۱۰ فیلم درباره‌ی پاپ که امروز می‌توانید تماشا کنید

«پاپ فرانسیس»، رهبر کاتولیک‌های جهان و از روبه‌جلوترین پاپ‌های تاریخ، ساعتی پیش در سن ۸۸ سالگی در گذشت. پاپ فرانسیس تلاش بسیاری کرد تا عقاید کلیسای کاتولیک را با جامعه‌ی مدرن و امروز گره بزند و از متفاوت‌ترین رهبران کاتولیک بود. به مناسبت مرگ پاپ فرانسیس، امروز زمان مناسبی است تا به چند فیلم درباره‌ی پاپ، چه خیالی و چه واقعی، نگاهی بیاندازیم. نکته‌ی جالبی که باعث شد پاپ فرانسیس در عالم سینما و سریال، سوژه‌ی کارگردانان شود هم اظهارنظرهای رادیکال و مدرن او در کلیسای تندروی کلاسیک و هم شیوه‌ی انتخاب اوست. در یک اتفاق تاریخی، پاپ قبل از او، بندیکت آلمانی به دلیل کهولت سن و البته شایعاتی که کلیسای کاتولیک را تحت‌تاثیر قرار داده بود استعفا داد و به عنوان جانشین خودش، پاپی از آمریکای جنوبی (آرژانتین) را برگزید که نظراتی مخالف با او داشت.

جدا از فیلم‌هایی که انتخاب کرده‌ایم، بد نیست به این موضوع اشاره کنیم که زندگی شخص پاپ فرانسیس به‌خودی خود موضوع تعداد زیادی مستند و فیلم بود. فیلم ایتالیایی «من رو فرانسیس صدا کن» و فیلم آرژانتینی «فرانسیس: برایم دعا کن» هر دو فیلم‌هایی از زندگی پاپ فرانسیس بودند. «ویم وندرس» یکی از مستندهای خود به نام «پاپ فرانسیس: مرد عمل» را در باب فرانسیس ساخته بود و مستندهای متعدد دیگری هم از پاپ فرانسیس ساخته شده بودند.

رهبر کاتولیک‌های جهان تاثیر بسیار بزرگی نه فقط در واتیکان و مرکز حکومت خود و بلکه در تمام جهان دارد و تاریخ را با دستورهای دینی و مذهبی خود شکل می‌دهد. واتیکان فقط یک مرکز دینی و محلی برای هدایت دینداران و مسیحیان نیست و بسیاری از اتفاقات سیاسی و حتی انقلاب‌ها مستقیما در تاریخ از آن تاثیر گرفته‌اند.

سینما هم مدت‌هاست که حول این مرکز دست به ساخت تولیدات مختلفی زده است. برخی از فیلم‌ها دیدگاهی مثبت از واتیکان نشان می‌دهند و آن را محلی برای هدایت جامعه در دوران آشوب می‌دانند و برخی دیگر جنبه‌های معنوی را کنار می‌گذارند و انسان‌های این حوزه‌ی دینی را مرکزیت قصه‌ی خود قرار می‌دهند.

در ادامه ۱۰ فیلم (و یک مجموعه‌ی سریالی) را که احساس می‌کنیم از جنبه‌های مختلف به واتیکان و پاپ می‌پردازند را برایتان گردآوری کرده‌ایم.

۱۰. Angels and Demons

کارگردان: ران هاوارد
سال اکران: ۲۰۰۹

«فرشتگان و شیاطین» یک تریلر جنایی درباره‌ی اتفاقات پشت پرده‌ی واتیکان است که از دیدگاه یک استاد نمادشناسی هاروارد روایت می‌شود. «رابرت لنگدون»، با بازی «تام هنکس»، به دنبال نشانه‌های مختلف می‌گردد تا از نابودی «سریر مقدس» از سمت گروه ایلومیناتی جلوگیری کند. پاپ می‌میرد و کاردینال‌ها گرد هم می‌آیند تا یک پاپ جدید را انتخاب کنند و ناگهان یک خطر پنهانی برمی‌خیزد و آن‌ها را تهدید می‌کند. برخی از بخش‌های داستانی فیلم واقعی، بخش بیشترش تئوری توطئه و حجم زیادی از آن اکشن خوب است.

۹. Amen

کارگردان: کوستا گاوراس
سال اکران: ۲۰۰۲

بین فیلم‌هایی که انتخاب کرده‌ایم، «آمین» یکی از بحث‌برانگیزترین آن‌هاست. قصه‌ی فیلم درباره‌ی این موضوع است که چرا واتیکان در مقابل هولوکاست هیچ اقدامی انجام نمی‌دهد. فیلم آمین قصه‌ی یک سرباز واقعی نازی به نام «کرت گرشتاین» را تعریف می‌کند که با یک کشیش (این بار خیالی) همراه می‌شود تا پاپ پایس دوازدهم را از اقدامات نازی‌ها و قتل عام‌های آن‌ها آگاه کند. فیلم بیشتر درباره‌ی نقش کلیسا و قدرت آن در تاریخ صحبت می‌کند و پیچیدگی‌های اخلاقی خوبی را در خود جای داده است.

۸. Becket

کارگردان: پیتر گلنویل
سال اکران: 1964

با اینکه فیلم کلاسیک «بکت» اساسا درباره‌ی پاپ نیست، اما به‌خوبی رتبه‌بندی‌های کلیسای کاتولیک را به‌تصویر می‌کشد. «توماس بکت» (که ریچارد برتون نقش او را بازی می‌کند)، اسقف اعظم کانتربری است و جنگ بزرگی را با شاه هنری دوم (پیتر اوتول) راه می‌اندازد. پاپ هم در این میان خود را در بهبوهه‌ی جنگی بزرگ بین دولت و کلیسا می‌یابد. فیلم بکت به بهترین شکل تاثیر سیاسی پاپ و اینکه چطور آن‌ها نه فقط بر رم و بر تمام تاریخ اروپا تاثیرگذار بودند را نشان می‌دهد. تقابل عقاید بکت و شاه هنری در فیلم با اختلاف جذاب‌ترین بخش آن است که بکت را به یکی از بهترین فیلم‌ها درباره‌ی پاپ و واتیکان تبدیل می‌کند.

۷. The Agony and the Ecstasy

کارگردان: کارول رید
سال اکران: 1965

کلیساها به لطف قدرت و ثروتی که در اختیار دارند، صده‌هاست که با زیباترین معماری‌ها و نگاره‌ها گره خورده‌اند. فیلم «رنج و سرمستی» هم درباره‌ی زیبایی هنری کلیساهاست. این فیلم که برگرفته از رمانی به همین نام است، از درگیری پاپ ژولیوس دوم و هنرمند معروف میکلانژ و تلاشش برای نقاشی سقف کلیسای سیستین می‌گوید. پاپ (با بازی رکس هریسون) به‌دنبال یک اثر هنری بی‌نقص است، در حالی که میکلانژ (با بازی چارلز هستون) نمی‌تواند دیدگاه هنری خلاق خود را پیدا کند و به درخواست پاپ آن‌‌طور که می‌خواهد پاسخ دهد و در این میان ایمانش هم متزلزل می‌شود.

۶. The New Pope و The Young Pope

کارگردان: پائولو سورنتینو
سال پخش: 2016 و 2020

سریال «پاپ جوان» دیدگاهی کاملا متفاوت و تازه به پاپ و واتیکان دارد؛ طوری که «جود لاو» در نقش «پاپ پایوس سیزدهم» سیگاری، سکان قطب کلیسای کاتولیک را به‌دست می‌گیرد و می‌خواهد یک شبه عقاید مدرن و متفاوت خود را در بخش بخش واتیکان در دین و سیاست اجرا کند. عقاید او به قدری متفاوت از اسلاف خود است که در کمال مدرن بودن یادآور پاپ‌های قدرتمند قرون وسطی است.  سریال پاپ جوان ابتدای کار ضد دینی به‌نظر می‌رسد و حتی صدای تعدادی از بینندگان کاتولیک را هم در می‌آورد، اما تا انتهای کار سریال به‌قدری معنوی می‌شود و دیدگاهی مثبت به دین پیدا می‌کند که سر و تهش چندان با یکدیگر همخوانی پیدا نمی‌کند. المان‌هایی مثل بازیگری جود لاو در نقش پاپ جوان و طراحی صحنه و لباس سریال آن‌قدری خوب هستند که بخواهید این سریال و دنباله‌ی آن را ببینید در کنار آن هم از جریان‌های داخلی واتیکان باخبر شوید.

۵. The Shoes of the Fisherman

کارگردان: مایکل آندرسون
سال اکران: 1968

فیلم «کفش‌های ماهی‌گیر» شروع بسیار درگیرکننده‌ای دارد. اسقف اعظم اوکراین (با بازی آنتونی کویین) پس از دو دهه اسارت در صربستان آزاد می‌شود و ناگهان او را به‌عنوان پاپ کیریل اول منصوب می‌کنند. کفش‌های ماهی‌گیر جریان کاملا متفاوت از دیگر فیلم‌ها پیشه می‌کند و حول جنگ سرد و درگیری‌های سیاسی امریکا و شوروی می‌گردد. فیلم قصه‌ای نه‌چندان واقعی دارد اما به‌خوبی قدرت دیپلماسی واتیکان را در شکل دادن اتفاقات واقعی در دنیا به‌نمایش می‌گذارد.

۴. We Have a Pope

کارگردان: نانی مورتی
سال اکران: 2011

در آینده‌ی نزدیک و در نتیجه‌ی مرگ پاپ فرانسیس باید به‌زودی منتظر انتخاب یک پاپ جدید باشیم، اما اگر یک پاپ به این سمت انتخاب شود و آن را نپذیرد چه اتفاقی می‌افتد؟ این قصه‌ی فیلم «هابه‌موس پاپام» یا همان «یک پاپ داریم»‌ است؛ جمله‌ای که کاردینال‌ها پس از انتخاب یک پاپ جدید اعلام می‌کنند. در این فیلم، پاپ انتخاب می‌شود، اما ناگهان سمت جدیدی که برایش انتخاب شده را پس می‌زند. فیلم کمی جنبه‌های کمدی دارد و نقش اصلی پاپ تازه انتخاب شده در آن را هم «میشکل پیکولی» بازی می‌کند. پاپ غیبش می‌زند و حالا تمام واتیکان می‌خواهد به شکلی ناپدید شدن او را توجیه کنند. «یک پاپ داریم» به شکلی کمدی فشاری که یک پاپ باید تحمل کند را به‌تصویر می‌کشد.

۳. The Pope’s Exorcist

کارگردان: ژولیوس ایوری
سال اکران: 2023

اگر می‌خواهید بدانید چه تخیلاتی در واتیکان جریان دارد، فیلم «جن‌گیر پاپ» را ببینید که طبق گفته‌ی سازندگان آن، بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است. واتیکان یک جن‌گیر واقعی به نام «پدر گابریل آمورث» داشت که نقش او را در این فیلم «راسل کرو» بازی می‌کند. پدر آمورث از تسخیر نیروهای شیطانی در بخش‌هایی از کلیسا با خبر می‌شود و تصمیم می‌گیرد تا راز پشت آن را برملا کند. فیلم حسابی ماورایی می‌شود، اما به‌خوبی حضور تاریخی و واقعی جن‌گیرها در واتیکان و کنترل پاپ بر آن‌ها را هم نشان می‌دهد.

۲. The Conclave

کارگردان: ادوارد برگر
سال اکران: 2024

فیلم «مجمع کاردینال‌ها» هم با مرگ یک پاپ شروع می‌شود. کاردینال‌ها مثل همیشه در کلیسای سیستین گردهم می‌آیند تا یک پاپ جدید را انتخاب کنند و در این میان، درگیری‌های سیاسی مختلفی شکل می‌گیرد و هر کدام از جناح‌ها برای به‌دست گرفتن سمت خود و قدرت پیدا کردن تلاش می‌کنند. آنچه فیلم مجمع کاردینال‌ها به نمایش می‌گذارد کاملا با تصویری که از پاپ‌های اخیر و آرامش آن‌ها در ذهن داریم متفاوت است. بازیگران فیلم عالی هستند و از از ریف فاینز گرفته تا جان لیتگو و استنلی توچی همگی بهترین اجراهای خود را در نقش‌هایشان ارایه می‌دهند و فیلم هم به بهترین شکل به موضوع بلندپروازی و تلاش برای رسیدن به قدرت ضمن حفظ ایمان بین جامعه‌ی کاردینال‌ها می‌پردازد.

۱. The Two Popes

کارگردان: فرناندو میرلس
سال اکران: 2019

بدون شک بهترین فیلم برای تماشا در روز مرگ پاپ فرانسیس «دو پاپ» است. این فیلم مجموعه‌ای از گفت‌وگوهای خیالی بین «پاپ بندیکت شانزدهم» (با بازی آنتونی هاپکیز)، همان پاپ تندروی متعصب قبل از پاپ مرحوم کنونی که استعفای او تاریخ‌ساز شد، و پاپ بعد از او یعنی «پاپ فرانسیس» (با بازی جاناتان پرایس)، پاپی که امروز از دنیا رفت، است. فیلم دو پاپ چهره‌ای کاملا انسانی از هر دو پاپ به نمایش می‌گذارد و تعادلی که هر دو در جدیت و شوخ‌طبعی در تمام موضوع‌های بحث‌های خود دارند را با نویسندگی بسیار عالی مقابل مخاطب می‌گذارد. موضوعاتی مثل ایمان، تردید و تمام آنچه رهبری کلیسای کاتولیک در بر می‌گیرد، صحبت‌های بین پاپ فرانسیس و پاپ بندیکت شاندزهم را شکل می‌دهد؛ صحبت‌هایی که تا مدت‌ها پس از تماشای فیلم ذهن‌تان را درگیر خود خواهند کرد.

ویدیویی برای معرفی فیلم «دو پاپ» هم تهیه کرده‌ایم که می‌توانید آن را در ادامه ببینید.