نوروز عید باستانی ما ایرانیان بوده و یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر فرهنگ ما به شمار می‌رود. بنابراین، بسیاری از افراد تلاش می‌کنند تا آداب و رسوم مربوط به این عید ایرانی را به فرزندان خود آموزش دهند اما آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان چه فوایدی دارد؟ در این مطلب، به بررسی فواید آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان می‌پردازیم.
چرا باید آداب و رسوم نوروز را به کودک آموزش بدهیم؟
در دنیای امروزی که به سرعت در حال جهانی شدن است، مرزها روز به روز محوتر شده و ارتباطات به طور فزاینده‌ای در هم تنیده می‌شوند، نقش آموزش فراتر از موضوعات سنتی است. در جوامع مدرن و با اصالت، وجود افرادی که آگاه به فرهنگ و آداب و رسوم خود هستند، ارزشمند در نظر گرفته می‌شود. در این جوامع، همه می‌دانند که آماده‌سازی کودکان و نوجوانان برای موفقیت در این محیط پیچیده و به هم پیوسته به چیزی بیش از انتقال دانش در مورد موضوعات سنتی نیاز دارد.
در این زمینه، مراکز فرهنگی تاکید عمده‌ای بر پرورش افراد مجرب دارند؛ افرادی که نه تنها از نظر تحصیلی عالی هستند، بلکه درک عمیق و ظریفی از فرهنگ مادری خود و آداب رسوم آن در کنار سایر فرهنگ‌های جهانی که شاکله‌ی اصلی دنیای ما را تشکیل می‌دهند، دارند.
در واقع، آگاهی فرهنگی به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از فلسفه آموزشی در این جوامع در نظر گرفته می‌شود. با آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان و ارائه‌ی مطالب آموزشی فرهنگی به آن‌ها، آن‌ها را با ابزارهای لازم برای پیشرفت در دنیایی که کم‌کم فرهنگ‌های اصیل رو به فراموشی می‌روند، آماده می‌کنیم. علاوه‌براین، آگاهی فرهنگی و شناخت آداب و رسوم کهن ایرانی برای کودکان و نوجوانان فواید مهم دیگری نیز دارد که در ادامه، در مورد آن‌ها بیشتر توضیح می‌دهیم.
مزایای آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان
مشارکت دادن کودکان در فعالیت‌های فرهنگی نظیر آداب و رسوم نوروز برای رشد همه جانبه‌ی آن‌ها و پرورش درک هویت ملی، تنوع فرهنگی و گستردگی فرهنگ‌ها از سنین پایین ضروری است. فعالیت‌های فرهنگی مانند آیین‌های نوروزی فواید بی‌شماری برای رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان، غنی‌سازی درک آن‌ها از جهان و ترویج همدلی، احترام و پذیرش دیگران دارد.
تقویت هویت ملی
هویت ملی مردم هر سرزمین از آداب و رسوم و آیین‌هایی تشکیل شده که از اجداد خود به ارث برده‌اند. این آداب و رسوم نظیر جشن‌های نوروزی، آیین شب یلدا یا مراسم چهارشنبه سوری هر یک فلسفه‌ی خاص خود را دارند و در مجموع فرهنگ ملی ما را تشکیل می‌دهند. در نتیجه، برای اینکه هویت ملی کودکان را از همان سنین آغازین زندگی تقویت کنیم، باید به آموزش آیین‌هایی نظیر آداب و رسوم نوروز و تحویل سال نو اهمیت بدهیم. از هر فرصتی برای آموزش این آیین‌ها به فرزندان خود استفاده کنید تا در نهایت، هویت ملی آن‌ها به عنوان یک ایرانی اصیل تقویت شود.
گسترش افق دید کودکان نسبت به دنیا
یکی از دلایل اصلی اهمیت مشارکت کودکان در فعالیت‌های فرهنگی، فرصتی است که برای آن‌ها فراهم می‌کند تا فرهنگ‌ها، سنت‌ها و دیدگاه‌های مختلف را بیاموزند. قرار دادن کودکان در معرض تجارب فرهنگی متنوع و آیین‌های اجدادی خود به گسترش افق دید آن‌ها، گسترش دانش و القای حس کنجکاوی و آزادی ذهن آن‌ها کمک می‌کند. با درگیر شدن در برگزاری آیین‌های فرهنگی مختلف، کودکان به تنوع فرهنگی و آداب و رسوم متنوع فرهنگ خود واقف می‌شوند و یاد می‌گیرند که هویت و میراث منحصر‌به‌فرد افراد با پیشینه‌های مختلف را جشن بگیرند.
پرورش همدلی و تفاهم
آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان یک فایده‌ی مهم دیگر نیز دارد. انجام دادن آیین‌ها و فعالیت‌های فرهنگی با تقویت همدلی، مدارا و درک دیگران، رشد اجتماعی و عاطفی کودکان را قوت می‌بخشد. از طریق تعامل با همسالان با پیشینه‌های فرهنگی مشترک یا متفاوت از خود، کودکان یاد می‌گیرند که تفاوت‌ها را قدر بدانند و به آن‌ها احترام بگذارند، ارتباطات معناداری با دیگران برقرار کنند و مهارت‌های اجتماعی ضروری مانند ارتباط، همکاری و مشارکت را در خود توسعه دهند. این تجربیات به پرورش حس تعلق و تفاهم با دیگران کمک می‌کند و پایه و اساس روابط مثبت و اجتماعی هماهنگ را در کودکان و جامعه‌ی آینده پی‌ریزی می‌کند.
افزایش شور و نشاط
آداب و رسوم ایرانی معمولاً شامل جشن‌هایی پر شور و نشاط می‌شوند. این مراسم‌ها با روحیه‌ی کودکان سازگاری بیشتری دارد. آن‌ها با آوازخوانی، رقص و پایکوبی در مراسم‌های نوروزی، بیش از پیش به افرادی شاد و سرزنده تبدیل خواهند شد.
به‌علاوه، با شرکت آن‌ها در مراسم‌های نوروزی، خاطرات خوش و ماندگاری در ذهن آن‌ها به ثبت خواهد رسید که در آینده به منبع انرژی آن‌ها در زندگی روزمره تبدیل خواهد شد.
ابراز خلاقیت
انجام دادن آداب و رسوم ملی و فعالیت‌های فرهنگی فرصت‌هایی را برای کودکان فراهم می‌کند تا نظر خود را خلاقانه بیان کرده و هویت فرهنگی خود را کشف کنند. کودکان از طریق موسیقی، رقص، فعالیت‌های هنری، داستان‌سرایی یا تجربیات آشپزی، می‌توانند در فعالیت‌هایی شرکت کنند که میراث فرهنگی آن‌ها را جشن می‌گیرند و در عین حال در مورد دیگران نیز به آن‌ها نکات مفیدی می‌آموزند. این فرآیند دوگانه ابراز خود و تبادل فرهنگی، احساس غرور و هویت فردی را در کودکان پرورش می‌دهد و درک عمیق‌تری از پیوستگی فرهنگ‌ها در سراسر جهان پیدا خواهد کرد.
اهمیت آموزش‌های اولیه‌ی فرهنگی
مراکز یادگیری اولیه نظیر خانواده، مدرسه یا مهد کودک با فراهم کردن یک محیط حمایتی و فراگیر که به تنوع و ارتقای آگاهی فرهنگی اهمیت می‌دهد، نقش مهمی در مشارکت دادن کودکان در فعالیت‌های فرهنگی ایفا می‌کنند. تأکید بر یادگیری آداب و رسوم فرهنگی و داشتن تجربیات عملی در این زمینه به رشد فرهنگی و اجتماعی کودکان کمک می‌کند. آموزش‌های اولیه‌ی فرهنگی به کودکان معمولاً شامل گنجاندن فعالیت‌های فرهنگی در برنامه‌های روزمره‌ی آن‌ها می‌شود.
با مشارکت دادن کودکان در برگزاری جشن‌های نوروزی، آن‌ها این فرصت را دارند که موضوعات فرهنگی و فعالیت‌هایی را که منعکس‌کننده‌ی فرهنگ سرزمین و دنیای اطرافشان است، کشف کنند. از بازی‌هایی که نوروز را به کودکان می‌شناسانند گرفته تا موسیقی و هنر مورد استفاده در جشن‌های نوروزی، آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان، به آن‌ها مجموعه‌ای غنی از منابع فرهنگی ارائه می‌کند که حس کنجکاوی را در آن‌ها برمی‌انگیزد و آن‌ها را به کاوش‌های فرهنگی علاقه‌مند می‌کند.
معلمان، مربیان و والدین می‌توانند مباحث مربوط به فرهنگ نوروز را با کودکان مطرح کرده، آن‌ها را در این زمینه راهنمایی کنند و کودکان را تشویق کنند تا در مورد این مسائل سؤال بپرسند، تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از والدین، مربیان و حتی همسالان خود به شیوه‌ای خلاقانه موضوعات مربوط به این آیین را یاد بگیرند.
افزایش اطلاعات عمومی کودکان
با یادگیری آداب و رسوم نوروزی در شهرهای مختلف ایران، کودکان از همان سنین اولیه‌ی زندگی خود، اطلاعات بسیاری در مورد شهرهای ایران، فرهنگ ایرانی و حتی غذاهای و خوراکی‌های محلی به دست می‌آورند. به طور مثال، وقتی که آن‌ها را با شیرینی‌های نوروزی در شهرهای مختلف ایران آشنا می‌کنید، اطلاعات عمومی آن‌ها افزایش می‌یابد. آن‌ها از همان سنین اولیه‌ی زندگی یاد می‌گیرند که کدام غذا یا خوراکی متعلق به شهر محل زندگی‌شان است یا در شهرهای دیگر برای جشن گرفتن مناسبت‌های خاص از چه خوراکی‌هایی استفاده می‌کنند.
تقویت ارتباط کودکان با نسل‌های گذشته
آداب و رسوم نوروز همانند سایر آیین‌های ایرانی میراث گذشتگان ما است. در دنیای پرسرعت امروزی که فناوری جای خود را به ارتباطات انسانی مؤثر می‌دهد، آشنایی با آداب و رسوم به نقطه‌ی اتصال کودکان با نسل‌های گذشته تبدیل می‌شود. وقتی کودکان تجربیات فرهنگی اجداد خود را از زبان پدر، مادر، مادربزرگ، پدربزرگ یا معلمان می‌شنود، می‌تواند با آن‌ها ارتباط معناداری پیدا کند. به این ترتیب، شکاف میان نسل‌ها روز به روز کاهش خواهد یافت.
روش‌هایی برای آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان
برای اینکه کودکان را با فرهنگ اجدادی خود آشنا کنیم و به آن‌ها تنوع فرهنگی در کشور و جهان را یاد بدهیم، می‌توانیم از روش‌های مختلفی استفاده کنیم.
۱. مشارکت دادن کودکان در مراسم نوروزی
تجربه‌های عملی اغلب بیش از توضیح دادن مسائل به کودکان در یادگیری کمک می‌کند. بنابراین، بهتر است فرآیند آموزش آداب و رسوم نوروز به فرزندان خود را به یک فعالیت مشارکتی تبدیل کنید. از آن‌ها بخواهید که به شما در آماده کردن سفره‌ی هفت سین کمک کنند و در طول این فعالیت، درباره‌ی فلسفه سفره‌ی هفت سین و هر یک از وسایل آن توضیح دهید. علاوه‌براین، می‌توانید از آن‌ها انجام دادن کارهایی مانند تهیه لیست افرادی که باید مراسم دید و بازدید عید را با آن‌ها انجام دهید، بخواهید. از این راه، آن‌ها با لزوم دید و بازدید در عید و فواید آن بیشتر آشنا می‌شوند.
۲. تهیه غذاهای نوروزی همراه با کودکان
آشپزی برای کودکان همیشه لذت‌بخش است و می‌توانید با کمک آن‌ها غذاهای شب عید را آماده کنید. لازم نیست از آن‌ها کارهای دشواری نظیر طبخ غذا روی اجاق گاز را بخواهید. همین که کارهایی متناسب با توانایی‌های کودکان به آن‌ها بسپارید، مسئولیت‌پذیری را یاد گرفته و با فرهنگ ملی خود بیشتر آشنا می‌شوند.
۳. قصه‌گویی
فرهنگ ایرانی داستان‌های شیرین بسیاری در مورد عید نوروز دارد که می‌توانید آن‌ها را برای کودکان تعریف کنید. قصه‌هایی مثل ماجرای عمو نوروز یا خواندن اشعار حاجی فیروز به آن‌ها آداب و رسوم نوروز را به خوبی می‌آموزد.
کودکان بزرگتر نیز می‌توانند در شب سال نو شاهنامه را از زبان بزرگترهای خود بشنوند یا با قصه‌های آموزنده‌ی کتاب‌هایی مانند کلیله و دمنه یا مثنوی معنوی آشنا شوند.
۴. آموزش بازی‌های سنتی
هر شهر از ایران بازی‌های سنتی خود را دارد که آموزش آن‌ها به کودکان فواید بسیاری دارد. این بازی‌ها علاوه بر سرگرم‌کننده بودن، فرصت‌های خوبی برای یادگیری مسائل فرهنگی و تقویت ارتباط کودکان با نسل‌های گذشته فراهم می‌کنند.
۵. بازدید از اماکن فرهنگی و تاریخی
با نزدیک شدن به لحظه‌ی تحویل سال، شهرهای ایران به محلی برای برگزاری جشن‌های نوروزی تبدیل می‌شوند. به هر طرف که نگاه کنید، افرادی را می‌بینید که لوازم سفره‌ی هفت سین را می‌فروشند یا خود را به شکل حاجی فیروز یا عمو نوروز در آورده‌اند و شعر و آواز می‌خوانند. این امر فرصت خوبی برای آموزش فرهنگ نوروزی به کودکان فراهم می‌کند.
برای اینکه کودکان با مسائل فرهنگی و آداب و رسوم ملی خود آشنا شوند، آن‌ها را به گردش و پیاده‌روی ببرید و با آن‌ها در مورد مراسم‌ها و چیزهایی که می‌بینند یا می‌شنوند صحبت کنید. از این طریق، به آن‌ها فرصتی برای تجربه‌ی عملی فرهنگ و آداب و رسوم نوروز ارائه می‌دهید.
علاوه‌براین، معمولاً در موزه‌ها یا خانه‌های تاریخی، آیین‌های نوروزی برگزار می‌شوند و به شما و فرزندانتان فرصتی برای یادگیری آداب و رسوم اجدادی خود می‌دهند. بازدید از موزه‌ها و خانه‌های تاریخی، فرزندان شما را با سبک زندگی گذشتگان خود آشنا می‌کند و به آن‌ها درباره‌ی فرهنگ و آیین‌های سنتی سرزمین خود مطالب بسیاری می‌آموزد.
۶. به کارگیری ابزارهای مدرن
در سال‌های اخیر، مراکز فرهنگی مختلف، موارد آموزشی فراوانی از فیلم و کتاب‌های الکترونیک گرفته تا بازی‌های رایانه‌ای برای آموزش فرهنگ ایرانی آماده کرده‌اند. در صورتی که فرزند شما به ابزارهای مدرن و فناوری علاقه‌مند است و نمی‌تواند با مراسم‌های آیینی نوروزی چندان ارتباط برقرار کند، از این موارد آموزشی کمک بگیرید. با استفاده از آموزش‌های ارائه شده به شکل مدرن تلاش کنید تا فرزند شما با نوروز و آداب و رسوم اجداد خود بیشتر آشنا شود.
کلام آخر
آداب و رسوم نوروزی جزئی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ ایرانی است و امروزه حتی در سراسر دنیا نیز جشن گرفته می‌شود. آموزش این آیین ملی به کودکان، در آن‌ها حس همدلی، هویت ملی و خلاقیت را تقویت می‌کند و موجب افزایش شادی و نشاط آن‌ها خواهد شد. برای آموزش آداب و رسوم نوروز به کودکان و بهره‌مند کردن آن‌ها از فواید این جشن ملی، می‌توانید از کارهایی مانند گفتگو درباره‌ی نوروز، مشارکت در برپایی مراسم‌های نوروزی و قصه‌گویی و شعرخوانی در مورد نوروز کمک بگیرید.
منبع: modernschoolec
source