پماد هیدروکینون برای چیست و چه کاربردی دارد؟

لک صورت مهمان ناخوانده‌ای است که علل مختلفی از جمله کمبود مواد مغذی و ویتامین‌ها دارد اما کمبود کدام ویتامین باعث لک صورت می‌شود؟ ویتامین‌هایی مانند C، A و B12. راه‌حل طلایی برای درمان آسیب‌های ناشی از نور خورشید، هایپرپیگمانتاسیون و ملاسما روی پوست در کنار انواعی از بهترین کرم سفید کننده صورت و بهترین کرم آبرسان و روشن کننده پوست یک ترکیب مفید به نام هیدروکینون است. هیدروکینون ماده‌ای قوی به شمار می‌رود که در محصولات تقویت‌کننده و روشن‌کننده‌ی پوست یافت می‌شود. هیدروکینون با تأثیر بر تولید بیش از حد ملانین در پوست می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش لکه‌های ناخواسته روی پوست و یکدست شدن رنگ پوست داشته باشد اما به طور دقیق‌تر، پماد هیدروکینون برای چیست؟ برای یافتن پاسخ دقیق این سؤال و سؤالاتی دیگر در مورد پماد هیدروکینون در ادامه‌ی مطلب با ما همراه باشید.

پماد هیدروکینون چیست؟

پماد هیدروکینون یک داروی موضعی است که در درجه‌ی اول برای روشن شدن پوست صورت و نواحی دیگر و رفع مشکلات هیپرپیگمانتاسیون استفاده می‌شود. این ترکیب شیمیایی که نام خود را از «هیدرو» و «کینون» گرفته، نوعی ترکیب آلی معطر ایت که خواص منحصر به فرد و مفیدی برای شرایط مختلف پوستی دارد.

هیدروکینون در اشکال مختلف، از جمله کرم، ژل و پماد با غلظت‌های مختلفی که معمولاً از ۲٪ (در برخی مناطق بدون نسخه در دسترس است) تا ۴٪ یا بالاتر (اغلب نیاز به نسخه پزشک) دارد، موجود است. برای اینکه بدانید پماد هیدروکینون ۴ درصد برای چیست باید از فرمولاسیون و غلظت آن اطلاع داشته باشید که به شدت مشکل رنگدانه‌ای که درمان می‌شود بستگی داشته و باید توسط متخصص تجویز شود.

استفاده از پماد هیدروکینون به ویژه در اواسط قرن بیستم محبوبیت زیادی پیدا کرد زیرا در درمان هایپرپیگمانتاسیون مرتبط با شرایطی مانند ملاسما، لکه‌های پیری و هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب ناشی از آکنه یا آسیب‌های پوستی اثربخش بود.

پماد هیدروکینون به‌عنوان یک روش زیبایی غیرجراحی شناخته می‌شود. استفاده از این پماد برخلاف جراحی معمول روشن کردن پوست، یک عمل زیبایی است که می‌تواند پس از مشاوره‌ی اولیه با متخصص پوست، به راحتی در خانه انجام شود. اگر لکه‌های تیره یا لکه‌های قدیمی روی پوست خود دارید، پماد هیدروکینون در صورت ترکیب با سایر مواد مناسب مراقبت از پوست می‌تواند آن‌ها را روشن کرده و به بهبود پوست شما در برابر آسیب‌های ناشی از نور خورشید کمک کند.

نحوه‌ی اثرگذاری پماد هیدروکینون

ملانین رنگدانه‌ای است که به پوست و مو رنگ می‌دهد. همچنین این ماده مسئول ایجاد کک و مک و سایر لکه‌های تیره روی پوست است. ملانین توسط ملانوسیت‌ها ساخته می‌شود که سلول‌های موجود در پوست و سایر قسمت‌های بدن هستند.

وقتی فردی پماد هیدروکینون را روی پوست خود می‌مالد، تعداد ملانوسیت‌ها را کاهش می‌دهد. ملانوسیت کمتر به این معنی است که بدن ملانین کمتری در ناحیه‌ی تحت درمان تولید می‌کند. بنابراین معمولاً در عرض ۴ هفته پوست روشن‌تر به نظر می‌رسد.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید اثرات هیدروکینون را معکوس می‌کند. بنابر توصیه‌ی پزشکان افرادی که از این محصول استفاده می‌کنند، باید از یک ضد آفتاب قوی نیز استفاده کنند.

کاربرد پماد هیدروکینون برای چیست؟

بیماری‌های پوستی زیادی وجود دارند که باعث ایجاد لکه‌ها و نقاط تیره روی پوست شده که از نظر بالینی به آن هایپرپیگمانتاسیون گفته می‌شود. با مصرف منظم پماد هیدروکینون، پوست روشن‌تر شده تا این مجموعه مشکلات اصلاح شود. در ادامه به برخی از شرایطی که پماد هیدروکینون می‌تواند برای آن‌ها کاربرد داشته باشد، اشاره می‌کنیم.

216,100

99,900

تومان

ملاسما

یکی از رایج‌ترین شرایطی که هیدروکینون برای درمان آن استفاده می‌شود ملاسما است. ایجاد لکه‌ها یا کک و مک‌های قهوه‌ای، برنزه، مایل به آبی یا خاکستری روی صورت، مشخصه‌ی عارضه‌ای به نام ملاسما بوده که به نام کلواسما یا «ماسک بارداری» نیز شناخته می‌شود. این تغییر رنگ در پوست معمولاً نواحی از صورت را که به طور منظم در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وضعیت خطر چندانی نداشته و توسط تغییرات هورمونی یا به عنوان یک عارضه‌ی جانبی برخی داروها ایجاد می‌شود. توانایی هیدروکینون در مهار تولید ملانین، آن را به یک گزینه‌ی درمانی مؤثر برای کسانی تبدیل می‌کند که به دنبال کاهش ظاهر این لکه‌های تیره هستند.

ملاسما اغلب در زنان جوان با پوست گندمی یا گندمی روشن دیده می‌شود. اگرچه سایر افراد نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. ملاسما اغلب از موارد زیر ناشی می‌شود:

• بارداری
• قرص‌های خوراکی پیشگیری از بارداری (قرص‌های ضد بارداری)
• درمان جایگزینی هورمون که اغلب درمانی برای یائسگی است

در برخی موارد، لکه‌های ملاسما خود به خود از بین می‌روند. برای مثال، افراد باردار ممکن است پس از زایمان شاهد محو شدن این لکه‌ها باشند.

اگزما

اگزما که با عنوان درماتیت نیز شناخته می‌شود، به مجموعه‌ای از واکنش‌های التهابی در پوست اشاره دارد. این واکنش‌ها باعث پوسته پوسته شدن، خشکی و خارش پوست و همچنین ایجاد بثورات روی صورت، آرنج، زانو و روی دست‌ها و پاها می‌شود. اگزما عارضه‌ای مشکل‌ساز است زیرا خاراندن نواحی آسیب‌دیده می‌تواند منجر به خون‌ریزی یا عفونت شود.

علل دقیق این اختلال پوستی غیر مسری ناشناخته است. اگرچه شواهد نشان می‌دهد که اگزما احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. اگزما در نوزادان یا کودکان شایع بوده و در برخی موارد با افزایش سن از بین می‌رود. با‌این‌حال، می‌تواند بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به طور معمول یک بیماری طولانی مدت یا مزمن به شمار می‌رود. هیدروکینون در درمان لک صورت در این مواقع مؤثر است.

جوش یا اسکار آکنه

هنگامی که منافذ پوست با چربی یا ذرات مرده‌ی پوست مسدود شود، آکنه ایجاد خواهد شد که با برجستگی‌ها و لکه‌های روی صورت و بدن مشخص می‌شود. علائم آن ممکن است از جوش‌های سرسیاه، لکه‌هایی با رنگ متفاوت یا قرمز (جوشدانه) و جوش‌های سر سفید که در آن منافذ آسیب‌دیده با چرک پر شده است، باشد. آکنه معمولاً در نوجوانی ایجاد شده و ۸۰ درصد از نوجوانان آکنه را تجربه می‌کنند. اگرچه ممکن است این عارضه افراد را در تمام سنین تحت تأثیر قرار دهد.

با بهبود آسیب‌دیدگی پوست، ماده‌ی غلیظ‌تری به نام کلاژن ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث ایجاد اسکار دائمی و تغییر رنگ در پوست شود. در برخی موارد بیشتر مستعد ایجاد اسکار آکنه هستید که عبارت‌اند از:

• زمانی که آکنه شدیدتر باشد
• جوش‌های سرسفید یا سرسیاه را بترکانید
• این بیماری طولانی‌مدت باشد
• سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به این بیماری را داشته باشید

پسوریازیس

پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن است که با سرعت بخشیدن به چرخه‌ی زندگی سلول‌های پوست، موجب ایجاد تغییراتی در پوست می‌شود. علائم معمول آن ضخامت پوست در برخی نواحی، تغییر رنگ یا قرمز شدن و ظهور فلس‌های نقره‌ای بر روی پوست است. این تغییر رنگ اغلب روی صورت تأثیر می‌گذارد. همچنین در پوست کف سر، زانو، آرنج، کمر، کف دست و کف پا نیز دیده می‌شود.

لکه‌های پیری

لکه‌های پیری که به عنوان لکه‌های کبدی نیز شناخته می‌شوند، لکه‌های قهوه‌ای و سیاه رنگی روی مناطقی از پوست هستند که اغلب در معرض نور خورشید قرار دارند. این لکه‌ها معمولاً در نتیجه‌ی افزایش سن یا به دلیل آسیب سلولی ناشی از نور خورشید یا اشعه‌ی ماوراء بنفش (UV) به وجود می‌آیند. لکه‌های پیری هیچ ارتباطی با بیماری‌های دیگر ندارند و بدون درد هستند. بااین‌حال، می‌توانند شبیه سایر بیماری‌های پوستی جدی‌تر شوند.

سایر شرایط و مشکلات پوستی

همچنین هیدروکینون ممکن است برای سایر اختلالات رنگدانه‌ای پوست مانند خال اوتا (Nevus of Ota)  و خال بکر (Becker’s nevus) نیز استفاده شود. در این شرایط، پماد هیدروکینون به روشن شدن لکه‌های تیره‌ی پوست کمک می‌کند.

اهداف آرایشی و زیبایی

در برخی موارد، هیدروکینون به دلایل زیبایی و برای افرادی که مایل به روشن‌تر شدن رنگ پوست خود هستند، استفاده می‌شود. بااین‌حال، این کاربرد در مورد استانداردهای زیبایی و رنگ پوست بحث‌برانگیز است.

عوارض پماد هیدروکینون

تقریباً همه‌ی داروها با عوارض جانبی همراه هستند. پماد هیدروکینون نیز از این قاعده مستثنی نیست. برخی از عوارض جانبی استفاده از پماد هیدروکینون با هیچ تغییری در رژیم مراقبت از پوست، مانند حساسیت تفاوتی ندارد.

البته، اگر پوست شما در برابر درماتیت تماسی یا حساسیت پوستی آسیب پذیر باشد، ممکن است پماد هیدروکینون برای شما مناسب نباشد.

یکی از شناخته‌شده‌ترین عوارض جانبی کرم هیدروکینون این است که بیماران اغلب در هنگام قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) حساس‌تر و بیشتر مستعد آفتاب سوختگی می‌شوند. می‌دانید که افراد حساس همیشه باید در روزهای آفتابی از کرم ضد آفتاب استفاده کنند اما اگر از کرم حاوی هیدروکینون استفاده می‌کنید، حتی در روزهای ابری نیز باید از ضد آفتاب با فاکتور محافظتی بالا (SPF) استفاده کنید. کلاه و ژاکت نیز می‌تواند به محافظت از پوست در روزهای آفتابی کمک کند.

در طول درمان با پماد هیدروکینون باید از پوست خود محافظت کنید که ممکن است فرایندی طولانی باشد. به یاد داشته باشید که هیدروکینون یک راه حل و درمان سریع نیست. اگر در طول درمان به اندازه کافی از پوست خود در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت نکرده و پوست خود را هیدراته نکنید، این خطر وجود دارد که لکه‌های تیره دوباره ظاهر شده و حتی ممکن است تیره‌تر از قبل باشند.

مهم‌ترین عوارض جانبی پماد هیدروکینون به این ترتیب هستند:

• خشک شدن پوست
• تحریک خفیف مانند سوزش یا احساس داغی
• سرخ شدن پوست
• خارش ناشی از خشکی پوست

در موارد نادر و در صورت مصرف بیش از حد و طولانی‌مدت از پماد هیدروکینون، ممکن است به وضعیتی به نام ochronosis مبتلا شوید. این وضعیت اغلب با تغییر رنگ خاکستری، آبی یا سیاه در پوست صورت یا گوش مشخص می‌شود.

برخی از عوارض جانبی به خصوص در بیمارانی که بدون نظارت و توصیه‌های پزشکی از کرم هیدروکینون استفاده می‌کنند، می‌توانند دائمی باشند حتی اگر مصرف دارو متوقف شود.

یکی از جدی‌ترین عوارض جانبی استفاده از برندهای نامعتبر پماد هیدروکینون آسیب کبدی و عصبی است زیرا داروهای نامعتبر ممکن است به همراه هیدروکینون، حاوی جیوه‌ی سمی نیز باشند. کرم‌های حاوی جیوه می‌توانند منجر به مشکلات جدی در کبد شوند و در صورت استفاده در دوران بارداری منجر به ناهنجاری‌هایی در جنین خواهند شد.

با‌این‌حال، استفاده از مارک‌های تأیید شده این پماد، احتمال بروز عوارض جانبی جدی یا شرایط نامطلوب سلامتی را کاهش می‌دهد.

نحوه مصرف پماد هیدروکینون

داشتن ثبات، کلیدی برای درمان هایپرپیگمانتاسیون است. برای رسیدن به بهترین نتیجه باید از این ماده هر روز و به طور منظم استفاده کنید. تمام دستورالعمل‌های محصول را هم به دقت دنبال کنید.

تست پچ پوستی

قبل از اولین مصرف، بهتر است ابتدا یک تست پچ انجام دهید. با انجام این کار متوجه می‌شوید که پوست شما چگونه به این پماد واکنش نشان خواهد داد و آیا منجر به ایجاد عوارض جانبی ناخواسته می‌شود یا خیر.

برای انجام این کار مراحل زیر را دنبال کنید:

• مقدار کمی از محصول را به قسمت داخلی ساعد خود بمالید.
• ناحیه مورد نظر را با بانداژ بپوشانید.
• دست‌های خود را بشویید تا از لکه‌دار شدن لباس یا مواد دیگر جلوگیری کنید.
• ۲۴ ساعت صبر کنید.
• اگر در این مدت دچار خارش یا سایر تحریکات و حساسیت‌ها شدید مصرف را قطع کنید.

اگر هیچ عارضه‌ی جانبی را تجربه نکردید، می‌توانید پماد هیدروکینون را با خیال راحت به روتین مراقبت از پوست خود اضافه کنید.

نکاتی برای مصرف پماد هیدروکینون

رعایت این نکات برای مصرف پماد هیدروکینون ضروری است:

• قبل از استفاده از هیدروکینون صورت خود را تمیز کنید.
• دو بار در روز از هیدروکینون استفاده کنید. می‌توانید از هیدروکینون در صبح و عصر استفاده کنید.
• اجازه دهید قبل از استفاده از محصولات دیگر مانند مرطوب‌کننده، پماد جذب پوست‌تان شود.
• فقط مقدار کمی از محصول را بردارید و آن را به طور یکنواخت در کل ناحیه‌ی پوست خود بمالید. سپس آن را به آرامی روی پوست خود ماساژ داده تا کاملا جذب شود.
• دست‌های خود را بعد از مصرف بشویید. این کار از تأثیر پماد بر سایر نواحی پوست یا لکه‌دار شدن لباس‌ها و سایر مواد جلوگیری می‌کند.
• هنگام استفاده از این ماده باید از یک ضد آفتاب نیز استفاده کنید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید نه تنها می‌تواند هایپرپیگمانتاسیون را بدتر کند، بلکه اثرات درمانی هیدروکینون را نیز معکوس می‌کند. کرم ضد آفتاب معمولا آخرین مرحله از روتین مراقبت از پوست است. حتماً در طول روز در صورت نیاز مجدداً از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
• پماد هیدروکینون را نباید برای مدت زمان طولانی استفاده کنید. اگر بعد از سه ماه هیچ بهبودی مشاهده نکردید، مصرف آن را قطع کنید.
• اگر بهبودی مشاهده کردید، می‌توانید تا چهار ماه از محصول استفاده کرده و سپس شروع به کاهش مصرف آن کنید. البته مدت زمان مصرف نباید بیش از پنج ماه شود.

موارد منع مصرف پماد هیدروکینون

هرچند پماد هیدروکینون می‌تواند برای بسیاری از افراد مفید باشد اما چندین مورد منع مصرف باید در نظر گرفته شود که عبارت‌اند از:

• حساسیت به هیدروکینون: هر فردی که حساسیت یا آلرژی شناخته شده‌ای به هیدروکینون یا هر ماده‌ی تشکیل‌دهنده‌ای از پماد هیدروکینون دارد، برای جلوگیری از بروز واکنش‌های آلرژیک باید از مصرف آن خودداری کند.

• بارداری و شیردهی: با توجه به خطرات احتمالی مرتبط با هیدروکینون در دوران بارداری و شیردهی، به طور کلی توصیه می‌شود زنانی که باردار یا شیرده هستند از مصرف این دارو خودداری کنند.

• کودکان و نوجوانان: هیدروکینون معمولاً برای استفاده در کودکان و نوجوانان توصیه نمی‌شود مگر اینکه به طور خاص توسط یک پزشک متخصص تجویز شده باشد.

• شرایط پوستی زمینه‌ای: افرادی که از قبل مبتلا به بیماری‌های پوستی به ویژه شرایط پوستی حساس یا آسیب دیده (مانند اگزما یا درماتیت) هستند، باید برای دریافت توصیه‌های شخصی با یک متخصص مشورت کنند زیرا هیدروکینون می‌تواند حساسیت آن‌ها را تشدید کند.

• استفاده از درمان‌های دیگر: اگر فردی به تازگی تحت درمان‌های پوستی مانند لایه‌برداری شیمیایی، لیزر درمانی یا میکرودرم ابریژن قرار گرفته، باید تا زمانی که پوست او به اندازه‌ی کافی بهبود نیافته، از مصرف هیدروکینون اجتناب کند.

کلام آخر

هیدروکینون یک پماد موضعی برای درمان تغییر رنگ روی پوست به دلیل لکه‌های ناشی از افزایش سن، اسکارهای آکنه و همچنین بیماری‌های پوستی مانند ملاسما و اگزما است. پماد هیدروکینون هم بدون نسخه و هم با نسخه در دسترس است. با گذشت زمان، استفاده از هیدروکینون باعث محو شدن لکه‌ها می‌شود اما استفاده طولانی‌مدت آن نیز می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.

اگرچه بیماری‌های پوستی که هیدروکینون درمان می‌کند خطرناک نیستند اما می‌توانند به طور قابل‌توجهی بر عزت نفس و کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. امروزه برای اصلاح این مسائل و بازگرداندن اعتماد به نفس خود کارهای زیادی می‌توانید انجام دهید. اگر از ظاهر پوست خود ناراضی هستید یا مطمئن نیستید که مصرف چه چیزی روی پوست شما مناسب است، ارزش آن را دارد که به پزشک متخصص مراجعه کرده و با او مشورت کنید.

منابع: apostrophe , cityskinclinic , aocd