انیمه چیست و چه تفاوت‌هایی با انیمیشن دارد؟

احتمالا در چند سال اخیر، اسم انیمه مدام به گوش‌تان خورده است. فلان انیمه را دیده‌ای؟ آن انیمه عجب پایانی داشت! انیمه موضوع بحث این روزها است. نسل جدید ارتباط بیشتری با انیمه بیشتر از هر مدیوم هنری دیگری می‌گیرند؛ ولی انیمه چیست؟ چه چیزی باعث می‌شود که انیمه با دیگر شکل‌های انیمیشن متفاوت بشود؟ در اصل، انیمه ریشه خود را از ژاپن می‌گیر‌د. انیمه همان انیمیشن ژاپنی است. البته امروزه انیمه‌های چینی یا کره‌ای نیز ساخته می‌شوند؛ ولی اصلیت انیمه به ژاپن بازمی‌گردد. در واقع ژاپنی‌ها به همه شکل از انیمیشن، انیمه می‌گویند و این اصطلاح به شکلی جا افتاده که به تمام انیمیشن‌های ساخته شده در ژاپن نیز انیمه بگوییم و انیمه‌های چینی و کره‌ای با نام‌های دیگری شناخته می‌شوند. ولی ساخته شدن یک انیمیشن در ژاپن تنها خصوصیت این هنر نیست و موضوعات خیلی بیشتری در این شکل از هنر وجود دارد. استانداردهای انیمه گسترده‌تر از صرف انیمیشن ژاپن بودن شده است. این خصوصیات چیست؟

انیمه چیست؟

احتمالا شناختی که شما از انیمه دارید، از تماشای انیمه‌های سریالی دریافت کرده‌اید. ولی دقیقا انیمه چیست و چگونه از دیگر شکل‌های انیمیشنی متفاوت است؟ در انیمه‌های سریالی موضوعاتی که باعث خاص شدن انیمه در از دیگر شکل‌های انیمیشن می‌شود را به وضوح مشاهده می‌کنید. می‌توان گفت که خصوصیات ظاهری که در انیمه‌ها دیده‌اید را فقط در انیمه‌ها می‌بینید. هر انیمیشن دیگری که از خصوصیات ظاهری انیمه در ظاهر خود استفاده کند، به کپی کردن از انیمه محکوم می شود! خصوصیات ظاهری انیمه شامل چشمان نسبتا بزرگ، دست و پاهایی که از حد معمول بلند‌تر هستند، موهای شلخته و بهم ریخته، حالت‌های واکنش اغراق شده و مشخصات دیگری است که احتمالا با تماشای هر انیمه‌ای متوجه آن‌ها خواهید شد. دلیل احساسات غلو شده شخصیت‌های انیمه، این است که در ابراز احساسات شخصیت‌ها آزادانه‌تر عمل کند. این موضوع در انیمه بسیار اتفاق می‌افتد که واکنش‌های اگزجره شده ببینیم.

تفاوت انیمه و انیمیشن

به غیر از خصوصیات ظاهری شخصیت‌ها، فضاسازی انیمه نیز با انیمیشن و کارتون متفاوت است. انیمیشن‌ها معمولا بیشتر بر روی نزدیک بودن به حال و هوای حقیقی تمرکز می‌کنند یا حالتی که کودکانه و ساده است. ولی انیمه همان‌طور که در ظاهر شخصیت‌هایش اغراق می‌کند، در فضاسازی و داستان‌گویی خود نیز غلوآمیز عمل می‌کند. کلوز‌آپ (نمای نزدیک)های اغراق شده که حتی با زوم‌های ناگهانی انجام می‌شود ریشه در سینمای ژاپن دارد. همچنین نورپردازی‌های خاص صحنه‌ها، کادربندی‌های غیر متعارف و رنگ‌های پررنگ و به اصطلاح ساچوره را فقط در انیمه‌ها مشاهده می‌کنید. همچنین انیمه از نظر داستان‌گویی و شخصیت‌پردازی خیلی عمیق‌تر از انیمیشن‌های معمولی است. برای مثال کافی است بهترین انیمه‌های کارآگاهی رو با یک انیمیشن کارآگاهی معمولی مقایسه کنید. اتفاقاتی که در انیمه‌ی کارآگاهی می‌افتد، به قدری خطیر و شدید هستند که شما ناخودآگاه احساس می‌کنید که اتفاقی که در حال رخ دادن در انیمه است از هر موقعیتی که در هر فیلم و انیمیشن دیگری که دیده‌اید خطیرتر است. این موضوع مدیون روش داستان‌گویی انیمه‌ها و واکنش‌های شخصیت‌ها است.

انواع انیمه

انیمه اشکال مختلفی دارد. اولین شکل انیمه کودوموموکه است. این انیمه مخصوص کودکان زیر ۱۲ سال است. تعدادی از بهترین انیمه‌های کمدی در این دسته قرار می‌گیرند. داستان‌های این شکل انیمه خیلی ساده و روان هستند. دومی انیمه شونن است. شونن در ژاپنی معنای پسر جوان می‌دهد. این انیمه برای پسر‌های سن‌ دوازده تا هجده سال است. انیمه شوجو انیمه‌های مخصوص همان گروه سنی است ولی برای دختران. انیمه سینن انیمه برای بزرگسال می‌شود. سینن برای مخاطب جوان و بزرگسال است و موضوعاتی که در این انیمه‌ها مطرح می‌شود خیلی خشن‌تر یا بالغانه‌تر از انیمه‌های دیگر هستند. انیمه جوسی نیز مخاطب بزرگسال دختران را هدف قرار داده است. رده سنی مناسب سنین و جوسی سن ۱۸ تا ۳۰ سال است. هرکدام از این سبک‌ها خصوصیات مخصوص به خود را دارند که در شکل روایت آن‌ها خود را مشخص می‌کند.

تاریخچه انیمه

انیمه نزدیک به یک قرن است که حضور دارد. اولین انیمه تاریخ «ناماکورا گاتانا» است که در سال ۱۹۱۷ میلادی (۱۲۹۵ شمسی) ساخته شده است. این انیمه کلا چهار دقیقه است. از زمان این انیمه تا امروز، هنرمندان ژاپنی سعی کردند که این هنر را گسترده کنند. انیمه‌ای که امروزه می‌شناسیم، از همین فداکاری‌ها به وجود آمده است. در برهه‌ای از تاریخ، انیمه به موفقیت‌های بالایی در تاریخ ژاپن رسید که باعث شد بسیار گسترده‌تر از چیزی که در ابتدا بود بشود. انیمه در ابتدا تحت تاثیر انیمیشن‌های غربی بوده است و تا مدت‌ها هم در زیر سایه انیمیشن غربی قرار داشته است. آن‌ها فرهنگ خود را با ظاهر انیمیشن غربی ترکیب می‌کردند تا داستانی جدید بگویند.

پس از اختراع تلویزیون و گذشتن ژاپن از اتفاقات جنگ جهانی دوم، انیمه با حضور افراد جدیدی در این عرصه دوباره متولد شد. انیمه کم کم خود را از انیمیشن غرب جدا کرد و استانداردهای خود را از نو نوشت. جوان‌های ژاپنی اشتیاق زیادی نسبت به انیمه نشان دادند و مخاطبان جوان غرب نیز نسبت به انیمه مشتاق‌تر شدند. این موضوع باعث شد که سرمایه‌داران غربی از خود سوال کنند که انیمه چیست و چرا جوانان آن را به انیمیشن غرب ترجیح می‌دهند؟ امروزه ارتباط انیمه ژاپن و انیمیشن غرب برعکس شده است و شرکت‌های غربی بر روی ساخت انیمیشن‌های شبه انیمه تمرکز کرده‌اند. از موفق‌ترین نمونه‌های آن‌ها می‌توان به انیمیشن «آواتار» اشاره کرد که ظاهر و روایت خود را از انیمه‌های شونن اقتباس کرده است.

انیمه در غرب

با اینکه انیمه حدود یک قرن است که در ژاپن محبوبیت دارد، تقریبا از دهه شصت میلادی (دهه سی شمسی) انیمه کم کم وارد فرهنگ غرب شد. اولین حضور انیمه در تلویزیون غرب با «راننده سرعت» بود. سپس استودیو گیبلی که تعدادی از بهترین انیمه‌های تاریخ را ساخته است، به صورت بین‌المللی موفقیت‌های متعددی را در گیشه‌های جهانی به دست آورد. پس از برنده شدن «شهر اشباح» در اسکار به عنوان بهترین فیلم خارجی زبان، انیمه رسما پای خود را به جهان غرب باز کرد و بسیاری از مردم از خود می‌پرسیدند که انیمه چیست و چگونه اینقدر موفق بوده است. تا به امروزه آمریکا همچنان به تقلید از روش داستان‌گویی‌های انیمه، انیمشین‌های غربی تولید می‌کند.

انیمه در ایران

اما حضور انیمه در ایران به چه شکل بوده است؟ بسیاری تصور می‌کنند که محبوبیت انیمه در ایران طی چند سال اخیر بوده است؛ اما این موضوع حقیقت ندارد. بسیاری از متولدین دهه پنجاه و شصت شمسی، با تماشای انیمه بزرگ شده‌اند. این انیمه‌ها شامل «بابا لنگ دراز»، «آن شرلی»، «پینوکیو» و بسیاری از عناوین دیگر بود که در آن زمان دوبله و از تلویزیون پخش می‌شدند. در دهه هفتاد شمسی، حضور این انیمه‌ها در دیدرس مخاطبان کمتر شد تا زمانی که در ابتدای دهه هشتاد، با ورود انیمه به جهان غرب، ایران نیز به تماشای این انیمه‌ها نشست. انیمه «دفترچه مرگ» اولین حضور جدی انیمه در میان مخاطبان جوان ایرانی بود. امروزه تماشای انیمه به یک رویداد مهم بین نسل جدید تبدیل شده است و بسیاری از جوان‌ها تماشای انیمه را به دیگر شکل‌های داستان‌گویی ترجیح می‌دهند.

روند ساخت انیمه

روند ساخت انیمه، خیلی طاقت‌فرساتر و طولانی‌تر از انیمیشن‌های غربی است. کافی‌ است بهترین انیمه‌های سینمایی و بهترین انیمیشن‌های سینمایی را با هم مقایسه کنید. کاملا مشخص است که وقت و زحمت خیلی بیشتری در طراحی، صحنه‌پردازی، نورپردازی و بسیاری از موضوعات دیگر در انیمه به کار برده شده است. حتی با ظهور تکنولوژی، ساخت انیمه یکی از طولانی‌ترین و سخت‌ترین پروسه‌های انیمیشنی جهان باقی مانده است. این میزان از وفاداری، باعث شده که مخاطبان به نتیجه نهایی این هنر احترام زیادی بگذارند.

آیا انیمه برای کودکان است؟

انیمه چیست و آیا برای کودکان است؟ خیر. انیمه فقط برای کودکان نیست. همان‌طور که قبل‌تر در بخش انواع انیمه گفتیم، انیمه‌های زیادی هستند که برای مخاطب کودک ساخته می‌شوند؛ ولی انیمه‌های زیادی نیز بزرگسالان را مخاطب قرار می‌دهند. بهترین انیمه‌های دبیرستانی را نگاه کنید و متوجه بشوید که با این میزان از سیاهی و خشونت، امکان ندارد که مخاطب این انیمه‌ها کودکان باشند؛ چه برسد به انیمه‌های مخصوص بزرگسال که موضوعاتی مانند قتل، تعرض، خون‌ریزی و بسیاری از موضوعات سیاه دیگر را نیز به تصویر می‌کشند! برای همین هیچ‌وقت به انیمه‌دوستان نگویید که انیمه برای بچه‌ها است. این حرف خیلی آن‌ها را عصبی می‌کند.

مشکلات انیمه

چون انیمه حالت کارتونی دارد و بسیاری از مردم کارتون را مخصوص کودکان می‌دانند، ممکن است بسیاری از افراد کم‌سن‌تر به تماشای انیمه‌‌هایی بنشینند که مناسب سن آن‌ها نیست. برای همین قبل از اینکه انیمه‌ای را به کسی پیشنهاد کنید، حتما گروه سنی مورد نظر آن را چک کنید تا سنی که هنوز آماده‌ی دریافت بخش‌های سیاه‌تر جامعه نیست را به آن‌ها نشان ندهید. همچنین بعضی‌ها به اینکه تمام انیمه‌ها شبیه یکدیگر هستند نیز اعتراض می‌کنند. این موضوع بحثی سلیقه‌ای است و انیمه‌هایی نیز هستند که از نظر ظاهری با هم‌نوع‌های خود تفاوت زیادی دارند.

کلام آخر در راستای اینکه انیمه چیست

انیمه یک سبک هنری است. موضوعات بسیاری در آن‌ها مطرح می‌شود که مخصوص بزرگسالان هستند و بسیاری از آن‌ها هم بهترین شکل سرگرمی برای کودکان هستند. در هر صورت، همه‌گیری انیمه در سال‌های اخیر امری اتفاقی نیست. زحمتی که برای ساخت آن‌ها صرف می‌شود و داستان‌های عمیقی که روایت می‌شود، آن‌ها را برتر از اشکال زیادی از انیمیشن می‌کند. اگر هنوز شانسی به انیمه نداده‌اید، شخصا پیشنهاد می‌کنم به تماشای این مدیوم هنری بنشینید.

منبع: دیجی‌کالامگ