برای درمان آکنه کودکان چه باید کرد؟

آکنه ممکن است در هر سنی ایجاد شود اما زمانی که روی پوست ظریف کودک ظاهر شود، می‌تواند ناراحت‌کننده باشد. در این مواقع، ممکن است به عنوان پدر یا مادر احساس نگرانی کنید و از خود بپرسید که آیا این عارضه جدی یا دائمی است؟ چگونه می‌توانیم به فرزندمان کمک کنیم تا احساس بهتری نسبت به خودش داشته باشد؟ خبر خوب این است که آکنه در کودکان اغلب با انجام اقداماتی صحیح قابل کنترل و درمان است. در این مطلب، درباره درمان آکنه کودکان بیشتر توضیح می‌دهیم.

آکنه کودکان چیست؟

آکنه یک اختلال در عملکرد فولیکول‌های مو و غدد چربی پوست است. به نواحی اطراف پایه یا ریشه‌ی هر تار مو، فولیکول مو می‌گویند. غدد چربی یا سباسه نیز غدد ریزی هستند که چربی (سبوم) را در فولیکول‌های مو آزاد می‌کنند. سبوم پوست و مو را مرطوب می‌کند. سبوم و مو از طریق سوراخ‌های ریزی به نام منافذ پوستی راه خود را به سطح پوست پیدا می‌کنند.

آکنه بسیار شایع است. اکثر کودکان و بزرگسالان جوان بین سنین ۱۱ تا ۳۰ سال در برخی مواقع آکنه خواهند داشت. آکنه اغلب در دوران بلوغ شروع می‌شود اما ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. انواع مختلفی از آکنه کودکان وجود دارد که نوزادان، خردسالان، کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان قبل از بلوغ را درگیر می‌کند.

آکنه ممکن است زمانی ایجاد شود که منافذ پوست با سلول‌های مرده و چربی مسدود شود. باکتری‌هایی که به طور معمول روی پوست هستند نیز ممکن است وارد منافذ مسدود شده شوند. آکنه انواع مختلفی دارد. یک نوع آن کومدون است. کومدون به شکل جوش در ناحیه‌ی فولیکول مو ظاهر می‌شود. این جوش‌ها خود را به شکل سرسفید بسته یا سرسیاه باز نشان می‌دهند. کومدون ملتهب یا عفونی نیست.

در مقابل، آکنه ملتهب باعث ایجاد برجستگی‌ها یا زخم‌های قرمز و دردناک روی پوست می‌شود. این زخم‌ها ممکن است با حضور باکتری عفونی شوند. این نوع آکنه شامل این موارد می‌شود:

• پوسچول یا پوستول: باکتری‌ها باعث التهاب فولیکول مو می‌شوند. پوسچول‌ها به سطح پوست نزدیک‌تر هستند.
• پاپول: دیواره‌ی فولیکول مو ملتهب می‌شود. پاپول‌ها در ناحیه‌ی عمیق‌تری از پوست قرار دارند.
• ندول: آکنه‌های ندول بزرگ‌تر، عمیق‌تر و سخت‌تر هستند.
• کیست: اگر ندول زخم شده و چرک کند، ممکن است تبدیل به کیست شود.

216,100

109,900

تومان

344,300

229,900

تومان

آکنه کودکان؛ عارضه‌ای در سنین مختلف کودکی

آکنه کودکان معمولاً در گروه‌های سنی زیر طبقه‌بندی می‌شود:

• آکنه نوزادی
• آکنه خردسالی
• آکنه در اواسط دوران کودکی
• آکنه پیش از بلوغ

۱. آکنه نوزادی (تولد تا ۶ هفتگی)

آکنه نوزادی تقریباً ۲۰ درصد از نوزادان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آکنه نوزادی به شکل کومدون (سرسفید و سرسیاه) ظاهر می‌شود که از پوست کف سر، بالای قفسه سینه و کمر شروع شده و تا ضایعات التهابی (پاپول‌های سرخ‌رنگ و پوسچول) روی گونه‌ها، چانه و پیشانی امتداد می‌یابد. آکنه نوزادی ممکن است با پوستولوزیس سفالیک نوزادی (شایع در بین نوزادان تازه متولدشده) اشتباه گرفته شود. آکنه نوزادی معمولاً منجر به زخم نمی‌شود. این عارضه نوزادان پسر را پنج برابر بیشتر از دختران تحت تأثیر قرار می‌دهد.

۲. آکنه خردسالی (۶ هفتگی تا یک سالگی)

آکنه خردسالی نادر است. این آکنه در نوزادان تا ۱۶ ماهگی رخ می‌دهد و به صورت کومدون، پاپول، پوسچول و ندول‌های گاه به گاه ظاهر می‌شود. آکنه خردسالی غالباً گونه‌ها را تحت تأثیر قرار داده و گاهی اوقات جای زخم باقی می‌گذارد. آکنه خردسالی به ندرت تا سن بلوغ باقی می‌ماند و با ناهنجاری‌های غدد درون ریز مرتبط نیست. نوزادان پسر سه برابر بیشتر از دختران مبتلا می‌شوند.

۳. آکنه در اواسط دوران کودکی (۱ تا ۶ سالگی)

آکنه در این گروه سنی بسیار نادر است. برای جلوگیری از تشدید این وضعیت (هیپرآندروژنیسم احتمالی) باید با یک متخصص غدد مشورت شود.

۴. آکنه پیش از بلوغ (۶ تا ۱۲ سالگی)

آکنه می‌تواند اولین علامت بلوغ باشد و یافتن آکنه در این گروه سنی بسیار رایج است. این نوع آکنه اغلب خود را به صورت کومدون در ناحیه‌ی تی (T) صورت که پیشانی و قسمت مرکزی صورت را می‌پوشاند (به عنوان مثال، ابرو، بینی و لب‌ها) نشان می‌دهد.

علل شایع آکنه کودکان

شناخت دلایل ایجاد آکنه دوران کودکی می‌تواند به شما کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه را اتخاذ کنند و در صورت لزوم به دنبال درمان به موقع برای کودک خود باشید. دانستن این علل رایج آکنه دوران کودکی هم برای والدین و هم برای کودکان ضروری است.

نوسانات هورمونی

عدم تعادل هورمونی نقشی اساسی در آکنه کودکان دارد. تغییرات هورمونی در دوران نوجوانی باعث شروع رشد غدد چربی می‌شود. غدد چربی با فعال‌تر شدن می‌توانند چربی اضافی (سبوم) تولید کنند. تولید بیش از حد سبوم می‌تواند فولیکول‌های مو را مسدود کرده و در نتیجه آکنه ایجاد شود.

این نوسانات هورمونی در کودکان نیز مانند نوجوانان می‌تواند غدد چربی را تحریک کند و منجر به بروز آکنه شود. بااین‌حال، عدم تعادل هورمونی در کودکان می‌تواند متفاوت ظاهر شود. به عنوان مثال، آکنه نوزادی ممکن است ناشی از عدم تعادل موقت هورمونی باشد. در مقابل، آکنه پیش از بلوغ اغلب نشانه‌ی شروع بلوغ با افزایش آندروژن‌های آدرنال است.

استعداد ژنتیکی

سابقه‌ی خانوادگی به میزان زیادی بر احتمال ابتلای کودک به آکنه تأثیر می‌گذارد. اگر یکی از والدین یا هر دو آکنه را در دوران کودکی یا نوجوانی تجربه کرده باشند، ممکن است کودک از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری باشد. عوامل ژنتیکی می‌توانند بر تولید چربی پوست، التهاب و سایر ویژگی‌هایی که خطر آکنه را افزایش می‌دهند، تأثیر بگذارند.

عوامل محیطی

عوامل محیطی نیز می‌توانند در ایجاد آکنه در دوران کودکی نقش داشته باشند. قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها، آلرژن‌ها و محرک‌ها احتمال ابتلا به التهاب پوست و در نتیجه آکنه را افزایش می‌دهد.

علاوه‌براین، تعریق بیش از حد به ویژه در شرایط گرم و مرطوب می‌تواند وضعیت را بدتر کند. کودکانی که ورزش می‌کنند یا فعالیت‌های بدنی سختی دارند ممکن است در چنین شرایطی بیشتر مستعد ابتلا به آکنه باشند.

رژیم غذایی

رابطه بین رژیم غذایی و آکنه کودکان، موضوعی در حال تحقیق و بررسی است. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که غذاها و محصولات لبنی با گلیسمی (میزان اثرگذاری بر قند خون) بالا ممکن است آکنه را در برخی از کودکان تشدید کند. با وجود این، ارتباط بین رژیم غذایی و آکنه پیچیده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

عوامل عاطفی

تغییرات فیزیکی و عاطفی ناشی از دوران کودکی می‌تواند سطح استرس را افزایش دهد و باعث آشفتگی عاطفی در کودکان شود. این عوامل ممکن است بر شدت آکنه در کودکان تأثیر بگذارد. تغییراتی مانند انتقال به مدرسه‌ی جدید یا برخورد با همسالان می‌تواند باعث واکنش استرسی در کودکان شود. استرس نیز به نوبه‌ی خود ممکن است تولید هورمون را تحریک کرده و علائم آکنه را بدتر کند.

انواع درمان آکنه کودکان

اگر برای درمان آکنه کودکان به متخصص پوست مراجعه کنید، او تاریخچه‌ی دقیق پزشکی کودک را بررسی می‌کند و سؤالاتی در مورد علائم، سابقه‌ی خانوادگی آکنه، داروها، روتین مراقبت از پوست و هرگونه محرک احتمالی از شما می‌پرسد. سپس معاینه‌ی فیزیکی کامل انجام می‌دهد و نوع و شدت آکنه را ارزیابی می‌کند. در نهایت بر اساس یافته‌های خود، یک برنامه‌ی شخصی را برای درمان آکنه توصیه می‌کند.

۱. درمان‌های موضعی

داروهای موضعی مستقیماً روی پوست اعمال می‌شوند و اغلب اولین خط دفاعی برای درمان آکنه‌های خفیف تا متوسط ​​هستند. این داروها که با هدف قرار دادن یک یا چند علت اساسی آکنه عمل می‌کنند عبارت‌اند از:

• رتینوئیدها: رتینوئیدها مشتقاتی از ویتامین A هستند که به باز کردن منافذ، کاهش التهاب و جلوگیری از تشکیل کومدون‌های جدید کمک می‌کنند. نمونه‌های رایج این نوع دارو ترتینوئین (Retin-A)، آداپالن (Differin) و تازاروتن (Tazorac) هستند. مصرف رتینوئیدها برای اولین بار ممکن است باعث تحریک پوست (قرمزی، خشکی، پوسته پوسته شدن) شوند اما این عوارض معمولاً با استفاده‌ی مداوم از بین می‌رود. رتینوئیدها معمولاً یک بار در روز، ترجیحاً در هنگام عصر استفاده می‌شوند. استفاده از ضد آفتاب هنگام مصرف رتینوئیدها بسیار مهم است.
• بنزوئیل پراکسید: این دارو که به شکل بدون نسخه و با نسخه موجود است، نوعی باکتری با نام Cutibacterium acnes را از بین می‌برد و منافذ پوستی را باز می‌کند. بنزوئیل پراکسید در بازار با فرمولاسیون‌های مختلفی از جمله پاک‌کننده‌ها، شوینده‌ها، ژل‌ها و لوسیون‌ها موجود است. بنزوئیل پراکسید قابلیت خشک‌شدن داشته و ممکن است باعث سفید شدن لباس یا حوله شود. برای به حداقل رساندن حساسیت با مصرف غلظت کمتر شروع کنید.
• سالیسیلیک اسید: سالیسیلیک اسید یک لایه‌بردار ملایم است که به باز کردن منافذ پوست و حذف سلول‌های مرده‌ی پوست کمک می‌کند. این ماده در پاک‌کننده‌ها، تونرها و درمان‌های لکه‌ی بینی موجود است.
• اسید آزلائیک: این داروی تجویزی خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد و می‌تواند قرمزی و تغییر رنگ پوست را پس از التهاب کاهش دهد. اسید آزلائیک برای کسانی که پوست حساسی دارند گزینه‌ی درمانی خوبی به شمار می‌رود.
• آنتی‌بیوتیک‌های موضعی: این داروها مانند کلیندامایسین و اریترومایسین، باکتری C. acnes را از بین می‌برند و می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها به منظور جلوگیری از ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی اغلب در ترکیب با بنزوئیل پراکسید استفاده می‌شوند.

۲. داروهای خوراکی

داروهای خوراکی ممکن است برای آکنه متوسط ​​تا شدید یا برای آکنه‌ای که به درمان‌های موضعی پاسخ نمی‌دهد ضروری باشد. برخی از مهم‌ترین این داروها عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی: این داروها مانند تتراسایکلین، داکسی سایکلین و مینوسیکلین التهاب را کاهش می‌دهند و باکتری C. acnes را در سراسر بدن از بین می‌برند. آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی معمولاً برای مدت محدودی تجویز می‌شوند تا خطر مقاومت آنتی‌بیوتیکی به حداقل برسد. البته مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها برای کودکان زیر ۸ سال بی‌خطر نیست.
• ایزوترتینوئین (آکوتان): این داروی قدرتمند مشتق شده از ویتامین A است و برای درمان آکنه‌های شدید، ندولار یا کیستیک که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود. ایزوترتینوئین با کاهش تولید سبوم، باز کردن منافذ پوست و کاهش التهاب عمل می‌کند. ایزوترتینوئین عوارض جانبی قابل توجهی از جمله خشکی پوست، حساسیت به نور و نقایص مادرزادی دارد. بنابراین کودکان و نوجوانان مبتلا به آکنه و خانواده‌های آن‌ها باید تحت نظارت همه جانبه قرار بگیرند و در مورد خطرات و فواید آن آموزش ببینند. درمان ایزوترتینوئین اغلب منجر به پاکسازی قابل توجه و دائمی آکنه می‌شود. در حال حاضر، می‌توان گفت که ایزوترتینوئین بهترین درمان آکنه کودکان است.
• درمان هورمونی (برای دختران نوجوان): داروهای ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن و پروژسترون می‌توانند با کاهش تولید آندروژن به تنظیم هورمون‌ها و کاهش آکنه کمک کنند. اسپیرونولاکتون یک داروی ضد آندروژن است که می‌تواند مؤثر باشد. این داروها فقط برای دخترانی تجویز می‌شود که دوران بلوغ را پشت سر گذاشته باشند.

۳. سایر درمان‌ها

• استخراج کومدون‌ها: یک متخصص پوست ممکن است به صورت دستی جوش‌های سرسیاه و سرسفید را از روی پوست حذف کند.
• لایه‌برداری شیمیایی: در این روش از محلول شیمیایی برای برداشتن لایه‌های بیرونی پوست و کاهش کومدون‌ها و التهاب روی پوست استفاده می‌شود.
• لیزر و نور درمانی: این درمان‌ها می‌توانند باکتری‌های آکنه را هدف قرار دهند، التهاب را کاهش داده و ظاهر جای زخم (اسکار) را بهبود بخشند.

نحوه‌ی درمان آکنه کودکان در سطوح مختلف

برای درمان آکنه کودکان بهتر است با داروهایی که کمترین عوارض جانبی را ایجاد می‌کنند شروع کنید و در صورت لزوم قدرت آن را افزایش دهید. معمولاً ابتدا از یک بنزوئیل پراکسید در ترکیب با یک آنتی‌بیوتیک موضعی استفاده می‌کنند. اگر این روش جواب نداد، سراغ رتینوئیدهای موضعی می‌روند. اگر باز هم کارساز نبود، یک دوره‌ی کوتاه آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود. پس از آن، برای دختران بالای ۱۵ سال، یک قرص ضد بارداری پیشنهاد می‌شود. اگر آکنه مداوم است و به نظر می‌رسد هیچ دارویی به رفع آن کمکی نمی‌کند، نهایتاً مصرف آکوتان توسط متخصص تجویز خواهد شد. در ادامه، به نحوه‌ی درمان آکنه کودکان در سطوح مختلف می‌پردازیم.

درمان آکنه‌ی خفیف

آکنه خفیف به طور کلی با شستن ملایم پوست دو بار در روز و استفاده از مرطوب کننده‌های بدون روغن قابل کنترل است. البته باید از مصرف نرم‌کننده‌های چرب، پمادهای مو و استفاده از محصولات کمدوژنیک در ناحیه‌ی آسیب‌دیده خودداری کنید. بهترین محصولاتی که می‌توانید برای این منظور به کار ببرید، به این ترتیب هستند:

• بنزوئیل پراکسید: از بنزوئیل پراکسید می‌توان به تنهایی برای آکنه خفیف یا همراه با درمان خوراکی برای موارد شدیدتر استفاده کرد. بنزوئیل پراکسید باید در تمام نواحی تحت تأثیر آکنه اعمال شود. اگر پوست حساسیت خاصی دارد، درمان با بنزوئیل پراکسید را می‌توان با غلظت کم ۲.۵٪ شروع کرد. زیرا غلظت‌های بالاتر احتمال خشکی و سوزش را دارد.
• رتینوئیدهای موضعی (ترتینوئین و آداپالن): رتینوئیدهای موضعی کرم‌ها، لوسیون‌ها و ژل‌های غنی شده با مشتقاتی از ویتامین A  (مثلاً ترتینوئین و آداپالن) هستند. اگر پوست حساسی دارید، می‌توان یک مرطوب کننده یا ضد آفتاب بدون چربی به آن اضافه کرد. یک رتینوئید موضعی باید روی کل پوست آسیب‌دیده اعمال شود. اغلب در ابتدا ۲ تا ۳ بار در هفته استفاده شده و در صورت عدم بهبودی آکنه، در صورت تحمل به مصرف روزانه افزایش می‌یابد. رتینوئیدهای موضعی در ترکیب با بنزوئیل پراکسید یا یک آنتی بیوتیک موضعی نیز در دسترس هستند.

درمان آکنه‌ی متوسط

درمان برای کودکان مبتلا به آکنه متوسط، ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم آنتی‌بیوتیک خوراکی، اریترومایسین، در دوز منفرد یا تقسیم شده خواهد بود. اریترومایسین بهتر است در ترکیب با یک درمان موضعی مانند بنزوئیل پراکسید و یا یک رتینوئید موضعی برای کاهش مقاومت باکتری استفاده شود.

تری‌متوپریم و ترکیب تری‌متوپریم با سولفامتوکسازول، هر دو در صورت وجود مقاومت باکتریایی به اریترومایسین یا در صورت منع مصرف اریترومایسین به دلیل داشتن عوارض جانبی، استفاده می‌شوند. داکسی سایکلین و مینوسیکلین باید فقط در کودکان بالای ۱۲ سال استفاده شود. ایزوترتینوئین نیز گاهی در آکنه‌های متوسط ​​زمانی که آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان‌های موضعی ناموفق باشند، استفاده می‌شود.

درمان آکنه‌ی شدید

درمان آکنه‌های شدید مانند آکنه‌های متوسط ​​است. در صورت پاسخ ناکافی به آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی می‌توان ایزوترتینوئین را تجویز کرد.

دوزهای ایزوترتینوئین از ۰.۲ تا ۱ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز در نوزادان از ۵ ماهگی و در کودکان مبتلا به آکنه شدید به طور ایمن استفاده می‌شود. کپسول‌های ایزوترتینوئین را می‌توان منجمد کرد تا تقسیم آن‌ها به نصف یا یک‌چهارم آسان‌تر شود. انجماد می‌تواند در رفع طعم ناخوشایند آن نیز مؤثر باشد.

ندول‌های عمیق را می‌توان با تزریق تریامسینولون استونید داخل ضایعه با غلظت پایین با دوز ۲.۵ میلی‌گرم در میلی‌لیتر درمان کرد.

کلام آخر

آکنه با توجه به سن کودک، اشکال مختلفی دارد. بسیاری از بیماری‌های پوستی دیگر ممکن است با آکنه به خصوص در کودکان اشتباه گرفته شوند. آکنه نوزادی معمولاً خود‌به‌خود از بین می‌رود و به ندرت نیاز به درمان دارد. آکنه نوزادی می‌تواند علامت زودرس آکنه شدیدتر در نوجوانی باشد. در درمان آکنه کودکان، منع مصرف تتراسایکلین‌های خوراکی باید در نظر گرفته شود. استفاده از ایزوترتینوئین خوراکی در آکنه نوزادی و اواسط کودکی موفقیت‌آمیز است اما مصرف آن در حال حاضر فقط برای کودکان بالای ۱۲ سال تأیید شده است.

منابع: dermnetnz , stanfordchildrens , drdavinlim