نشستن روی زمین بعد از تعویض مفصل لگن

نشستن روی زمین پس از جراحی تعویض مفصل لگن (THA) یکی از چالش‌های مهم برای بیمارانی است که تحت این عمل قرار می‌گیرند. این موضوع به‌ویژه برای بیماران آسیایی و ما ایرانیان که نشستن روی زمین بخش قابل توجهی از زندگی روزانه‌مان را تشکیل می‌دهد، اهمیت ویژه‌ای دارد. در حالی که جراحی تعویض مفصل لگن به‌طور مؤثری درد و ناتوانی مرتبط با بیماری‌های مفصل لگن را کاهش می‌دهد، توانایی بازگشت به فعالیت‌های معمولی مانند نشستن روی زمین می‌تواند به دامنه حرکتی مفصل و رویکرد جراحی بستگی داشته باشد. درک عوامل مؤثر بر این توانایی، می‌تواند به بهبود برنامه‌های توانبخشی و مدیریت انتظارات بیماران پس از عمل کمک کند.

تأثیر جراحی تعویض مفصل لگن بر روی نشستن بر روی زمین بعد از عمل

تعویض مفصل لگن یکی از روش‌های مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی افرادی است که به دلیل بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز یا شکستگی‌های لگن، دچار درد و کاهش حرکتی شده‌اند. با این حال، مانند هر عمل جراحی دیگر، این عمل نیز با خطرات و چالش‌هایی همراه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها دررفتگی مفصل پس از جراحی است. این عارضه می‌تواند نتایج درمان را تحت تأثیر قرار دهد و هزینه‌های درمانی را افزایش دهد. برای جلوگیری از این مشکل، پس از جراحی به بیماران توصیه می‌شود که برخی محدودیت‌های حرکتی را رعایت کنند. این محدودیت‌ها شامل جلوگیری از خم شدن بیش از ۹۰ درجه، چرخش داخلی و اداکشن مفصل لگن است که به‌طور خاص برای محافظت از ترمیم بافت‌های نرم در ناحیه لگن طراحی شده‌اند.

موقعیت‌هایی که معمولاً باعث دررفتگی خلفی مفصل لگن می‌شوند، شامل خم شدن مفصل لگن، نزدیک کردن پا به خط میانی بدن (اداکشن) و چرخش داخلی است. این وضعیت‌ها مشابه حالت‌هایی است که بیمار هنگام نشستن روی صندلی‌های کوتاه یا در حالت خمیده قرار می‌گیرد. در مقابل، دررفتگی قدامی زمانی رخ می‌دهد که مفصل لگن در حال کشش، اداکشن و چرخش خارجی قرار دارد، که مشابه حالت‌های نشستن روی زمین است.

در فرهنگ‌های آسیایی و ایرانی که فعالیت‌های روزانه معمولاً به شکل نشستن روی زمین انجام می‌شوند، این محدودیت‌ها می‌تواند سبک زندگی بیماران را به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار دهد. حالت‌هایی مانند چمباتمه زدن، وضعیت نیلوفری (چهار زانوی بالا) و زانو زدن از جمله وضعیت‌هایی هستند که بسیاری از بیماران در این فرهنگ‌ها روزانه با آن‌ها مواجه می‌شوند.

مطالعات محدودی به ارزیابی تأثیر جراحی تعویض مفصل لگن بر توانایی بیماران در نشستن روی زمین پس از عمل پرداخته‌اند. یکی از این مطالعات در بیمارستانی معتبر بین ژانویه ۲۰۱۲ تا دسامبر ۲۰۱۹ انجام شد. در این تحقیق، داده‌های مربوط به بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض مفصل لگن قرار گرفته بودند، از پایگاه داده بیمارستان استخراج شد. بیمارانی که اطلاعات کامل نداشتند یا دوره پیگیری آن‌ها کمتر از ۶ ماه بود، از مطالعه خارج شدند.

در این مطالعه، ۲۴۰ بیمار که جراحی تعویض مفصل لگن با برش خلفی جانبی را تجربه کرده بودند، بررسی شدند. عمل جراحی با استفاده از ابزارهای استاندارد انجام شده و پروتکل‌های پس از جراحی به‌طور دقیق رعایت شدند. بیماران از روز اول پس از عمل با کمک شروع به راه رفتن کردند و از انجام حرکاتی که ممکن بود باعث دررفتگی مفصل شود، مانند خم شدن بیش از ۹۰ درجه یا چرخش داخلی، منع شدند. همچنین به بیماران توصیه شد از صندلی‌های با ارتفاع استاندارد استفاده کنند و از نشستن روی توالت‌های فرنگی خودداری کنند.

در ویزیت پیگیری ۶ هفته‌ای، بیماران مجاز به انجام فعالیت‌های روزانه بدون محدودیت بودند، اما به آن‌ها توصیه شد از انجام فعالیت‌های با تأثیر بالا خودداری کنند تا طول عمر پروتز افزایش یابد. اطلاعات جمع‌آوری‌شده شامل مشخصات دموگرافیک بیماران، داده‌های بالینی و اطلاعات جراحی بود. همچنین، توانایی نشستن یا انجام فعالیت‌های روی زمین قبل و ۶ ماه پس از جراحی ارزیابی شد. وضعیت‌های مختلف نشستن روی زمین مانند چمباتمه زدن، نشستن با پاهای ضربدری یا دو زانو و زانو زدن نیز بررسی شدند.

این مطالعه نشان داد که حدود ۲۰ درصد از بیماران پس از جراحی تعویض مفصل لگن قادر به نشستن روی زمین بودند. هرچند برخی از بیماران قادر به نشستن در همه وضعیت‌های نشسته مانند چمباتمه زدن یا زانو زدن نبودند. یکی از دلایل این محدودیت، دامنه حرکتی کمتر از حد نیاز مفصل لگن در برخی جهات بود. به‌عنوان مثال، برای چمباتمه زدن، مفصل لگن به خم شدن ۱۳۰ درجه، ابداکشن ۱۵ درجه و چرخش خارجی ۵ درجه نیاز دارد، در حالی که نشستن به‌صورت دو زانو نیازمند خم شدن ۹۰ درجه، ابداکشن ۴۵ درجه و چرخش خارجی ۶۰ درجه است. بنابراین، اگر دامنه حرکتی بیمار پس از عمل کمتر از این مقادیر باشد، نشستن در این موقعیت‌ها دشوار خواهد بود.

تحلیل چند متغیره نشان داد که عواملی مانند توانایی نشستن روی زمین قبل از عمل، دامنه حرکتی چرخش خارجی و نمرات لگن قبل از عمل، با توانایی نشستن پس از جراحی مرتبط هستند. به‌نظر می‌رسد که وضعیت بافت‌های نرم قبل از جراحی و دامنه حرکتی پیش از عمل نیز تأثیر زیادی بر نتایج پس از جراحی دارند. مطالعات نشان داده‌اند که نمرات لگن قبل از جراحی، به‌عنوان ابزاری معتبر برای ارزیابی نتایج جراحی تعویض مفصل لگن شناخته می‌شوند و با بهبود توانایی بیمار در انجام فعالیت‌های روزانه، از جمله نشستن روی زمین، ارتباط مستقیم دارند.

در نهایت، این مطالعه به‌عنوان اولین پژوهش در زمینه توانایی بیماران برای نشستن روی زمین پس از تعویض مفصل لگن نشان داد که حدود ۲۰ درصد از بیماران قادر به انجام این کار هستند.

جمع‌بندی

نشستن روی زمین پس از جراحی تعویض مفصل لگن یکی از دغدغه‌های مهم بیماران، به‌ویژه در جوامعی است که بسیاری از فعالیت‌های روزمره به صورت کف‌نشینی انجام می‌شود. در حالی که عمل جراحی تعویض مفصل لگن می‌تواند تحرک و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشد، بازگشت به وضعیت‌های خاص مانند نشستن روی زمین به عواملی همچون دامنه حرکتی مفصل قبل و بعد از عمل، روش جراحی و روند بهبودی بستگی دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که درصدی از بیماران پس از این جراحی قادر به نشستن روی زمین هستند، اما بسیاری همچنان با محدودیت‌هایی روبرو می‌شوند. بنابراین، ارائه آموزش‌های مناسب و تنظیم انتظارات پیش از عمل، می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی بیماران نقش مؤثری ایفا کند.