آغاز کاوش دنیای نجوم با تلسکوپ‌های رومیزی

تا حدی به این مدل کم‌توجهی شده است اما تلسکوپ رومیزی گزینه‌ای عالی برای افراد با سن کمتر و تازه‌واردان به دنیای نجوم محسوب می‌شود؛ چون راه‌اندازی آن آسان است و نیاز بسیار کمی به تعمیر و نگهداری دارد.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که اخترشناسان مبتدی را از بیرون رفتن و رصد آسمان شب منصرف می‌کند، نیاز به تنظیم کردن همه چیز است. بسیاری از تازه‌کاران علاقه‌مند به دنیای نجوم، در خرید اولین تلسکوپ خود، یکی از انواع دابسونی یا نیوتنی پیشرفته را انتخاب کرده‌اند که نیاز به مونتاژ یا تطبیق فراوان دارد. بدین ترتیب خیلی به جای دیگری منتقل و غیر قابل استفاده می‌شود.

تلسکوپ‌های رومیزی یکی از ابزارهای کاربردی و محبوب برای علاقه‌مندان به نجوم و مشاهده‌ی آسمان شب هستند که با طراحی جمع‌وجور، قیمت مناسب و کاربری آسان، گزینه‌ای عالی برای تازه‌کارها و حتی کودکان هستند.

۳,۳۸۰,۰۰۰

۲,۷۰۴,۰۰۰

تومان

۱,۰۳۱,۲۴۰

تومان

تلسکوپ رومیزی چیست؟

همان‌طور که نام آن هم نشان می‌دهد، «تلسکوپ رومیزی» (Tabletop Telescope) ابزاری کوچک و قابل حمل است که برای فعالیت ابتدایی در زمینه‌ی رصد آسمان شب طراحی شده است. این نوع از تلسکوپ‌ها معمولا روی پایه‌های کوتاهی قرار می‌گیرند تا به آسانی بتوان آن‌ها را روی میز قرار داد. همچنین با توجه به نوع طراحی، فضای کمی اشغال می‌کنند و برای استفاده در محیط‌های خانگی با فضاهای کوچک ایدئال هستند.

ویژگی‌های تلسکوپ رومیزی

مانند همه‌ی مدل‌های تلسکوپ، انواع رومیزی هم ویژگی‌های اختصاصی دارند که آن‌ها را برای کاربری خاص خود مناسب می‌کند.

اندازه‌ی کوچک و قابل حمل بودن

اندازه‌ی کوچک این تلسکوپ‌ها را باید یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها دانست که بسیار سبک‌تر از تلسکوپ‌های نیوتنی با دهانه‌ی مشابه هستند. اغلب طول آن‌ها کمتر از طول دست کشیده است و کاربر تسلط خوبی برای تغییر زاویه و استفاده از آن دارد. این ابعاد در کنار وزن کم، باعث می‌شود بتوان آن‌ها را به آسانی جابه‌جا کرده و در مکان‌های مختلف استفاده کرد. تنها چیزی که نیاز دارید، یک سطح صاف است.

این ویژگی حتی باعث می‌شود استفاده از آن‌ها درون خانه هم راحت‌تر باشد، بنابراین اگر در یک منطقه‌ی سرد حضور دارید می‌توانید در محیطی محصور به رصد آسمان شب بپردازید اما تا جای ممکن از پشت پنجره از آن‌ها استفاده نکنید تا نور رسیده به تلسکوپ مخدوش نشود.

پایداری

یک میز می‌تواند بسیار پایدارتر از سه‌پایه باشد که برای رصد و عکاسی از آسمان شب یک ویژگی ضروری است. این امر به ویژه در مورد تلسکوپ‌های ارزان‌قیمت که تولیدکنندگان در آن‌ها برای کاهش هزینه‌ها از مواد بی‌کیفیت استفاده می‌کنند، خود را نشان می‌دهد.

۸۵۰,۰۰۰

۷۹۹,۰۰۰

تومان

کاربری آسان

تلسکوپ‌های رومیزی طراحی و قطعات ساده‌ای دارند که باعث می‌شود مونتاژ و شروع استفاده از آن‌ها به آسانی اتصال چند قطعه باشد و در ادامه هم با استفاده از دستورالعمل‌ها و قابلیت تنظیم راحت، می‌توان در نقاط مختلف به سرعت آن‌ها را عملیاتی کرد. بنابراین برای برپا کردن یا جمع کردن تلسکوپ نیازی به صرف زمان طولانی نیست.

قیمت پایین

با توجه به همین سادگی و قطعات غیرپیچیده، این نوع تلسکوپ‌ها معمولا نسبت به مدل‌های پیشرفته‌تر قیمت مناسب‌تری دارند که آن‌ها را به گزینه‌ای جذاب برای افرادی که تازه به دنیای نجوم وارد شده‌اند تبدیل می‌کند.

کیفیت اپتیکی مناسب

هرچند اندازه‌ی این ابزارها کوچک است اما بسیاری از تلسکوپ‌های رومیزی عملکرد و کیفیت اپتیکی خوبی را ارائه می‌دهند و به خوبی می‌توان از آن‌ها برای دیدن جزئیات ماه، سیارات نزدیک و برخی از اجرام اعماق آسمان مانند خوشه‌ی پروین استفاده کرد.

۳,۷۰۰,۰۰۰ تومان

تنوع مدل‌ها

تلسکوپ‌های رومیزی در مدل‌های متنوعی عرضه می‌شوند و با توجه به اینکه تجهیزات پیچیده‌ای ندارند، در یک بازه‌ی قیمتی مشخص حق انتخاب زیادی برای خرید با توجه به بودجه و طراحی در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

از تلسکوپ‌های رومیزی در همه جا می‌توان استفاده کرد.
Credit: Eyes on the Sky

کاربرد تلسکوپ رومیزی

تلسکوپ رومیزی کاربری گسترده‌ای دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

آموزش و یادگیری

استفاده از تلسکوپ رومیزی برای کسانی که به نجوم علاقه دارند اما امکان پرداخت هزینه‌ی زیاد برای رصد آسمان را ندارند، بسیار ایدئال است. از جمله با تهیه‌ی این نوع تلسکوپ‌ها می‌توان علاقه به نجوم را در میان کودکان و نوجوانان ایجاد کرد و سنجید. بنابراین می‌توان گفت که فرصت آموزش فوق‌العاده‌ای فراهم می‌کنند.

رصد آسان

تلسکوپ‌های رومیزی را تقریبا در هر جایی می‌توان با خود حمل کرد و با آن به تماشای آسمان شب پرداخت. این ابزارها به آسانی در بام خانه، حیاط، سفرهای بیرون شهر و کمپینگ قابل استفاده هستند و کمک می‌کنند نسبت به رصد با چشم غیرمسلح، تجربه‌ی تازه‌ای از آسمان شب را تجربه کنید.

۶,۳۹۰,۰۰۰ تومان

آغاز نجوم

برای کسانی که تازه وارد دنیای نجوم شده‌اند، تلسکوپ‌های رومیزی یک انتخاب عالی به شمار می‌روند. چون با کمک آن‌ها، بدون هزینه‌ی زیاد یا نیاز به دانش فنی و تخصصی، به راحتی مشاهده‌ی آسمان شب را آغاز کنند. هرچند برای درک و توانایی بهتر از آنچه با تلسکوپ مشاهده می‌کنید، بهتر است راهنمای آغاز ارزان نجوم را مطالعه کنید و خرید کتاب را در اولویت قرار دهید.

خرید آسان

با توجه به قیمتی که این نوع از تلسکوپ‌ها دارند، خریدی مقرون‌به‌صرفه برای خانواده‌هایی تبدیل شده‌اند که می‌خواهند یک سرگرمی علمی-آموزشی برای فرزندان خود تهیه کنند. با استفاده از یک تلسکوپ ارزان‌قیمت یا دوربین دوچشمی در کنار کتاب‌های نجومی، می‌توان میزان علاقه‌ی کودکان و نوجوانان به این موضوعات را سنجید و حتی اگر به این زمینه‌ی علمی علاقه نشان ندهند، خانواده هزینه‌ی سنگینی را متحمل نشده است.

۱,۶۳۰,۰۰۰ تومان

انتخاب بهترین تلسکوپ رومیزی

یکی از مزایای تهیه‌ی تلسکوپ رومیزی این است که فرآیند انتخاب ساده‌تری پیش رو دارید، با این حال همیشه برای انتخاب یک تلسکوپ ابتدا باید هدف خود را از خرید مشخص کنید. آیا صرفا قصد مشاهده‌ی ماه و سیارات نزدیک را دارید یا به دنبال دیدن اجرام اعماق آسمان هستید؟ همان‌طور که اشاره شد، تلسکوپ‌های رومیزی تنها توانایی نمایش اجرام محدودی از اعماق آسمان را دارند و بیشتر برای رصد اجرام نزدیک طراحی شده‌اند.

تلسکوپ رومیزی با پایه‌های تاشو
Credit: RNLI

بنابراین مانند خرید هر نوع تلسکوپ دیگری، باید به این توجه داشته باشید که اپتیک آن از چه کیفیتی برخوردار است، توان تفکیک و میدان دید آن چقدر است و چه میزان بزرگنمایی دارد. علاوه بر ویژگی‌های اپتیکی و کیفیت لنز و آینه‌ها، باید به پایه‌ی تلسکوپ هم توجه داشته باشید تا به خوبی از لرزش و تار شدن تصویر جلوگیری کند. برای داشتن یک تجربه‌ی رصدی مطلوب، داشتن پایه‌های قدرتمند و بادوام ضروری است.

اما هنگام خرید، اغلب مجبور نیستید یک نوع پایه را انتخاب کنید، چون تقریبا همه‌ی تلسکوپ‌های رومیزی از پایه‌ی چرخشی سمت-ارتفاعی استفاده می‌کنند. همچنین، تقریبا همه‌ی این نوع تلسکوپ‌ها از نوع تلسکوپ‌های بازتابی هستند، بنابراین مجبور نخواهید بود بین یک تلسکوپ دارای لنز و یک تلسکوپ دارای آینه یکی را انتخاب کنید.

بنابراین دغدغه‌ی اصلی شما هنگام خرید به دو عامل دهانه (دیافراگم) و قیمت خلاصه می‌شود. دیافراگم تلسکوپ به قطر آینه‌ی اولیه اشاره دارد که در مورد تلسکوپ‌های بازتابی، در پایین لوله قرار دارد و معمولا ابعاد آن به میلی‌متر داده می‌شود. دیافراگم بیشتر تلسکوپ‌های خانگی بین ۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌متر است و حداقل دیافراگم که برای یک تلسکوپ مبتدی توصیه می‌شود، ۷۰ میلی‌متر است، اما با توجه به اینکه اغلب تلسکوپ‌های رومیزی حداقل دهانه‌ی ۱۰۰ میلی‌متری دارند، جای نگرانی نخواهد بود. دیافراگم بزرگ‌تر همیشه تصاویر بهتری را به همراه دارد چون به تلسکوپ امکان می‌دهد تا نور بیشتر و در نتیجه جزئیات بیشتری را دریافت کند.

۷,۹۹۱,۷۵۰ تومان

هنگام انتخاب تلسکوپ رومیزی، نیاز به نگرانی درباره‌ی فاصله کانونی و نسبت کانونی نخواهید داشت، چون این نوع از تلسکوپ‌ها برای عکاسی نجومی طراحی نشده‌اند. برای اینکه از کیفیت اپتیکی و ساخت اطمینان داشته باشید، می‌توانید به سراغ انتخاب برندهایی بروید که سال‌هاست آزمون خود را پس داده‌اند. در زمینه‌ی ساخت تلسکوپ «سلسترون» (Celestron)، «اوریون» (Orion) و «مید» (Meade) از جمله بهترین‌ها هستند و برند «زیتازی» (Zitazi) هم با توجه به قیمت مناسب و کیفیت خوب، توانسته در سال‌های اخیر حرفی برای گفتن داشته باشد.

استفاده از تلسکوپ رومیزی

یکی از راه‌های کاهش زمان آماده شدن برای یک جلسه‌ی رصدی، در نظر گرفتن تلسکوپ‌های رومیزی به عنوان مقدمه‌ی ورود شما به دنیای ستاره‌شناسی و رصد ستاره‌هاست. بیشتر تلسکوپ‌های رومیزی امروزی از نوع دابسونی و گاهی نیوتنی هستند که طی چند سال اخیر راهی طولانی را پیموده‌اند و یک گزینه‌ی بی‌دردسر و عالی هم برای مبتدیان و هم برای رصدگران باتجربه به شمار می‌روند.

این تلسکوپ‌ها، جمع و جور و سبک وزن هستند و امکانات قابل توجهی برای استفاده و سفر ایجاد می‌کنند. کافی است آن‌ها را از جعبه بیرون بیاورید، روی یک میز یا سطح صاف دیگری قرار دهید و خیلی راحت سراغ مشاهده‌ی آسمان شب با آن‌ها بروید. ابتدا دقت کنید که تلسکوپ رومیزی را روی یک میز محکم و باثبات استفاده کنید. در حداکثر میزان بزرگنمایی، تلسکوپ‌ها می‌توانند حتی به کوچک‌ترین حرکتی بسیار حساس باشند. بنابراین مطمئن شوید که یک سطح ثابت و متعادل برای استفاده از آن‌ها دارید.

اما همان‌طور که اشاره شد، دقت داشته باشید که تا جای ممکن از آن‌ها در پشت پنجره استفاده نکنید. به طور کلی استفاده از تلسکوپ درون خانه توصیه نمی‌شود، اما گاهی اوقات اگر در یک آپارتمان یا یک مکان بسیار سرد زندگی می‌کنید، باید خود را به شرایط وفق دهید اما باز هم بکوشید پشت پنجره نباشید چون حتی زمانی که کاملا تمیز باشد، نور را بیش از حد مخدوش می‌کند و کیفیت تصویر و روشنایی زیادی از دست خواهید داد.

در پایان باید توجه کرد هرچند این مدل از تلسکوپ‌ها نیاز کمتری به تعمیر و نگهداری دارند اما به ویژه در مدل‌های دابسونی نیاز به بررسی و تراز گاه به گاه آینه دارند تا بتوانند همچنان سوژه‌ها را به درستی نمایش دهند.

۴,۱۰۰,۰۰۰ تومان

جمع‌بندی

شاید بتوان گفت که تلسکوپ‌های رومیزی به عنوان یک دسته‌ی مجزا تا حدی نادیده گرفته شده‌اند. این تلسکوپ‌ها، برخی از مزایای مدل‌های قدرتمند را در یک بسته‌ی بسیار جمع‌وجور ارائه می‌دهند. با توجه به ویژگی‌های مختلف، بسیاری از مردم، ایده‌ی خرید یکی از مدل‌های تلسکوپ رومیزی را به خرید انواع نیوتنی سنتی یا ابزار حجیم‌تر و سنگین‌تر مانند تلسکوپ دابسونی ترجیح خواهند داد.

بنابراین اگر برای آغاز کاوش دنیای نجوم یا آموزش نجوم به کودکان و نوجوانان و محک زدن علاقه‌ی آسمانی آن‌ها به دنبال تهیه‌ی تلسکوپ مناسبی هستید، تلسکوپ رومیزی بهترین انتخاب خواهد بود.

عکس کاور: چند تلسکوپ رومیزی
Credit: Celestron, Meade, Orion

منابع: Sky at Night, Little Astronomy