نقد انیمیشن «موانا ۲»؛ دوباره آبی بیکران

اولین فیلم «موانا» (Moana) موفقیت بزرگی برای دیزنی بود؛ موفقیتی چنان چشمگیر که امکان نداشت استودیو بدون اینکه یک فرنچایز از دل آن بیرون بیاورد، از دختر راه‌یاب و رفقایش دست بکشد. چهار سال بعد، دیزنی اعلام کرد که سریال «موانا» در دست ساخت است؛ اما با تمام ماجراهایی که طی اعتصابات نویسندگان هالیوود در ۲۰۲۳ اتفاق افتاد، این ایده خط خورد و در عوض، از بازمانده‌های سریال اولیه، فیلم «موانا ۲» ساخته شد. بااینکه «موانا ۲» موفقیت مالی بزرگتری برای دیزنی به حساب می‌آید، اما از هر نظر از فیلم سابق ضعیف‌تر عمل می‌کند. در نقد انیمیشن «موانا ۲» به تلاش دیزنی برای تبدیل ایده‌ی سریال به یک فیلم کامل می‌پردازم.

اولین فیلم «موانا» یک فیلم همه‌چیز تمام است؛ از کاراکترهای به‌یادماندنی گرفته، تا آهنگ‌های جذاب ساخته‌ی لین منوئل میراندا؛ «موانا» (۲۰۱۶) یک فیلم خانوادگی فقط برای بچه‌ها نیست، بلکه بزرگتر‌ها هم می‌توانند از آن لذت ببرند. مهم‌تر از همه آخرش هم داستان را می‌بندد که ساخت یک دنباله برای آن را توجیه نمی‌کند. دیزنی اما بدون ریسک کردن، همان فرمول فیلم اول را دوباره در قسمت دوم تکرار کرده و باز با ماجرای موانا و دوستانش در اقیانوس طرف‌ایم. البته با این تفاوت که آدم‌های کاربلد فیلم اول، که از مهم‌ترین عناصر کیفیت بالای آن بودند، روی «موانا ۲» کار نکرده‌اند. لین منوئل میراندا که مشغول ساخت موسیقی برای «موفاسا: شیرشاه» (Mufasa: The Lion King) بود، برای «موانا ۲» بازگردانده نشد. حتی جان ماسکر و ران کلمنتس، کارگردانانی که به جز «موانا»، برخی از بهترین و مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ دیزنی را ساخته‌اند، از «پری دریایی کوچولو» گرفته، تا «علاءالدین»، «هرکول» و «سیاره گنج» در ساخت این دنباله حضور نداشته‌اند.

هشدار؛ در نقد «انیمیشن موانا ۲» خطر لو رفتن داستان وجود دارد

نقد انیمیشن «موانا ۲»؛ ماجراجویی بی‌خطر با خوک‌ها و خروس‌ها

داستان «موانا ۲» سه سال بعد از پایان فیلم اول آغاز می‌شود؛ زمانی که مردم جزیره دیگر از موانا قهرمان ساخته و سرنوشت خود را به عنوان یک قوم ماجراجو که به دل آب می‌زنند پذیرفته‌اند. ماجراجویی فیلم از آنجا آغاز می‌شود که نیاکان موانا از او می‌خواهند مردمان اقیانوس را با هم متحد کند؛ اتحاد آن‌ها هم به یک جزیره وابسته است که سال‌هاست به خاطر نیروی پلیدی به نام نالو، این جزیره را به ته اقیانوس فرستاده تا با نفاق بین ملت‌های ضعیف، خودش از همه قدرتمندتر بماند. موانا، که حالا یک خواهر کوچکتر بامزه هم دارد، با سه دوست تازه از جزیره، راهی این جزیره‌ی گمشده می‌شود و البته در این راه خروس و خوک خود، پوا را هم با خود می‌برد و مائووی هم به کمک آن‌ها می‌آید.

همه‌ی این‌ها را گفتم اما نکته‌ی پیش‌برنده‌ی داستان اهمیتی ندارد و توضیح می‌دهم چرا. در «موانا ۲» نویسندگان تنها یک بهانه‌ی دیگر جور کرده‌اند تا موانا را به دل آب بفرستند؛ اما چون ماجراجویی موانا و مائووی به تنهایی دقیقا سیستم فیلم سابق را تکرار می‌کند، کمی آن را تغییر داده‌اند و کاراکترهای تازه در آن گذاشته‌اند تا کسی به تقلید آن‌ها از روی دست فیلم اول بو نبرد. «موانا» (۲۰۱۶) با تأکید بر انگیزه‌های فردی خود موانا، ارتباط او با مادربزرگش و تحول شخصیتی او در پایان، یک داستان گرم و صمیمی داشت درباره‌ی فائق آمدن بر ترس‌ها و اعتماد به خود و دوستان. این انگیزه‌ها به ویژه برای کودکانی که «موانا» را تماشا می‌کنند همه ملموس و تأثیرگذار است. اما وقتی موانا می‌خواهد به سبک سم پورتر بریجز همه‌ی مردمان را با هم مرتبط کند، انگیزه‌ها از سطح فردی بالاتر می‌رود که همزمان، ارتباط گرفتن با او را هم سخت می‌کند.

کاراکترها هم زیادی هستند. به جز تمام آدم‌های مختلف جزیره، سه شخصیت تازه ولی کلیشه‌ای در قایق موانا با او هم‌سفر می‌شوند. این چهارتا را بگذارید کنار خوک، خروس و البته آب اقیانوس که به آن‌ها کمک می‌کند، می‌بینید که هیچکدام از شخصیت‌ها، به ویژه شخصیت‌های تازه، فرصت کافی ندارند تا خودشان را دل بیننده جا بیندازند. همین دریا هم پس از مدتی از داستان حذف می‌شود که کمبود زمان و بودجه در این امر دخیل بوده و مشخصا چون انیماتورها نمی‌توانند جادو کنند و مدام آب را به عنوان یک شخصیت پویا در داستان نگه دارند. دزدان دریایی نارگیلی هم که در فیلم اول مانعی بر سر راه موانا بودند، این بار فقط چون بین بینندگان طرفدار داشتند برگشته‌اند. حتی به اندازه‌ی کافی به شرور اصلی هم پرداخته نمی‌شود؛ او فقط یک غول‌آخر هولناک و تاریک است که قهرمانان باید شکستش دهند و مشخصا آخر داستان و با شکست دادن نالو، همه صحیح و سالم به جزیره بازمی‌گردند.

مهم‌ترین ایرادات «موانا ۲» همه از تغییر آن از سریال به فیلم نشأت می‌گیرند. تعدد شخصیت‌ها، در صورتی که با یک سریال چندقسمتی طرف بودیم، دیگر ایراد به حساب نمی‌آمد و فرصت کافی برای آشنایی با آن‌ها هم وجود داشت. اما نه‌تنها این کاراکترها پس‌زمینه‌ی ویژه‌ای ندارند، بلکه برای پیشبرد داستان هم ضروری نیستند. حتی طراحی‌های مفهومی خوبی پشت این کاراکترها نبوده و هر کدام، از لوتو، مونی و پیرمرد غرغرو گرفته تا شرور اصلی، یعنی نالو، ساده‌ترین طراحی را دارند و قرار نیست در ذهنتان باقی بمانند. پوا خوک و خروس، هی‌هی، با اختلاف از شخصیت‌های تازه کاراکترهای بهتری‌اند که حداقل می‌توانند نیمچه خنده‌ای به لب آدم بیاورند.

فیلم هم اساسا به چهار یا پنج بخش کاملا متفاوت تقسیم می‌شود که هر کدام از نظر لحن و جریان با دیگری فرق دارند؛ برای مثال، شخصیت خانم خفاشی، ماتانگی، به جز آنکه یک آهنگ بخواهند و آخرسر برای یک ماجراجویی دیگر زمینه‌سازی کند، اصلا معلوم نیست برای چه در داستان گذاشته شده که هر بار مائووی یا موانا با او مواجه می‌شوند، داستان از تم اصلی خود کاملا بیرون می‌آید. گروه مدت زیادی هم بی‌هدف در دریا می‌گذراند که تا چشم کار می‌کند فقط آبی است و هیچ. حتی انیمیشن تکان خوردن آب به اندازه‌ی فیلم اول خوب از آب درنیامده است. البته از نظر بصری «موانا ۲» همچنان سطحی از استاندارد را حفظ می‌کند و به ویژه کار انیماتورها جای تقدیر دارد که معلوم نیست چقدر از آن‌ها کار کشیده‌اند که با تمام تغییرات داستانی و ضبط دوباره با دوبلورها، باز هم فیلم را به جدول اکران ۲۰۲۴ رسانده‌اند.

یکه‌تازی دیزنی در کورس دنباله‌ها و بازسازی‌ها

پس از شکست‌های اخیر دیزنی با فیلم‌هایی مثل «رایا و آخرین اژدها» (Raya and the Last Dragon) و «آرزو» (Wish) که فقط پول بودجه‌اشان را درآوردند، دیزنی به یک موفقیت بزرگ دیگر نیاز داشت؛ ترجیحا بازسازی یا دنباله‌ای که درآمد آن تضمین‌شده باشد. پس از اعتصابات ۲۰۲۳ SAG-AFTRA، دیزنی با تکرار فرمول فیلم اول در «موانا ۲» روی عنصر نوستالژی مانور داد. بااینکه تبلیغات فیلم اول پشتش نبود، اما در تریلرها مدام به شخصیت‌های محبوب اشاره داشت. با داستانی شبیه به فیلم سابق و بازگرداندن دزدان دریایی نارگیلی، روح مادربزرگ و تاماتوای خرچنگ در آخرین لحظه، اکران سینمایی «موانا ۲» دقیقا همان چیزی که را دیزنی می‌خواست محقق کرد و چیزی نمانده تا این فیلم به باشگاه فیلم‌های میلیارد دلاری دیزنی بپیوندد. «زوتوپیا ۲» و فیلم لایواکشن «لیلو و استیچ» (Lilo & Stitch) هم که امسال می‌آیند، بی‌شک این جریان موفق را برای دیزنی ادامه خواهند داد. داستان موانا هم هنوز تمام نشده است.

«موانا ۲» فیلمی نیست که بخواهید هشت سال به‌خاطر دیدنش انتظار بکشید. اما همین که می‌دانیم ماجراهای موانا در اقیانوس ادامه خواهد یافت، خبر خوبی است. خوشبختانه، فیلم اول داستان را نیمه‌کاره رها نکرد و تمام این سال‌ها نگران این نبودیم که ببینیم عاقبت موانا و قلب تفیتی چه می‌شود. داستان اصلی «موانا ۲» هم در آخر فیلم به پایان می‌رسد، اما زمینه‌چینی‌های برای یک قسمت دیگر وجود دارد که شاید ماتانگی در آنجا نقش بیشتری پیدا کند. این زمینه‌سازی اما مشخص نیست برای یک فیلم انیمیشنی دیگر خواهد بود یا یک سریال. فعلا که دیزنی در فرایند تولید ساخت اقتباس لایو اکشن برای «موانا» است که گفته شده سال ۲۰۲۶ می‌آید. متأسفانه نمی‌توان نسبت به این فیلم نگران نبود؛ چراکه هیچکدام از بازسازی‌های لایواکشن اخیر دیزنی نتوانسته‌اند به کیفیت نسخه‌های اصلی نزدیک شوند؛ از «پری دریایی کوچولو» (The Little Mermaid)، بگیر، تا «پینوکیو»، «مولان» و «پیتر پن و وندی».

چه بهتر می‌شد اگر دیزنی از ساخت این اقتباس لایو اکشن دست می‌کشید و همان ایده‌ی سریال را پیشه می‌کرد؛ مثل «لیلو و استیچ» که در پی فیلم سینمایی آن در ۲۰۰۲ میلادی، یک سریال انیمیشنی بسیار موفق داشت. مشخص است که «موانا ۲» هم اگر در قالب سریال باقی می‌ماند، می‌توانست به راحتی به سیستم «وان پیس» اتکا کند؛ یعنی موانا و دوستانش هربار به جزیره‌ی تازه‌ای می‌روند و با شخصیت‌ها، ماجراها و شرورهای تازه‌ای آشنا می‌شوند و شرورها هم هر کدام می‌توانستند اپیزود خاص خودشان را داشته باشند. این ایده، چه در قالب یک سریال طولانی یا مینی‌سریال، چیزی است که بسیار بیشتر از یک فیلم لایو اکشن با دواین جانسون ارزش دیدن دارد.

شناسنامه انیمیشن «موانا ۲» (Moana 2)

کارگردانان: دیوید جی. دریک جونیور، جیسون هند، دانا لدوکس میلر
نویسندگان: جرد بوش، دانا لدوکس میلر، بک اسمیت
بازیگران: آلیئی کراوالیو، دواین جانسون، هوالای چونگ، نیکول شرزینگر
محصول: ۲۰۲۴، ایالات متحده
امتیاز سایت IMDb به فیلم: ۷ از ۱۰
امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز: ۶۱٪
خلاصه داستان: موانا سه سال پس از بازگشت پیروزمندانه‌اش از ماجراجویی با مائووی، به امید متحد کردن تمام مردم اقیانوس و به درخواست نیاکان خود، با جمعی از دوستان تازه‌اش، راهی پیدا کردن جزیره‌ای به نام موتوفتو می‌شود که نیروی پلیدی برای تثبیت قدرت خود، آن را به اعماق اقیانوس فرستاده است؛ تنها راه موانا برای تحقق آرزوی نیاکان راه‌یاب خود این است که از تمام دوستانش کمک بگیرد و سروکله‌ی دوست قدیمی پیدا می‌شود…

نقد انیمیشن «موانا ۲» دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوما موضع دیجی‌کالا مگ نیست.

منبع: دیجی‌کالا مگ