وقتی صحبت از دوستی و ارتباط با دیگران می‌شود، اغلب به ویژگی‌هایی مثل شخصیت، رفتار یا گفت‌وگوهای مشترک فکر می‌کنیم. اما پژوهش جدیدی از دانشگاه کرنل نشان می‌دهد که عامل بسیار ظریفی، یعنی بو، می‌تواند در همان دیدار اول به صورت ناخودآگاه نقش مهمی در شکل‌گیری یا عدم شکل‌گیری دوستی ایفا کند. بر اساس این تحقیق، زنان قادر بودند تنها با استشمام بوی تی‌شرت‌هایی که افراد دیگر برای مدتی پوشیده بودند، تا حد زیادی حدس بزنند که آیا پس از یک گفت‌وگوی کوتاه چهره به چهره با آن فرد احساس سازگاری خواهند داشت یا نه.
بو چگونه می‌تواند دوستی‌ها را شکل دهد؟
پژوهش جدید در دانشگاه کرنل نشان می‌دهد که زنان می‌توانند به صورت ناخودآگاه، میزان سازگاری برای دوستی را بر اساس بو در اولین ملاقات‌ها قضاوت کنند. پژوهشگران دریافتند که بوی روزمره‌ی افراد که از تی‌شرتی که به مدت طولانی پوشیده شده بود استخراج شد، توانست پیش‌بینی کند که پس از یک گفت‌وگوی کوتاه چهره به چهره، فرد تا چه اندازه مورد پسند واقع شده است.
این «بوهای دیپلماتیک» که تحت تأثیر عادت‌های روزمره و محیط زندگی شکل می‌گیرند، با برداشت‌هایی که در گفت‌وگوهای چهار دقیقه‌ای از نوع دوستی سریع به وجود آمد، هم راستا بودند. این مطالعه نشان می‌دهد که بو هرچند اغلب به صورت آگاهانه حس نمی‌شود نقش مهمی در هدایت پیوندهای اجتماعی فراتر از جاذبه‌ی عاشقانه ایفا می‌کند.
نکات کلیدی
- بو پیش‌بینی‌کننده‌ی میزان علاقه است: فقط با استشمام بوی تی‌شرت، می‌توانستند ارزیابی زنان را از فرد مقابل پس از گفت‌وگوی کوتاه پیش‌بینی کنند.
- بو امری شخصی است: ترجیحات بویایی به شدت فردی بودند و هیچ بویی به طور جهانی «خوب» یا «بد» ارزیابی نمی‌شد.
- برداشت‌های زنده، درک بو را تغییر می‌دهند: تعاملات مثبت چهره به چهره می‌توانستند برداشت بعدی از بوی تی‌شرت را تحت تأثیر قرار دهند.
چکیده
انتخاب دوستان، فرآیندی بسیار شخصی است که تحت تأثیر ترجیحات خاص و فردی نسبت به دیگران، از جمله نشانه‌های حسی، قرار دارد. اما ارزیابی حسی منحصر‌به‌فرد افراد از بوی بدن دیگران چه نقشی در شکل‌گیری دوستی ایفا می‌کند؟
در این پژوهش، شرکت کنندگان زن در یک رویداد «دوستی سریع» شرکت کردند، جایی که پس از تعامل زنده‌ی چهار دقیقه‌ای با دیگر زنان، میزان پتانسیل دوستی را ارزیابی کردند. پیش از این رویداد و همچنین پس از آن، شرکت‌کنندگان پتانسیل دوستی افراد را صرفاً بر اساس بوی دیپلماتیک (که شامل عطر و محصولات بهداشتی روزمره نیز می‌شود) از طریق تی‌شرت‌های پوشیده‌شده مورد ارزیابی قرار دادند.
علاوه بر آن، ارزیابی FP بر اساس ظاهر چهره (با نمایش پرتره‌هایی به‌مدت ۱۰۰ میلی‌ثانیه) نیز انجام شد. نتایج نشان داد که ارزیابی‌های مبتنی بر بوی دیپلماتیک به‌تنهایی، بهتر از ارزیابی‌های مبتنی بر عکس، توانستند پیش‌بینی کنند که FP در تعاملات حضوری چگونه خواهد بود. علاوه بر این، ارزیابی‌هایی که پس از تعامل زنده انجام شدند، پیش‌بینی‌کننده‌ی تغییرات در مرحله‌ی دوم ارزیابی بوی دیپلماتیک بودند؛ به‌عبارتی، کیفیت تعامل حضوری، برداشت بویایی افراد از یکدیگر را نیز تغییر داد.
یافته‌ها بیشتر تحت‌تأثیر ترجیحات شخصی بودند تا اثرات کلی دریافت‌کننده یا ویژگی‌های کلی فرد مورد ارزیابی.
این نتایج، نقش پویای نشانه‌های بویایی اجتماعی در زمینه‌های واقعی (ecologically relevant) را در شکل‌گیری قضاوت‌های دوستی برجسته می‌سازند، و همچنین نشان می‌دهند که یادگیری تداعی گرایانه‌ی مبتنی بر بو، در مراحل ابتدایی شکل‌گیری دوستی دخیل است.
تاثیر بوها، در شکل‌گیری دوستی
پژوهش جدید دانشگاه کرنل درباره‌ی شکل‌گیری دوستی نشان می‌دهد که دو زن در نخستین دیدار می‌توانند در عرض چند دقیقه تشخیص دهند که آیا امکان تبدیل شدن به دوست وجود دارد یا نه و این تشخیص، تا حد زیادی به حس بویایی بستگی دارد.
مقاله‌ای با عنوان «نقش تعاملی تداعی‌های بویایی در ترجیحات دوستی» که در نشریه Scientific Reports منتشر شده، به ابعاد پیچیده‌ی تعاملات اولیه‌ی انسانی و ارزیابی امکان روابط آتی می‌پردازد. در این مطالعه روی زنان دگرجنس‌گرا، پژوهشگران دریافتند که ترجیحات بویایی شخصی و خاص که از بوی روزمره‌ی فرد و از طریق تی‌شرت‌هایی که پوشیده بودند به دست آمد پیش بینی می‌کرد که زنان تا چه حد از تعاملات خود با افراد دیگر در گفت‌وگوهای چهار دقیقه‌ای لذت بردند.
این گفت‌وگوهای چهره به چهره نیز به نوبه‌ی خود بر برداشت‌های بعدی از بوی تی‌شرت‌ها تأثیر گذاشتند. ویوین زایاس، استاد روان‌شناسی و یکی از نویسندگان این پژوهش، می‌گوید: «وقتی افراد حضوری یکدیگر را ملاقات می‌کنند، اطلاعات زیادی را دریافت می‌کنند. اما بو چیزی که افراد شاید به صورت آگاهانه متوجه آن نمی‌شوند پیش‌بینی می‌کند که آیا در نهایت از آن فرد خوششان می‌آید یا نه.»
در حالی که تحقیقات قبلی در حوزه‌ی بویایی اجتماعی بیشتر بر انتخاب جفت تمرکز داشتند، این پژوهش به تعاملات غیر عاشقانه (افلاطونی) پرداخته است. همچنین، به جای تمرکز بر بوی «طبیعی» فرد که از محصولات بهداشتی، حیوانات خانگی و عوامل محیطی جدا شده باشد. این مطالعه بر این ایده تأکید دارد که افراد از طریق انتخاب‌های روزانه‌ی خود، بوی ویژه‌ی خود را شکل می‌دهند؛ چیزی که از آن با عنوان «بوی دیپلماتیک» یاد می‌شود.
ارزیابی‌هایی که فقط بر اساس بو انجام شدند، با ارزیابی‌های حضوری هم‌راستا بودند: اگر شرکت کننده‌ای یک فرد را صرفاً بر اساس بوی تی‌شرتش، دارای پتانسیل بالای دوستی می‌دانست، ارزیابی‌اش از همان فرد پس از تعامل حضوری نیز مشابه بود. علاوه بر این، ارزیابی‌های انجام شده پس از تعامل حضوری، برداشت افراد را از بوی دیپلماتیک فرد مقابل در مرحله‌ی بعدی تغییر می‌داد؛ به این معنا که کیفیت گفت‌وگوی حضوری می‌توانست بر درک افراد از بوی فرد دیگر تأثیر بگذارد. زایاس این ثبات در ارزیابی‌ها را قابل توجه دانست.
او افزود: «همه‌ی شرکت‌کنندگان نشان دادند که امضای بویایی خاص خود را دارند چیزی که مطابق سلیقه‌ی شخصی‌شان است. و این ثبات به این معنا نبود که در میان گروه، یک نفر بوی خیلی بد و یک نفر بوی خیلی خوب داشت. نه، موضوع کاملاً شخصی بود. ممکن است من بر اساس بو، فرد A را به فرد B و C ترجیح دهم، و این الگو پیش‌بینی می‌کند که در گفت‌وگوی حضوری با کدام فرد بیشتر احساس راحتی می‌کنم.»
جمع‌بندی
این پژوهش نشان می‌دهد که حس بویایی، هر چند اغلب خارج از آگاهی ما عمل می‌کند، نقشی کلیدی در ارزیابی‌های اجتماعی اولیه و شکل‌گیری دوستی‌ها دارد. ترجیحات بویایی افراد، بازتابی از تفاوت‌های شخصیتی و سبک زندگی آنان است و می‌تواند بدون نیاز به تعاملات کلامی، نشانه‌هایی از سازگاری یا ناسازگاری بالقوه در روابط را منتقل کند.
همچنین، کیفیت تعاملات حضوری توانایی تغییر برداشت‌های بویایی را دارد و این امر گویای سازوکار یادگیری تداعی‌گرایانه در روابط انسانی است. در مجموع، یافته‌ها بیانگر آن‌اند که بو نه‌تنها در جذب عاشقانه، بلکه در شکل‌گیری پیوندهای اجتماعی افلاطونی نیز نقش مهمی دارد و باید به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند شناخت اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
منبع: این متن از مقاله Scent Signals Friendship: How Smell Shapes First Impressions ترجمه و بازنویسی شده است.
source