بهترین فیلم‌های رزمی چینی که باید ببینید

درست که سینمای ژانر محصول کشور آمریکا است اما همه می‌دانیم که هنرهای رزمی بیش از هر جای دنیا ریشه در فرهنگ مشرق زمین دارند و به همین دلیل هم تماشای یک فیلم رزمی که از مشرق زمین سربرآورده و آمیخته به آن فرهنگ باشد، لطف دیگری دارد. البته این به آن به آن معنا نیست که دیگر کشورها توانایی ساختن فیلم‌های رزمی درجه یک ندارند. ولی کشورهای شرقی و جنوب شرقی آسیا به دلیل استفاده از همان المان‌های فرهنگی در آثار خود و پایبندی به ذات و اندیشه‌ی پشت هر هنر رزمی، فیلم‌هایی ملموس‌تر و قابل درک‌تر خلق می‌کنند. کشور چین با توجه به زادگاه هنرهای رزمی مختلفی چون کونگ فو یکی از همین سرزمین‌های فرهنگی غنی است و به همین دلیل هم تماشای بهترین فیلم‌های رزمی چینی حال و هوای متفاوتی دارد که در فیلم‌های نقطه‌ی دیگری از دنیا یافت نمی‌شود.

سال‌ها سینمای کشوری چون آمریکا تلاش کرد که از هنرهای رزمی مشرق زمین بهره ببرد. فیلم‌های آمریکایی مختلفی ساخته شد و برخی از این فیلم‌ها هم بسیار موفق بودند. اگر سری به فهرست بهترین فیلم‌های رزمی آمریکایی بزنید، متوجه خواهید شد با آثار درجه یک و سرگرم‌کننده‌ای طرف هستید. اما آن چه که در این فیلم‌ها وجود ندارد، اما جوهره‌ی اصالت است؛ اصالتی که نه در حال و هوا و فضاسازی فیلم‌ها وجود دارد و نه حسن حضور بازیگران بر پرده. حتی استفاده‌ی پیاپی از بازیگران شرق آسیا در این فیلم‌ها، آن هم عموما به عنوان بازیگران نقش‌های فرعی نمی‌تواند آن اصالت مورد نیاز را تامین کند.

بهترین فیلم‌های رزمی چینی تاکنون توانسته‌اند بازیگران بزرگی را به عالم سینما معرفی کنند. از بازیگرانی نظیر دانی ین و جت لی گرفته تا کسی چون جکی چان که برای خود بروبیایی در عالم سینما دارد و یک ستاره‌ی بین‌المللی است. اما در صدر این بازیگران قطعا کسی چون بروس لی قرار می‌گیرد که در دهه‌ای چون دهه‌ی 1970 فراتر از یک بازیگر چینی و هنگ کنگی که البته ملیت آمریکایی هم داشت، ستاره‌ای بود در قواره‌های مهم‌ترین ستاره‌های نسلش و هر فیلمش در چهارگوشه‌ی عالم می‌درخشید و پیر و بزرگ و کوچک را جذب خود می‌کرد و هیاهوی راه می‌انداخت. حضور همین بازیگران بود که آوازه‌ی هنرهای رزمی چینی را در سرتاسر عالم به گوش جهانیان رساند.

همین جا باید به نکته‌ای اشاره کرد. اکثر بهترین فیلم‌های رزمی چینی آن دوران در کشور هنگ کنگ ساخته‌ شده‌اند که بالاخره امروزه بخشی از چین است. این که چرا آن فیلم‌ها چینی در نظر گرفته‌ شده‌اند هم ریشه در مسائل تاریخی دارد و هم ریشه در اقتصاد سینمایی هنگ کنگ که در دهه‌های نه چندان دور بسیار جلوتر از چین بود و این امکان را فراهم می‌کرد که صنعت سینمای پویایی در آن جا وجود داشته باشد. از سوی دیگر سینماگران چهارسوی عالم از سینمای رزمی هنگ کنگی به ویژه‌ فیلم‌های دهه‌های 1970 و 1980 میلادی آن نقطه از دنیا بسیار الهام گرفته‌اند. فیلم‌هایی چون مجموعه «ماتریکس» (The Matrix)، مجموعه «جان ویک» (John Wick) و بسیاری از آثار کوئنتین تارانتینو به ویژه «بیل را بکش»ها که می‌توانند در صدر فهرست بهترین فیلم‌های رزمی آمریکایی قرار بگیرند، از این دسته هستند.

بهترین فیلم‌های رزمی چینی از قدیمی تا جدید

اما بهترین فیلم‌های رزمی چینی چند خصوصیت ویژه دارند که باید آن‌ها را بررسی کرد. اول این که قصه‌ی برخی از آن‌ها در گذشته‌های دور می‌گذرد و در واقع به چین باستان ارتباط دارد. در اکثر این فیلم‌ها از الگوهای اساطیری و استفاده از قوه‌ی خیال برای تعریف کردن داستان‌ها استفاده می‌شود که عمیقا ریشه در فرهنگ چینی دارد. با نگاه کردن به فیلم‌های فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی با آثاری چون «قهرمان» یا «خانه خنجرهای پرنده» یا «ببر خیزان، اژدهای پنهان» برخورد می‌کنیم که در واقع از تاریخ باستان بهره می‌گیرند تا به اسطوره برسند. همین نزدیک شدن به اسطوره هم منطقی فانتزی به این آثار بخشیده که در کارهای محیرالعقول شخصیت‌ها نظیر پرواز کردن از سویی به سوی دیگر تجلی یافته است. پس این شکل فیلم‌سازی عمیقا ریشه در فرهنگ چینی دارد.

از سوی دیگر هر چه داستان فیلم‌ها به امروز ما نزدیک‌تر باشد، با فیلم‌هایی طرف می‌شویم که به لحاظ منطقی به جهان فیزیکی اطراف ما وابسته‌تر هستند. این درست که منطق سینمای رزمی و فیلم‌های وابسته به هنرهای رزمی، منطقی آمیخته با اغراق است و مثلا برخورد یک مشت می‌تواند شخصی را چند متری پرتاب کند، اما باز هم فیلم‌های امروزی‌تر با داستان‌هایی جدیدتر کمتر به سمت الگوهای فانتزی و منطق اساطیری حرکت می‌کنند. این در حالی است که در این فلیم‌ها دیگر خبری از آن جدال دائمی میان خیر و شر که با خطی واضح از هم جدا می‌شدند، نیست و شخصیت‌های خاکستری هم در این فیلم‌ها حضور دارند.

12. مشت خشم / خشم اژدها (Fist Of Fury)

• کارگردان: لو وی
• بازیگران: بروس لی، نورا میائو و ریکی هاشیموتو
• محصول: 1972
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.2 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 83٪

«خشم اژدها» یا «مشت خشم» اولین فیلم از سه‌گانه‌ای است که با «راه اژدها» ادامه می‌یابد و به کمال مطلوب فیلم «اژدها وارد می‌شود» می‌رسد. در تمام این داستان‌ها بروس لی در قامت قهرمانی ظاهر شده که باید مردمی را از شر ظلم و ستم روا شده به‌ آن‌ها نجات دهد. اما در نهایت او انگیزه‌ای شخصی هم برای دست زدن به عمل در اختیار دارد که شخصیتش را ملموس می‌کند.

در این جا این انگیزه گرفتن انتقام مرگ استاد چینی خود از ژاپنی‌ها است که مسئول قتل وی هستند. ژاپنی‌هایی که در اوایل قرن بیستم چین را فتح کردند و با خود ظلم و ستم به ارمغان آوردند و حال قهرمانی می‌خواهند که نور امید را در دل آن‌ها زنده کند. پس از رهاورد این انتقام شخصی، یک قهرمان جمعی متولد می‌شود که از توانایی خود برای کمک به دیگران استفاده می‌کند. داستان این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی برگرفته از واقعیت است و قصه‌ای تقریبا مشترک با فیلم «ایپ من» دارد که به موقع به آن هم می‌رسیم.

کیفیت سکانس‌های رزمی فیلم قابل قبول است اما آن چه که ما را تا پایان نگه می‌دارد، کاریزمای بازیگری است که باید او را بزرگترین بازیگر رزمی تاریخ سینما در نظر گرفت. شیوه‌ی بازی بروس لی در سکانس‌های درگیری در این جا به گونه‌ای است که به برتری هنر رزمی کونگ فوی چینی نسبت به هنر رزمی کاراته‌ی ژاپنی تاکید دارد.

«در سال 1908، شن ذن به شانگهای بازمی‌گردد تا با نامزد خود ازدواج کند. در این میان او متوجه می‌شود که استادش بنا به دلایل نامعلومی مرده است. ظاهرا یک بیماری باعث مرگ استاد شده اما شن ذن این موضوع را باور ندارد و فکر می‌کند که این موضوع ارتباطی با فردی به نام سوزوکی دارد که استاد ژاپنی کاراته در آن نزدیکی است. مشکل این جا است که ژاپنی‌ها قدرت بسیاری دارند و اهالی شانگهای از آن‌ها دوری می کنند. اما شن ذن چنین قصدی ندارد …»

11. روزی روزگاری در چین (Once Upon A Time In China)

• کارگردان: تسوی هارک
• بازیگران: جت لی، یئون بیائو و جکی چیانگ
• محصول: 1991
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.2 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 90٪

«روزی روزگاری در چین» یکی از بهترین فیلم‌های جت لی است. جت لی آخرین بازیگر چینی است که به واسطه‌ی حضور در آثار رزمی چینی به شهرتی بین‌المللی رسید و حتی سر از هالیوود درآورد. او حتی پس از دانی ین به شهرت رسید که تقریبا هم‌دوره‌ی چون یون فت و جکی چان است. اما میزان شهرتش چنان فراگیر بود که حتی در کنار بزرگان سینمای اکشن آمریکایی چون سیلوستر استالونه یا آرنولد شوارتزنگر قرار گرفت و هنرنمایی کرد.

جت لی توانایی بسیاری در استفاده از هنرهای رزمی دارد و فیلم‌سازان از این توانایی او بهره‌ها برده‌اند. او توانست بین شیوه‌ی بازیگری بروس لی که مبتنی بر حفظ خونسردی در صحنه‌های نبرد و استفاده از حداقل حرکات بود با بازی پر شور جکی چان پلی بزند و جایی در آن میانه‌ها قرار گیرد. در فیلم «روزی روزگاری در چین» که آشکارا عنوانش ما را به یاد آثار سرجیو لئونه می‌اندازد، جت لی در نقش وانگ فی هونگ ظاهر شده که یک پزشک موفق و البته رزمی‌کاری معروف در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در چین بود.

داستان فیلم مانند داستان همان فیلم‌های لئونه به دورانی از تاریخ می‌پردازد و روایتگری آن هم به حکایت‌گویی می‌ماند. البته آن تم محبوب بهترین فیلم‌های رزمی چینی در این جا هم یافت می‌شود؛ همان تم میهن‌پرستی و تلاش برای مقاومت در برابر دشمن خارجی. این فیلم آن قدر موفق بود که به یک فرنچایز پنج قسمته تبدیل شد اما هیچ‌کدام کیفیت این یکی را ندارند.

«داستان فیلم در فوشان چین می‌گذرد. وانگ از نزدیکان حاکم است. او یک استاد هنرهای رزمی است و در عین حال به طبابت هم مشغول است و البته از هنرهای سنتی مانند رقص و آواز هم لذت می‌برد. در مواقع لزوم و در برخورد با دشمنان خارجی به عنوان مشاور حاکم ظاهر می‌شود ما رفته رفته شرایط به گونه‌ای رقم می‌خورد که مجبور می‌شود دست به عمل بزند و …»

10. داستان پلیس (Police Story)

• کارگردان: جکی چان
• بازیگران: جکی چان، بریجیت لین و مگی چانگ
• محصول: 1985
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.5 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 93٪

فیلم «داستان پلیس» نه تنها یکی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی، بلکه یکی از بهترین فیلم‌های جکی چان هم هست. در دهه‌ی 1980 در آمریکا فیلم‌های اکشنی ساخته می‌شد که از یک لحن کمدی هم بهره می‌بردند. عموم این فیلم‌ها درباره‌ی پلیس‌های همه فن حریف و تکرویی بودند که که کاری به قانون نداشتند و کار خود را می‌کردند. فیلم‌هایی چون «اسلحه مرگبار» یا «پلیس بورلی هیلز» که قهرمان‌های خود را در موقعیت‌هایی ترسناک اما در عین حال خنده‌دار قرار می‌دادند، چنین هستند. خصوصیت این فیلم‌ها این بود که مخاطب از همان ابتدا می‌توانست پایان داستان را حدس بزند اما باز هم با لذت به تماشا می‌نشست و از آن چه برایش ترتیب داده بودند، لذت می‌برد.

فیلم «داستان پلیس» اثری این چنین است. فقط این که صحنه‌های اکشن آن برخلاف نمونه‌های آمریکایی بیشتر مبتنی بر استفاده از هنرهای رزمی است و فیلم‌ساز که خود جکی چان است و علاوه بر ایفای نقص اصلی، فیلم را هم کارگردانی کرده است، سکانس‌های درگیری خود را بیشتر با استفاده از مشت و لگد پیش برده تا استفاده از اسلحه. البته برخلاف دیگر آثار فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی در این جا می‌توان سکانس‌های درگیری مسلحانه هم دید و کمتر خبری از اعمال محیرالعقول رزمی هم هست. در ضمن باید توانایی جکی چان را درخندان مخاطب ستود. او بعدها از این توانایی در اکثر آثار خود استفاده کرد.

«داستان پلیس» آن چنان فیلم موفقی شد که هم جکی چان را به یک ستاره‌ی بین‌المللی تبدیل کرد و هم یک فرنچایز سینمایی پر و پیمان در ادامه‌اش ساخته شد.

«نیروی پلیس هنگ کنگ یک ماموریت مخفی برای دستگیری سرکرده‌ی یک باند بزرگ تبهکاری ترتیب داده است. سروان چان کای کو به همراه اشخاص دیگری از نیروی پلیس برای این کار انتخاب می‌شود. نکته این که آن‌ها خیلی زود لو می‌روند و یک درگیری مسلحانه بین نیروهای پلیس و خلافکاران در می‌گیرد که افراد غیرنظامی را هم قربانی می‌کند. تبهکاران می‌گریزند اما خبر ندارند که سروان چان کای کو به دنبال آن‌ها است …»

9. میمون آهنی (Iron Monkey)

• کارگردان: یوئن وو پینگ
• بازیگران: دانی ین، یو رونگ گوانگ و ژان وانگ
• محصول: 1993
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.5 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 91٪

یوئن وو پینگ فیلم‌ساز مهمی است. او بخشی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی را در کارنامه دارد و آن‌ها را کارگردانی کرده است. پینگ استاد ساختن این فیلم‌ها بود. در این جا هم به دانی ین نقشی را سپرد که او را به بازیگری بین‌المللی تبدیل کرد. در دهه‌ی 1990 میلادی به نظر می‌رسید که میزان استقبال مردم دنیا از آثار رزمی کم شده است. باید زمانی می‌گذشت و فیلم‌ها پوست می‌انداختند تا مخاطب تازه به آثاری با محوریت درگیری‌های فیزیکی عادت کند. شیوه‌ی فیلم‌سازی قدیمی دیگر جواب نمی‌داد. در این دوران بود که بازیگرانی چون دانی ین و جت لی ظهور کردند و به کمک فیلم‌ساز بزرگی چون یوئن وو پینگ مخاطب را دوباره به سینماها کشاندند تا به تماشای بخشی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی بنشیند.

داستان فیلم درباره‌ی مردی خیرخواه است که کارش کمک به دیگران است. او روزها به شکلی کمک می‌کند و شب‌ها به شکل دیگری. تا حدودی سر و شکل نینجاها را دارد و برای دست یافتن به عدالت دست به هر آب و آتشی می‌زند. سکانس‌های رزمی فیلم درجه یک است و مخاطب این نوع سینما را قطعا راضی خواهد کرد. قصه‌ی فیلم هم یادآور آثاری چون «بتمن» است و قهرمانش مردی چون بروس وین را به یاد می‌آورد. همه‌ی این‌ها در همراهی مخاطب تاثیر گذار است و باعث می‌شوند که یکی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی ساخته شود.

«میمون آهنی» چنان فیلم موفقی بود که داستانش در آثار دیگر هم ادامه پیدا کرد. اما هیچ کدام از دنباله‌های آن به پای این یکی نمی‌رسند.

«مردی روزها از طریق طبابت به دیگران کمک می‌کند و شب‌ها نقاب می‌زند و مانند یک نینجا به یاری دیگران می‌شتابد و دمار از روزگار تبهکاران در می‌آورد. یکی دیگر از کارهای او این است که از ثروتمندان می‌دزدد و به فقرا کمک می‌کند. او شبی به خانه‌ی فرماندار وارد می‌شود تا کمی پول به جیب بزند اما …»

8. سی و ششمین تالار شائولین (The 36th Chamber Shaolin)

• کارگردان: لائو کار لئونگ
• بازیگران: گوردون لیو، لو لی
• محصول: 1978
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.6 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: –

گوردون لیو دیگر بازیگر بزرگ فیلم‌های رزمی چینی است که برای خود در این کشور اعتبار بسیاری دارد. البته او هیچ گاه جایگاه ستارگی بروس لی را پیدا نکرد (با وجود آن که تقریبا هم دوره‌ی او است) اما توانست آثار معرکه‌ای بازی کند و کارنامه‌ی قابل قبولی از خود به جا گذارد. به پشتوانه‌ی کارنامه‌ی موفقش در جوانی، بالاخره با آغاز پیری سر از هالیوود در آورد و در فیلم‌هایی از کوئنتین تارانتینو با نام مجموعه «بیل را بکش» بازی کرد. در سال 2012 هم در فیلم هالیوودی دیگری به نام «مردی با مشت آهنین» در کنار راسل کرو بازی کرد.

داستان این فیلم برگرفته از یک داستان واقعی است و به زندگی راهبی به نام سان ته می‌پردازد که توسط ژنرالی بزرگ آموزش دید و توانست در نهایت انتقامش را از ظالمان بگیرد. پس لحنی انتقام‌جویانه بر سرتاسر اثر سایه انداخته اما این انتقام به راحتی به دست نخواهد آمد. قهرمان داستان اول باید سفری درونی و بیرونی را ِآغاز کند تا بتواند از پس دشمنان خود برآید. او برای رسیدن به درجه‌ی استادی در کونگ فو راه درازی را طی می‌کند و سپس بازمی‌گردد تا انتقام بگیرد. پس در این جا خط بین قطب خیر و قطب شر ماجرا کاملا روشن است. این موضوع یکی از ویژگی‌های آثار فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی است که داستانشان در گذشته‌های دور می‌گذرد.

مانند فیلم‌های قبلی فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی، این اثر هم دنباله‌هایی در پی داشت و در نهایت به یک سه گانه تبدیل شد. فیلم‌های بعدی هم آثار قابل تاملی هستند اما به پای این یکی نمی‌رسند.

«جوانی پس سرکوب شدن مردمان روستای خود توسط نیروهای خونخوار ژنرال تین تا، فرار می‌کند و زخمی و خونین خود را به یک معبد شائولین می‌رساند. او آرزو دارد که چنان در کونگ فو مهارت پیدا کند که روزی بازگردد و انتقام بگیرد اما راه درازی تا آن روز باقی مانده است و اول باید بتواند خودش را تقویت کند و روی نفسش کار کند اما …»

7. خانه خنجرهای پران (House Of Flying Daggers)

• کارگردان: ژانگ ییمو
• بازیگران: اندی لائو، ژانگ زی ‌یی و تاکشی کانشیرو
• محصول: 2004
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.5 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 87٪

ژانگ ییمو در قرن حاضر سینمای رزمی چین را تکانی اساسی داد. او که فیلم‌سازی قدیمی بود و مدت‌ها با آثارش در چهارسوی عالم می‌درخشید، ناگهان با یک تغییر جهت آشکار سر از آثاری درآورد که می‌توان آن‌ها را بخشی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی خواند. نکته این که داستان آثار رزمی او در گذشته‌ای باستانی می‌گذرد و همان طور که در مقدمه گفته شد، فیلم‌های این چنینی بسیار به المان‌های اساطیری وابسته هستند و همه چیز را به شکل اغراق شده‌ای نمایش می‌دهند.

نکته این که ژانگ ییمو در این جا موفق شده این المان‌های اساطیری را به گونه‌ای شاعرانه تصویر کند و از شخصیت‌هایش انسان‌هایی توامان فرازمینی و البته قابل لمس بسازد. این مهم‌ترین نقطه قوت فیلم است؛ چرا که به نظر می‌رسد این دو عنصر اساسا با هم ترکیب نمی‌شوند اما در هم آمیختن احساسات زمینی شخصیت‌ها با قابلیت‌های فرازمینی آن‌ها در زمان مبارزه و تبدیل کردن میدان نبرد به مکانی شبیه به میدان رقص، کاری است که ژانگ ییمو در فیلم «خانه‌ی خنجرهای پران» به شکل درخشانی انجام داده است؛ گرچه این درخشش به پای «قهرمان» نمی‌رسد.

بازی بازیگران فیلم هم درجه یک است. به ویژه ژانگ زی یی که هم به مانند الهه‌ای باستانی جور بخش‌های عاطفی فیلم را می‌کشد و هم در اجرای سکانس‌های رزمی بسیار توانا است و فیلم را به اثر بهتری تبدیل می‌کند. «خانه خنجرهای پران» در دنیا بسیار موفق بود و بعد از فیلم «قهرمان» نام ژانگ ییمو را دوباره در جهان بر سر زبان‌ها انداخت.

«سال 859 پس از میلاد. در اقسی نقاط کشور چین گروه‌های مخالف حکومت فاسد مرکزی سر برآورده‌اند. دو فرمانده نظامی مامور می‌شوند که بزرگترین گروه مخالف حکومت مرکزی را که با نام خانه خنجرهای پران شناخته می‌شود، متلاشی کنند. نکته این که خبرچینی این موضوع را به اطلاع افراد این گروه می‌رساند و آن‌ها خود را برای مقابله آماده می‌کنند. اما …»

6. خاکسترهای زمان (Ashes Of Time)

• کارگردان: وونگ کار وای
• بازیگران: لزلی چونگ، بریجیت لین و تونی لئونگ
• محصول: 1994
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 80٪

وونگ کار وای فیلم‌ساز بزرگی است. او به نوعی اعتبار سینمای چین در این سال‌ها است و در هر حال و هوا و ژانری فیلم ساخته و همه هم فیلم‌هایی معرکه هستند که اعتباری جهانی دارند. حتی مخاطب نه چندان جدی سینما هم با فیلم «در حال و هوای عشق» او آشنا است و دست کم نامش را شنیده است؛ اثری که برخی آن را بهترین فیلم قرن بیست و یکم میلادی می‌دانند. اما وونگ کار وای در «خاکسترهای زمان» سراغ داستانی قدیمی رفته و اثری متفاوت ساخته است. از او می‌شد فیلم «استاد بزرگ» به سال 2013 را هم در فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی قرار داد. اگر آن را ندیده‌اید به سمتش بشتابید که ضیافت تصویری معرکه‌ای است. وونگ کار وای در آن جا هنر رزم را به هنر نمایش پیوند زده است.

وونگ کار وای داستان اکشن خود را به روایتی احساسی گره و از دل تاریخ به امروز رسیده است. برای او شرایط زمانه عوض شده، خانه‌ها و شهرها تغییر شکل داده‌اند وگرنه دغدغه‌های آدمی هنوز همان مسائلی عاطفی است. مهم نیست که قهرمان قصه شمشیری در دست دارد یا قلمی بر کاغذ. در هر صورت او اول باید با خودش کنار بیاید و گذشته‌اش را فراموش کند تا بتواند قدمی به پیش بگذارد. قهرمان‌های وونگ کار وای در انتهای راه یا گذشته را فراموش می‌کنند و از بندی که در آن گرفتار هستند، می‌گریزند یا تا پایان عمر حسرت فرصتی را خواهند خورد که دیگر هیچ‌گاه امکان بازگشتش نصیبشان نخواهد شد.

«خاکسترهای زمان» فیلم متفاوتی در فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی است. نه به دلیل سکانس‌های رزمی‌اش، بلکه برعکس؛ به خاطر مکث و تاکیدش روی احوال شخصیت‌هایی که گویی با شیطانی نادیدنی دست در گریبان هستند.

«مردی به نام اویانگ منگ در وسط بیابان روزها را به سر می‌برد. او یکی از شمشیرزنان بزرگی است که در چین باستان زندگی می‌کنند. هانگ یائوشی از جمله شمشیرزنانی است که به راز یک نوشیدنی جادویی پی برده است. هر انسانی با خوردن این نوشیدنی گذشته را فراموش می‌کند. او با مردی به نام مورونگ بین ملاقات می‌کند و پس از خوردن بیش از حد مشروبات الکی به او قول می‌دهد که با خواهرش ازدواج خواهد کرد. هانگ مائوشی پس از مدتی خواهر مورونگ بین را رها کرده و مورونگ، منگ را برای کشتن وی استخدام می‌کند و …»

5. ایپ من (Ip Man)

• کارگردان: ویلسون ییپ
• بازیگران: دانی ین، سیمون یام، سامو هونگ و لین هانگ
• محصول: 2008
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 8 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 86٪

فیلم «خشم اژدها» یا «مشت خشم» که در ابتدای فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی به آن پرداختیم داستانی دارد که می‌توان آن را ادامه‌ی قصه‌ی فیلم «ایپ من» در نظر گرفت. در آن جا قهرمانی وجود دارد که به منظور انتقام گرفتن آستین‌هایش را بالا می‌زند تا دمار از روزگار ژاپنی‌هایی درآورد که استادش را کشته‌اند. اما آن قصه خیالی است و قصه‌ی اصلی که در عالم واقع اتفاق افتاده و طبیعتا در این جا با فراز و فرودهای دراماتیک بیشتری در هم آمیخته، متعلق به فیلم «ایپ من» است که به داستان همان استاد می‌پردازد.

در زمان حمله‌ی ژاپن به چین و اشغال بخش بزرگی از آن در اوایل قرن بیستم، یکی از راه‌های ارتش ژاپن برای به زانو درآوردن چینی‌ها، تحقیر فرهنگی بود. از آن جا که ژاپنی‌ها در هنر رزم کاراته را داشتند و چینی‌ها کونگ فو، این دو هنر در برابر هم قرار گرفتند. حال فیلم «ایپ من» به قصه‌ی استاد مبارزی می‌پردازد که دوست ندارد در برابر ژاپنی‌ها کمر خم کند و به قیمت شرافت خود و کشورش هم که شده در برابر دشمن می‌ایستد.

کیفیت سکانس‌های رزمی فیلم معرکه است و ما را گاهی یاد فیلم‌های رزمی ژان کلود ون دام می‌اندازند که آن‌ها را با عنوان بهترین فیلم‌های فرانکی می‌شناسیم. در ضمن سکانس‌های رزمی فیلم در این جا بسیار تحت تاثیر سکانس‌های رزمی فیلم‌های بروس لی هم هست. پس «ایپ من» تلاش کرده هم خاطرات خوب فیلم‌های رزمی چینی را زنده کند و هم  غیر از آن را. گفتنی است که «ایپ من» مانند بسیاری از آثار موفق رزمی چینی به یک مجموعه دنباله‌دار تبدیل شد.

«ایپ استاد بلامنازع کونگ فو در شهر فوشان چین است. در سال 1935 این شهر به خاطر مدارس هنرهای رزمی‌اش مورد احترام چینی‌ها است و هر کس که بخواهد به مقام استادی برسد، باید به آن جا برود. ایپ با خانواده‌ی خود در یک خانه‌ی مجلل زندگی می‌کند و با وجود این که مورد احترام همه است، هیچ‌گاه شاگرد قبول نمی‌کند. بخشی از این موضوع به مخالفت‌های همسرش با مبارزات پی در پی او و زندگی‌اش به عنوان یک کونگ فوکار برمی‌گردد. چندتایی از استادان محلی نزد او می‌آیند و شکست می‌خورند اما زندگی در فوشان ادامه دارد، تا این که سربازان ارتش ژاپن از راه می‌رسند و ایپ و خانواده‌اش هم خانه‌ی خود را ترک می‌کنند …»

4. ببر خیزان، اژدهای پنهان (Crouching Tiger, Hidden Dragon)

• کارگردان: آنگ لی
• بازیگران: چو یون فت، میشل یئو و ژانگ زی یی
• محصول: 2000
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.8 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 97٪

«ببر خیزان، اژدهای پنهان» در نمایش سکانس‌های رزم رویکردی شبیه به آثار ژانگ ییمو در فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی دارد. در این جا هم آنگ لی مانند آثار ژانگ ییمو تلاش کرده داستانی اساطیری را به درگیری‌های زنان و مردانی گره بزند که گویی میدان نبرد را به زمینی برای جلوه‌گری و نمایش تبدیل کرده‌اند. آن‌ها می‌رقصند و می‌رقصند تا در پایان یکی عنوان رقصنده‌ی برتر را کسب کند. وگرنه مبارزه‌ی آن‌ها فرسنگ‌ها با سکانس‌های بزن بزن مرسوم فیلم‌های رزمی فاصله دارد. البته رویکرد فیلم «ببر خیزان، اژدهای پنهان» بیشتر شبیه به فیلم «خانه خنجرهای پران» است تا فیلم «قهرمان» که به آن هم می‌رسیم.

آنگ لی با این فیلم تبدیل به کارگردانی بین‌المللی شد و خیلی زود سر از هالیوود درآورد. فیلمش اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان را در سال اکرانش به دست آورد و اثری تاریخ‌ساز شد. اما آن چه که فیلم را هنوز سرپا نگه داشته هیچ‌کدام از این ها نیست؛ این عامل نگاه شاعرانه‌ و بسیار انسانی فیلم‌سازی است که تلاش دارد از پس روایتی تاریخی به زندگی انسان‌هایی بپردازد که تلاش دارند در دل طوفان‌های عظیم و سهمگین تاریخی و بنیان کن، انسان بمانند و از ارزش‌های خود دفاع کنند. بسیاری از فیلم‌های رزمی چینی چنین هستند و تلاش دارند به داستان زندگی شخصیت‌های خود جنبه‌ای انسانی ببخشند؛ انسانیتی که از پس تلاش و کوشش برمی‌آید و اصلا فلسفه‌ی پشت هنر رزمی چون کونگ فو است.

متاسفانه آنگ لی با وجود تلاش‌های بسیار و ساختن فلیم‌های خوب دیگری در دوران فعالیت خود، دیگر هیچ‌گاه نتوانست به کمال مطلوب این فیلم نزدیک شود.

«دوران سلسله‌ی چانگ. زندگی دو زن که هر دو مبارزانی قدر هستند به هم گره می‌خورد. این تقابل منجر به درگیری‌های خشونت بار و در عین حال بسیار شگفت‌انگیزی می‌شود؛ چرا که یکی در فکر آن است تا زندگی اشرافی را کنار بگذارد و رها از قید و بندها مانند یک راهزن زندگی کند و دیگری تمام عمر خود را در راه برقراری عدالت صرف کرده است. در این راه سر و کله‌ی مردی پیدا می‌شود و …»

3. استاد مست (Drunken Master)

• کارگردان: یوئن وو پینگ
• بازیگران: جکی چان، یوئن سیو تی‌ین و هوانگ جانگ لی
• محصول: 1978
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.4 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 81٪

اشاره شد که یوئن وو پینگ فیلم‌ساز بزرگی است و توانسته بخشی از بهترین فیلم‌های رزمی چینی را که تاکنون وجود داشته، بسازد. اما او در این جا کاری کرده، کارستان و آن هم تبدیل کردن یک فیلم رزمی تمام عیار به اثری پارودیک است که تقریبا با تمام باورهای موجود در سینمای رزمی همچون پارسایی و بزرگ‌منشی قهرمانان هنرهای رزمی شوخی می‌کند. اصلا قصه‌ی فیلم بر همین مبنا طراحی شده اما فیلم‌ساز به این هم قانع نیست و سراغ دست انداختن هر چیز دیگری که دم دستش قرار گرفته می‌رود تا یک فیلم کمدی تمام عیار بسازد. نتجیه تبدیل به اثری حال خوب کن و درجه یک شده که هر شخص علاقه‌مندی به فیلم‌های رزمی باید آن را ببیند.

کارگردان برای رسیدن به این هدف خود بازیگر درجه یکی چون جکی چان در اختیار دارد که نمی‌توان فیلم را بدون او تصور کرد. اصلا فیلم همان قدر که به یوئن وو پینگ تعلق دارد به بازیگر مجنونی چون جکی چان هم متعلق است. او در این جا چنان ظاهر شده که توامان هم مخاطب را می‌خنداند و هم از توانایی بالای خود در انجام حرکات محیرالعقول انگشت به دهان نگه می‌دارد.

در فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی، اثر دیگری از جکی چان هم وجود داشت. آن فیلم که «داستان پلیس» نام دارد بیشتر اثری اکشن بود که سکانس‌های رزمی هم دارد. در آن جا تعقیب و گریز با اتوموبیل و تیراندازی و رد و بدل کردن گلوله بخشی از داستان بود. اما فیلم «استاد مست» در پرداخت سکانس‌های اکشن به سینمای مرسوم رزمی نزدیک‌تر است و چون داستانش در گذشته هم می‌گذرد، در آن خبری از هفت‌تیر کشی نیست. البته باید این نکته را هم اضافه کرد که تمام این سکانس‌های رزمی با چاشنی کمدی ساخته شده‌اند. داستان فیلم «استاد مست» هم در فیلم‌های دیگری ادامه پیدا کرد تا این اثر موفق هم سنت شکنی نکند و مجموعه‌ای از دل آن سربرآورد.

«وونگ فی یک جوان خام است که مدام برای خودش دردسر درست می‌کند. پس از آن که او خودش را در موقعیتی قرار می‌دهد که باعث آزردگی خاطر یکی از افراد سرشناس شهر می‌شود و در دیدار با عمه‌اش هم پدرش را خجالت زده می‌کند، پدر تصمیم می‌گیرد او را نزد استاد هنرهای رزمی سخت‌گیری بفرستد که می‌تواند هر کسی را به یک رزمی‌کار بزرگ تبدیل کند. اما مشکل این جا است که وونگ زیادی درسرساز و کله‌شق است و …»

2. قهرمان (Hero)

• کارگردان: ژانگ ییمو
• بازیگران: جت لی، تونی لئونگ، ژانگ زی یی و مگی چئونگ
• محصول: 2002
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.9 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 94٪

مدام در فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی به این اثر اشاره شد. «قهرمان» قطعا یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای چین است. در این موضوع هیچ شکی وجود ندارد. اما اگر از زاویه‌ی سکانس‌های رزمی هم به آن بپردازیم، یک سر و گردن بالاتر از تمام فیلم‌های فهرست قرار می‌گیرد. اگر در آثاری چون «ببر خیزان، اژدهای پنهان» از آنگ لی و «خانه خنجرهای پران» از خود ژانگ ییمو، سکانس‌های رزمی تبدیل به صحنه‌ی نمایش می‌شد و در دیگر فیلم‌های این فهرست هم هنر جنگیدن به رد و بدل کردن مشت و لگد به شیوه‌ای بدیع اختصاص داشت، در این جا شیوه‌ی پرداخت مبارزات جایی میان این دو رویکرد قرار می‌گیرد.

به این معنا که سکانس‌های نبرد نه مانند آن دو فیلم که ذکرش رفت فقط به جلوه‌گری‌های عاشقانه و شاعرانه می‌ماند و نه مانند دیگر فیلم‌ها فقط نمایش درگیری است؛ در «قهرمان» هم این است و هم آن. پس دو طرف درگیر به قصد کشتن یکدیگر با هم مبارزه می‌کنند اما این کار را به شیوه‌ی این نمایشی انجام می‌دهند که بسیار درخشان طراحی شده است. از سوی دیگر داستان فیلم هم حسابی درگیر کننده است و پر فراز و فرود و پر بیراه نیست اگر داستان آن را پیچیده‌ترین قصه‌ در بین آثار فهرست بهترین فیلم‌های رزمی چینی در نظر بگیریم.

نکته‌ی دیگر این که کمتر پیش می‌آید که بازیگری در یک فیلم رزمی چنین مسلط ظاهر شود. جت لی در این جا فقط یک رزمی‌کار درجه یک نیست، بازیگر خوبی است که می‌تواند طیف متنوعی از احساسات را به نمایش بگذارد.

«در یک تاریخ باستانی امپراطور چین دشمنان زیادی دارد. به همین دلیل هیچ ملاقات‌ کننده‌ای اجازه ندارد به او نزدیک شود. هر کس که به ملاقات وی می‌رود باید در صد قدمی امپراطور بنشیند. اما او استثنایی برای کسی گذاشته که بتواند 3 دشمن اصلی او را به قتل برساند. این 3 دشمن جنگاورانی پر قدرت هستند که هر کدام در منطقه‌ی مختلفی زندگی می‌کند و کسی را یارای برابری با ایشان نیست. روزی کسی به دربار امپراطور وارد می‌شود، با این ادعا که هر 3 فرد را کشته است و …»

1. اژدها وارد می‌شود (Enter The Dragon)

• کارگردان: رابرت کلوز
• بازیگران: بروس لی، جیم کلی و بلو یئونگ
• محصول: 1973
• امتیاز سایت IMDb به فیلم: 7.6 از 10
• امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: 88٪

فیلم «اژدها وارد می‌شود» را می‌توان فراتر از این فهرست، نامزد انتخاب به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های رزمی تمام ادوار از هر سوی دنیا هم در نظر گرفت. هم بهترین فیلم با حضور بروس لی است و هم داستانی درگیر کننده دارد. قهرمان ماجرا در این جا همچون قهرمانان سینمای جاسوسی است. از این جا به آن جا می‌رود و اطلاعات کسب می‌کند اما در نهایت باید خودش را در یک میدان مبارزه نشان دهد. حضور او می‌تواند پشت هر حریفی را بلرزاند و مبارزه کردنش چنان مقتدرانه است که اجازه‌ی نفس کشیدن به کسی نمی‌دهد.

«اژدها وارد می‌شود» به لحاظ کارگردانی هم اثر خوبی است. چندتایی قهرمان رزمی در یک میدان مبارزه گرد هم جمع شده‌اند و سکانس‌های مبارزه هم خوب از کار درآمده‌اند. اما هیچ سکانسی کیفیت سکانس انتهایی را ندارد؛ جایی که قهرمان ماجرا در برابر قطب شر قرار می‌گیرد. این سکانس با الهام از دستاوردهای کارگردانان بزرگی چون ارسن ولز در فیلم‌هایی چون «بانویی از شانگهای» طراحی شده است؛ با این تفاوت که در این جا دو طرف در حال انجام مبارزه‌ای تن به تن هستند.

هیچ کدام از فیلم‌های بروس لی تا این اندازه در سرتاسر دنیا موفق نبودند. فروش 400 میلیون دلاری آن با وجود یک بودجه‌ی محدود 900 هزار دلاری، هنوز هم به لحاظ سودآوری رکوردی در تاریخ سینما به حساب می‌آید. ضمن این که با توجه به سال ساخت فیلم و قیمت آن روزهای بلیط سینما، نشان از حضور خیره کننده‌ی مردم سراسر دنیا در سالن‌های سینما و صف‌های طولانی جلوی در گیشه‌ها دارد.

«لی به دنبال به ادام انداختن یک باند قاچاق مواد مخدر است. در این میان او متوجه می‌شود که یکی از اعضای وفادار به رییس این تشکیلات، قاتل خواهرش است. در این میان یک مسابقه‌ی بزرگ هنرهای رزمی در یک جزیره برپا شده است. لی متوجه می‌شود که گرداننده‌ی این مسابقات، رییس همان تشکیلات قاچاق مواد مخدر است. پس به همراه دو استاد هنرهای رزمی دیگر عازم این جزیره می‌شود تا بتواند در این مسابقات شرکت کند. گرچه مقصود اصلی او انتقام گرفتن از این باند تبهکاری است اما …»

منبع: دیجی‌کالا مگ