه‌ها و شن یا ماسه تشکیل شده و شبیه آب موج‌دار است.

باغچه سنگی ژاپنی برای تقلید یا نمادسازی بخشی از طبیعت (مانند شن و ماسه که تقلید کننده‌ی آب هستند) و الهام بخشیدن به تفکر عمیق مراقبه در مورد ماهیت هستی در نظر گرفته شده است.

قبل از ساختن یک باغچه سنگی ژاپنی، درک معانی و اهداف این سبک محوطه‌سازی و درک معنای فرهنگ آن بسیار مهم است.

مواد و مصالح مورد نیاز برای ساخت باغچه سنگی

سنگ

یک باغچه سنگی دارای انواع تخته سنگ‌های غول پیکر، سنگ‌های بزرگ و سنگریزه‌های کوچک است. قرار دادن مقدار زیادی شن نخودی بین سنگ فرش‌ها عالی به نظر می‌رسد. سنگریزه‌های ساحلی بافت خاکی عالی ایجاد می‌کند و سنگ‌های خزه‌دار نیز منظره‌ای زیبا به محیط می‌بخشد. ناگفته نماند که گزینه‌های متنوعی از سنگ‌های رودخانه‌ای نیز برای پوشش فضای باغچه وجود دارد.

گیاهان مناسب

گیاهان مناسب از جمله گل‌ها، گیاهان آلپی، درختچه‌ها و ساکولنت‌ها می‌توانند به افزایش جذابیت باغچه سنگی کمک کنند.

هنگام انتخاب گیاهان باید چند نکته‌ی ضروری را به خاطر بسپارید. باغچه سنگی به زهکشی مناسبی نیاز دارد. بنابراین اجتناب از پرورش گیاهانی که زهکشی ضعیف را ترجیح می‌دهند بسیار مهم است.

از آنجایی که نگهداری از باغچه‌های سنگی کاری کم‌زحمت است و نیازی به آبیاری زیاد ندارد، بهتر است گیاهان مقاوم به خشکی را انتخاب کنید. در نظر بگیرید که گیاهان شما به چه مقدار نور خورشید نیاز دارند و موقعیت باغچه سنگی شما مناسب است یا خیر. چند نمونه گیاه برای اضافه کردن به باغچه سنگی عبارت‌اند از:

• کاکتوس یکی از انواع گیاهانی است که همیشه می‌توان آن را در باغچه سنگی جا داد. این گیاهان خاردار رنگ سبزی را در برابر سنگ‌ها ایجاد کرده و در محیط‌های سنگی و صخره‌ای خشک لازم برای یک باغچه سنگی رشد می‌کنند.
• Sedum که معمولاً به عنوان گل ناز یا stonecrop نیز شناخته می‌شود، نوعی ساکولنت است که در باغچه‌های سنگی عالی عمل می‌کند. این گیاهان چند ساله عاشق خاک با زهکشی خوب هستند و آفتاب کامل را به نیمه سایه ترجیح می‌دهند.
• فلوکس خزنده (Phlox subulata) یک گیاه چند ساله، کم‌رشد و خزنده است. این گیاه با گل‌های صورتی و بنفش خود زیبایی و جذابیت را به هر محیطی اضافه می‌کند.

بیلچه باغبانی

از بیلچه دستی برای حفاری در باغچه استفاده می‌شود. یک بیلچه در دست داشته باشید تا بتوانید هر گلی را که می‌خواهید در باغچه بکارید یا به وسیله‌ی آن سنگ‌های کوچک را جابجا کنید.

بیل

به این ابزار نیاز دارید تا خاک باغچه خود را جابه‌جا و پخش کنید و هرگونه کاری که با بیلچه قابل انجام نیست، انجام دهید.

متر

وقتی نوبت به مرحله برنامه‌ریزی برای ساخت باغچه سنگی می‌رسد، یک متر برای اندازه‌گیری لازم خواهید داشت. همیشه باید قبل از خرید مواد و مصالح اندازه‌ی ابعاد محوطه و همچنین اندازه‌ی موادی مانند سنگ‌های بزرگ را با ابعاد باغچه در نظر بگیرید.

فرغون یا چرخ‌دستی

سنگ‌ها معمولاً وزن زیادی دارند. برای جلوگیری از آسیب دیدن هنگام حمل مواد و مصالح از وسیله‌ای مانند فرغون استفاده کنید. این وسیله به شما در بلند کردن وسایل سنگین و همچنین حمل کیسه‌های مالچ و سنگ‌های کوچک کمک می‌کند.

خاک شنی

باغچه سنگی به زهکشی فراوانی نیاز دارد و مخلوط خاک شنی این امکان را برای آن فراهم می‌کند. خاک شنی نه تنها زهکشی خوبی دارد، بلکه انتخاب خوبی برای بسیاری از گیاهانی است که در باغچه سنگی می‌رویند. هم ساکولنت‌ها و هم کاکتوس‌ها در خاک‌های شنی عملکرد خوبی دارند.

سنگ‌ها و مواد لازم برای حاشیه باغچه

ممکن است باد و باران سنگریزه‌های کوچک یا مالچ را از جای خود حرکت دهد و به بیرون باغچه هدایت کند. بهترین مواد لازم برای حاشیه‌گذاری باغچه سنگی چوب، فلز، پلاستیک، سنگ، آجر یا بتن هستند.

همچنین حاشیه‌های باغچه می‌توانند طرح‌های پیچیده را در خود جای دهند. مجموعه‌هایی از رنگ‌های مختلف سنگ را جمع آوری کرده و قسمت‌های باز طرح حاشیه را با آن‌ها پر کنید. طراحی حاشیه با مارپیچ، منحنی و اشکال دیگر نیز می‌تواند جذابیت آن را افزایش دهد.

وسایل تزئینی

برای ایجاد جذابیت و جلب توجه بهتر است وسیله‌ای تزئینی به باغچه اضافه کنید. مجسمه‌ها، فواره‌های آب و نیمکت‌های پارک می‌توانند به باغچه سنگی شما جذابیت بصری اضافه کنند.

مالچ

مالچ برای یک باغچه سنگی ضروری نیست، اما مطمئناً مفید است. مالچ به کنترل هر گونه علف‌های هرز که از لای سنگ‌ها جوانه می‌زنند، کمک کرده و اگر ارگانیک باشد خاک را غنی می‌کند. همچنین بافت جالبی به محیط باغچه اضافه می‌کند و سنگ‌ها و گیاهان را جذاب‌تر نشان می‌دهد. انواع مختلفی از مالچ از جمله خرده چوب، بریده چمن، برگ‌های سوزنی درخت کاج و شن وجود دارد.

پارچه یا برزنت

قبل از قرار دادن هر گونه مالچ سنگی کوچک مانند سنگریزه‌های ساحلی، سنگ گدازه یا شن نخودی پارچه یا برزنت پلاستیکی سیاهی را روی زمین بکشید. به این ترتیب، حذف یا تعویض این مالچ‌ها بسیار آسان‌تر می‌شود.

یکی از مضرات مالچ سنگ این است که سنگ‌ها در خاک مخلوط شده و حذف آن‌ها دشوار می‌شود. بنابراین پارچه یا برزنت را روی خاک نصب کنید تا از بین بردن هر گونه مالچ سنگی کار آسانی ‌شود. اگر قصد دارید از یک مالچ ارگانیک که در خاک تجزیه می‌شود، مانند پوست خرد شده تنه‌ی درخت استفاده کنید، نیازی به پارچه یا برزنت ندارید.

مراحل ساخت باغچه سنگی

با چند مرحله ساده و چند ساعت کار می‌توانید یک باغچه سنگی کوچک بسازید. البته این دستورالعمل‌ها را می‌توانید بر اساس نوع باغچه سنگی که برای سبک طراحی و فضای مورد نظر شما مناسب است به کار ببرید.

۱. انتخاب زمین

مکان مناسبی را برای احداث باغچه سنگی جدید پیدا کنید. آیا می‌خواهید آن را در حیاط خلوت بسازید تا فضایی دنج برای نشستن و استراحت ایجاد کنید یا می‌خواهید باغچه‌ای در جلوی خانه‌ی شما باشد؟

به خاطر داشته باشید که فضاهای بزرگ برای باغچه سنگی وسیع مناسب‌تر هستند. محوطه‌های کوچک‌تر نیز برای باغچه‌های سنگی مرتفع که به صرفه‌جویی در فضا کمک می‌کنند، مناسب‌اند. بعد از مشخص شدن جایی که قصد ساخت باغچه سنگی خود در آنجا را دارید، برای مرحله بعدی آماده هستید.

۲. ایجاد طرح و برنامه‌ریزی

بعد از انتخاب دقیق مکان باید برای برنامه‌ریزی وقت بگذارید. این کار به صرفه‌جویی در زمان کمک کرده و از تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند. در مورد اندازه و شکل کلی باغچه، انواع مختلف سنگ‌هایی که قصد استفاده از آن‌ها را دارید و همچنین گیاهان مختلفی که در سرتاسر آن استفاده خواهند شد، برنامه‌ریزی کنید. داشتن یک برنامه به شما کمک می‌کند تا تخمین بزنید که چه اقلامی می‌توانند در باغچه قرار بگیرند و از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنید. به طور مثال در صورت نداشتن برنامه‌ریزی دقیق ممکن است ۲۰ کاکتوس بخرید و پس از آن متوجه شوید که فضای محوطه‌ی شما فقط ۱۰ کاکتوس را در خود جای می‌دهد. بنابراین قبل از خرید وسایل ضروری، حتماً برنامه ریزی کنید.

۳. انتخاب گیاهان مناسب

بهتر است طرح رنگی گیاه را سازگار با سنگ مصرفی انتخاب کنید. به طور مثال اگر باغچه عمدتاً با ماسه سنگ قرمز پر می‌شود، گیاهانی با رنگ قرمز و همچنین گیاهانی با رنگ‌های نقره‌ای، زرد، سفید یا سایر رنگ‌های مکمل تهیه کنید.

گیاهانی را انتخاب کنید که در خاک با زهکشی خوب رشد کنند و نیاز آبی مشابهی داشته باشند. این گیاهان باید برای میزان نور خورشیدی که باغ دریافت می‌کند مناسب باشند. گیاهان مقاوم به خشکی برای باغچه‌های سنگی بهترین هستند. در نهایت، به دنبال تنوع در ارتفاع گیاه و بافت برگ برای حداکثر تأثیر بصری و علاقه‌ی شخصی خود باشید.

۴. آماده‌سازی زمین و خاک

برای آماده‌سازی خاک در صورت لزوم، منطقه را از چمن یا سایر مواد آلی پاک کنید. مطمئن شوید که چمن و سایر گیاهان را در زیر ریشه‌ها حفر کرده‌اید تا از رشد شاخه‌های جدید در باغچه سنگی خود جلوگیری کنید.

اگر گیاهان بخش مهمی از طراحی باغچه سنگی شما هستند، حتماً خاک را اصلاح کنید تا نیازهای pH گیاهانی که در باغ خواهید داشت برآورده شود. کود و هر گونه اصلاحی که به رشد گیاهان کمک می‌کند به آن اضافه کنید.

۵. قرار دادن سنگ‌ها

سنگ در باغچه سنگی نقش مرکزی و محوری دارد. بیشتر افراد سعی می‌کنند تنها از یک نوع سنگ استفاده کنند تا باغچه ظاهری منسجم داشته باشد. به کار بردن سنگ محلی نیز به هم‌شکل شدن باغچه به محیط اطراف کمک می‌کند.

شروع به قرار دادن سنگ‌ها در بستر کنید. سنگ‌های بزرگ‌تر در قسمت پایینی بستر پایدارتر خواهند بود و سنگ‌های کوچک‌تر را پشتیبانی می‌کنند. برای زهکشی و پایداری بهتر سنگ‌ها را در یک زاویه نگه دارید. در حین کار تک تک سنگ‌ها را در خاک محکم قرار دهید و برای جلوگیری از ته‌نشین شدن سنگ‌ها از شیارهای کوچکتر برای حمایت از آن‌ها استفاده کنید. هر سنگ برای پایداری بیشتر و ایمنی طولانی‌مدت باید در خاک ثابت بماند و خوب محکم شود.

۶. اضافه کردن گیاهان

اگر نهال کوچک و شاخه یا قلمه‌ی ریشه‌دار گیاهان آلپی کاشته شوند، بهتر استقرار می‌یابند و بیشتر زنده می‌مانند. خاک گلدانی که گیاه در آن رشد کرده را بررسی کنید. نهالستان‌های تخصصی معمولاً گیاهان را در مخلوط‌های مناسب خاک پرورش می‌دهند. بااین‌حال، اگر این گیاهان در خاک نامناسب دارای رطوبت یا مواد آلی رشد کنند، ممکن است بعدها منجر به مشکلاتی در باغچه شود. بنابراین قبل از انتقال هرگونه گیاه به باغچه از سلامت آن مطمئن شوید.

حفره‌ای را در امتداد سطح یکی از سنگ‌ها حفر کنید. ریشه‌ها را به آرامی داخل حفره قرار دهید و تا حد امکان آن‌ها را در خاک صاف نگه دارید. سپس دوباره خاک را به آرامی دور آن پر کرده و آن را آبیاری کنید. گیاه را در حفره‌های بسیار عمیق نکارید. سطح کاشت گیاه باید در همان سطحی باشد که قبلاً در گلدان بوده است. پایه‌ی گیاه را با سنگ‌ریزه یا شن پر کنید تا از پوسیدگی طوقه گیاه توسط آب جلوگیری شود.

مزایای باغچه سنگی

نیاز به رسیدگی و نگهداری کمتر

این باغچه‌ها نیازی به چمن زنی ندارند، علف‌های هرز محدود هستند و به آبیاری زیادی نیاز ندارند.

تنوع و زیبایی

تخته سنگ‌های بزرگ و گیاهان مختلف، تنوع و زیبایی را به حیاط اضافه می‌کنند. اگر محوطه‌ی زمین شما از قبل دارای بوته‌ها، شمشادها یا گیاهان گلدار است، یک باغچه سنگی تضاد زیبایی از فضای سبز ایجاد کرده و مناطق چمنی را برجسته می‌کند.

افزایش ارزش ملک

زمانی که پروژه‌های زیباسازی ملک درست طراحی شوند، ممکن است ارزش ملک شما را افزایش دهند. با طراحی یک باغچه سنگی زیبا در واقع برای افزایش قیمت ملک خود سرمایه‌گذاری کرده‌اید!

محیط مقاوم

این باغچه‌ها تحمل زیادی در برابر بادهای تند، نور شدید خورشید، خشکسالی‌های طولانی و آب و هوای نامساعد دارند. اگر به دلیل آب و هوای شدید محل زندگی خود برای داشتن باغچه با مشکل مواجه شده‌اید، باغچه سنگی همان چیزی است که به آن نیاز دارید.

محیط آرامش‌بخش

باغچه‌های سنگی با توجه به سنگ‌هایی که با دقت در آن‌ها چیده شده است، معمولاً فضایی آرام دارند. این باغچه‌ها معمولاً دارای طرح‌های مینیمالیستی هستند که فضایی ساده را برای استراحت ذهن ایجاد می‌کنند.

معایب باغچه سنگی

حمل و نقل و بلند کردن اجسام سنگین

جابه‌جایی تخته سنگ‌های بزرگ دشوار است و می‌تواند بسیاری از افراد را از ساختن باغچه سنگی با سنگ‌های بزرگ منصرف کند. البته کمک گرفتن از ابزار و وسایل یا افراد دیگر این مشکل را رفع می‌کند.

پیدا شدن مار

مالچ و سنگ‌های بزرگ ممکن است به زیستگاه مناسبی برای مارها یا زمستان‌گذرانی آن‌ها تبدیل شود! اگر نگران ورود مارها به باغچه سنگی خود هستید، از سنگ‌های کوچک‌تر و محکم‌تر برای پوشش کف آن استفاده کنید و از ساخت محوطه‌های نگهداری آب و حوضچه‌های کوچک آبی خودداری کنید.

هزینه‌ی اولیه بالا

ساخت یک باغچه سنگی نیاز به بودجه بالایی دارد. سنگ‌ها ممکن است گران باشند و قیمت آن‌ها بسته به نوع، تعداد و اندازه متفاوت خواهد بود.

البته، اگر نگران هزینه‌های ساخت این نوع باغچه هستید، می‌توانید از شن نخودی، مالچ و شن خرد شده که برخی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین مواد موجود برای ساخت باغچه سنگی هستند، استفاده کنید.

کلام آخر

داشتن یک باغچه سنگی زیبا در خانه، نیازمند به حداقل مراقبت و سازگاری با این شکل از محیط زیست است. اگر امکان ساخت باغچه سنگی در حیاط خانه خود دارید، می‌توانید از آن برای برگزاری مهمانی‌های دورهمی استفاده کنید.

حتماً قبل از ساخت باغچه سنگی باید بدانید که چه نوع سنگ‌ها و گیاهانی با خاک منطقه شما سازگاری دارند. در این زمینه تحقیق کنید و یا از کارشناسان باغبانی مشورت بگیرید.

منابع: thespruce , gardendesign , lawnstarter