پمپ انسولین چیست و کدامیک از انواع ایرانی و خارجی آن مناسب هستند؟

همه افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ برای مدیریت سطح قند خون خود نیاز به مصرف انسولین دارند. این کار از دو طریق تزریق آن با سوزن یا استفاده از پمپ انسولین امکان‌پذیر است. در پاسخ به سؤال پمپ انسولین چیست؟ باید بگوییم پمپ انسولین یک دستگاه کامپیوتری کوچک است که به افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند تا قند خون خود را به‌راحتی مدیریت کنند. این دستگاه دوزهای انسولین را در زمان‌های خاص از طریق یک لوله نازک که زیر پوست فرو می‌رود، به فرد منتقل می‌کند. این روش جایگزینی برای تزریق‌های متعدد روزانه است. انواع مختلفی از پمپ انسولین با برندهای متنوع در بازار وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند مانند پمپ انسولین لوله‌ای و بدون لوله. در این مطلب از دیجی‌کالا مگ همراه ما باشید تا کارکرد، معایب و مزایا و انواع پمپ انسولین ایرانی و خارجی را معرفی و بررسی کنیم.

پمپ انسولین چیست؟

در پاسخ به این پرسش که پمپ انسولین چیست باید بگوییم پمپ انسولین یک دستگاه پزشکی پوشیدنی و همراه است که جریان مداوم انسولین سریع‌الاثر را در زیر پوست فرد مبتلا به دیابت تأمین می‌کند. بیشتر پمپ‌های انسولین دستگاه‌های کوچک و کامپیوتری هستند که تقریباً به اندازه‌ی یک پاکت آب‌میوه، کارت بانکی یا گوشی هوشمند هستند.

پمپ‌های انسولین برای افراد مبتلا به دیابت که برای مدیریت این بیماری به انسولین نیاز دارند، جایگزین درمان انسولین با تزریق چندگانه روزانه (MDI) (تزریق با سرنگ یا قلم) هستند.

بهتر است بدانید که تکنولوژی پمپ‌های انسولین به‌سرعت در حال پیشرفت است. امروزه بیشتر پمپ‌های موجود در بازار تجهیزات پزشکی با فناوری CGM (پایش مداوم گلوکز) ادغام شده‌اند و توانایی تنظیم خودکار نیازهای انسولین فرد مبتلا به دیابت بر اساس سطح فعلی گلوکز او را دارد.

اگر جواب پرسش مقاومت به انسولین چیست؟ را می‌خواهید بدانید به‌طور ساده باید بگوییم که پانکراس، هورمون انسولین را جهت تنظیم سطح قند خون ترشح می‌کند زمانی‌که بدن نتواند پاسخ مناسبی به انسولین بدهد و توانایی سلول‌های بدن در جذب گلوکز خون کاهش یابد، به این حالت مقاومت انسولین در بدن می‌گویند.

دیابت چیست؟ یک بیماری مزمن است. راه درمان دیابت قطعی نیست به همین دلیل فرد مبتلا باید همیشه انسولین تزریق کند. برای فردی که به دیابت مبتلا است خرید سوزن تست قند خون و خرید دستگاه قند خون جزو ضروریات است.

برخی مکمل‌ها مانند ویتامین دی، منیزیم، کروم، زینک و پروبیوتیک‌ها بهترین مکمل برای افراد دیابتی هستند البته این افراد باید در مصرف هرگونه ماده یا مکمل غذایی دوز مناسب و موارد احتیاطی را کاملاً رعایت کنند.

کارکرد پمپ انسولین به چه شکل است؟

اگر به دیابت مبتلا هستید باید بدانید که این دستگاه، انسولین را تقریباً به روش طبیعی بدن انسان آزاد می‌کند. یک جریان ثابت در طول روز و شب به نام انسولین پایه و یک دوز اضافی در هنگام غذا خوردن به نام بولوس برای کنترل افزایش قند خون ناشی از غذایی که می‌خورید.

شما باید پمپ را برای دوز پایه و بولوس برنامه‌ریزی کنید. اگر بیش از حد معمول غذا می‌خورید، می‌توانید یک بولوس بزرگ‌تر برای پوشش کربوهیدرات‌های موجود در غذای خود برنامه‌ریزی کنید. بولوس می‌تواند قند خون بالا را در مواقع دیگر نیز کاهش دهد.

۱- انسولین پایه:

به دوزهای کوچک و مداوم انسولین، انسولین پایه گفته می‌شود. به احتمال زیاد در طول روز نرخ‌های مختلفی از انسولین تزریق می‌شود زیرا بدن انسان در طول یک دوره ۲۴ ساعته به مقادیر مختلفی از انسولین پایه نیاز دارد به‌عنوان‌مثال، بیشتر مردم به دلیل افزایش طبیعی کورتیزول صبحگاهی که قند خون را افزایش می‌دهد به مقدار انسولین بیشتری در ساعات صبح نسبت به ساعات عصر نیاز دارند به همین دلیل باید نرخ‌های انسولین پایه را در طول زمان تغییر دهید زیرا بدن و فعالیت شما در ساعات مختلف شبانه‌روز تغییر می‌کند.

برای تنظیم نرخ تزریقی انسولین پایه با پزشک خود مشورت کنید تا را در صورت نیاز دوز مناسب را تنظیم کنید البته همه پمپ‌ها توانایی تنظیم خودکار دوزهای پایه را بر اساس سطح گلوکز خون فرد مبتلا با استفاده از یک CGM متصل، دارند همچنین اکثر پمپ‌ها دارای تنظیمات دستی هستند که به شما به‌عنوان کاربر اجازه می‌دهد تا نرخ‌های پایه مناسب را برنامه‌ریزی و تنظیم کنید.

۲- بولوس:

به حالت افزایش دستی انسولین هنگام غذا خوردن برای اصلاح قند خون بالا بولوس گفته می‌شود. پمپ انسولین می‌تواند برای محاسبه میزان انسولین بولوس موردنیاز شما از اطلاعاتی که شما در مورد میزان کربوهیدرات دریافتی و سطح قند خون خود وارد می‌کنید، استفاده کند. پس از وارد کردن اطلاعات لازم، پمپ انسولین مقدار دوز مناسب را به شما پیشنهاد می‌کند پس از تأیید یا تنظیم دوز پیشنهادی، انسولین به شما تزریق می‌شود.

شما باید پمپ انسولین را با استفاده از یک بخش تزریق به بدن خود متصل کنید. بخش تزریقی شامل یک لوله پلاستیکی نازک و یک سوزن یا یک لوله مخروطی کوچک به نام کانول که زیر پوست قرار می‌گیرد، است.

محل تزریق محلی است که پمپ انسولین را در آن قرار می‌دهید که می‌تواند شکم، باسن یا گاهی اوقات ران باشد.

پمپ‌های انسولین از انسولین کوتاه اثر و سریع‌الاثر استفاده می‌کنند. دلیل اینکه پمپ‌های انسولین از انسولین طولانی اثر استفاده نمی‌کنند، این است که طوری برنامه‌ریزی شده‌اند تا مقدار کمی انسولین را به طور مداوم به بدن فرد مبتلا به دیابت تزریق کند تا سطح قند خون فرد را در ساعات مختلف شبانه‌روز یکنواخت نگه دارند.

نکات مهم هنگام خرید پمپ انسولین

هر نوع و مارک پمپ انسولین تنظیمات و فناوری‌های مختلفی را به کار برده‌اند به همین دلیل نمی‌توان گفت که کدام پمپ انسولین بهتر است؟ تمام پمپ‌های انسولین دارای مزایا و معایبی هستند. انتخاب شما کاملاً به آنچه برای شما مهم است مانند راه‌اندازی آسان، هزینه اولیه پایین، کیفیت و دوام بالا و راحتی در استفاده از پمپ انسولین بستگی دارد.

هنگام انتخاب و خرید پمپ انسولین به موارد زیر توجه کنید زیرا اکثر شرکت‌های بیمه چند سال یک‌بار کمک‌هزینه‌ی پمپ انسولین را به شما پرداخت می‌کنند.

حتماً به این مورد فکر کنید که کدام نوع از پمپ‌های انسولین سنتی، پمپ بدون لوله، پمپ با کنترل از راه دور یا پمپ انسولین هوشمند مناسب سبک زندگی شما هستند.

مخازن پمپ‌ها معمولاً بین ۱۷۶ تا ۳۱۵ واحد انسولین را در خود جای می‌دهند. بچه‌ها ممکن است با مخازن کوچک‌تر راحت‌تر باشند. پمپ‌هایی با مخازن بزرگ‌تر هم مناسب بزرگسالان هستند.

اگر جزو افرادی هستید که به مقدار دوز انسولین بسیار حساس هستید بهتر است دستگاهی را که می‌تواند انسولین را در مقادیر کم تزریق کند، خریداری کنید.

پمپ انسولینی را انتخاب کنید که در آن مقدار کربوهیدرات غذاهای رایج ثبت شده باشد زیرا این مقادیر به شما در انتخاب دوز مناسب انسولین کمک می‌کنند.

به توانایی تعامل پمپ انسولین با گلوکز سنج یا قند سنج پیوسته (CGM) توجه کنید.

در نهایت وصل‌شدن و اجرای نرم‌افزار پمپ را در گوشی یا سایر دستگاه‌های هوشمند چک کنید.

هنگام خرید پمپ انسولین باید به عوامل بی‌شماری توجه کرد زیرا این یک تصمیم بزرگ است. سازندگان این پمپ‌ها اغلب اطلاعات زیادی در مورد دستگاه‌های خود در قالب بروشور به شما می‌دهند و از طریق خدمات پس از فروش همیشه پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.

معرفی انواع پمپ انسولین ایرانی و خارجی

دو نوع اصلی پمپ انسولین؛ پمپ‌های لوله‌دار و پمپ‌های بدون لوله در بازار تجهیزات پزشکی وجود دارد. متاسفانه پمپ انسولین ایرانی در بازار وجود ندارد و پمپ‌های موجود بیشتر از برندهای آمریکایی هستند. برخی از برندهای پمپ انسولین خارجی عبارت‌اند از:

۱- پمپ لوله‌ای iLet® Bionic Pancreas System

۲- پمپ چند لوله‌ای Medtronic MiniMed™

۳- پمپ بدون لوله Omnipod®

۴- پمپ چند لوله‌ای Tandem® t:slim

۵- پمپ بدون لوله Accu-Chek®

فواید و عوارض استفاده از پمپ انسولین

پمپ انسولین در مقایسه با تزریق چندباره انسولین در طول روز دارای مزایای زیادی است. در این بخش برخی از فواید پمپ انسولین را بررسی می‌کنیم.

تحویل انسولین قابل تنظیم، در برخی از مدل‌های پمپ انسولین هوشمند با تنظیمات متنوع برای انواع وعده‌های غذایی و ورزش امکان تنظیم دقیق‌تر با دوز انسولین وجود دارد.

توانایی ادغام تحویل انسولین با فناوری CGM.

دسترسی به داده‌های قابل دانلود که به شما و متخصص غددتان کمک کند تا استراتژی مدیریت دوز انسولین خود را تنظیم کنید.

بهبود سطح قند خون، مطالعات روی بزرگسالان و کودکان نشان می‌دهد مدیریت قند خون کسانی که از پمپ انسولین به مدت طولانی استفاده می‌کنند، به میزان قابل‌توجهی نسبت به کاربران MDI بهتر است.

بسیاری از افرادی که از MDI به پمپ انسولین تغییر می‌کنند، متوجه بهبود کیفیت زندگی خود می‌شوند.

تزریق انسولین کمتر

برنامه‌ریزی راحت‌تر برای ورزش و فعالیت‌های بدنی

بولوس راحت‌تر

اکثر متخصصان غدد و دیابت استفاده از پمپ‌های انسولین را به دلیل مزایای مبتنی بر شواهد آن توصیه می‌کنند.

نکته: همیشه مقدار لازم از انسولین تزریقی معمولی را برای مواقعی که ممکن است پمپ به هر دلیلی از کار بیفتد، در دسترس داشته باشید.

هیچ‌چیزی بدون عیب نیست به همین دلیل در ادامه معایب پمپ انسولین را بررسی می‌کنیم.

شما باید در طول روز همه‌ی اطلاعات را در پمپ وارد و چند روز یکبار هم ست تزریق را تعویض کنید.

شما باید به طور ایمن از دستگاه استفاده کنید به‌عنوان‌مثال چک کردن قند خون برای اطمینان از کارکرد درست پمپ در غیر این صورت احتمال اینکه در معرض خطر مشکل کتواسیدوز دیابتی (DKA) قرار بگیرید، بسیار بالاست. کتواسیدوز دیابتی تهدیدکننده‌ی سلامت و زندگی شما است.

برای یادگیری استفاده از پمپ انسولین به آموزش نیاز است یعنی برای استفاده درست از آن باید چندین بار با فروشنده‌ی تجهیزات پزشکی یا پزشکتان ملاقات کنید.

منابع پمپ انسولین گران هستند.

یکی از نقاط ضعف قابل‌توجه پمپ‌های انسولین در مقایسه با تزریق‌های متعدد روزانه، مشکلات تحویل انسولین است. این مشکلات به دلایل مختلفی مانند کانول‌های خمیده یا کج شده، کریستالیزاسیون انسولین، التهاب یا تجمع خون (هماتوم) در محل انفوزیون، پارگی یا پیچ‌خوردگی لوله، مشکلات چسبندگی، خرابی پمپ و غیره رخ می‌دهند. معمولاً پمپ انسولین تشخیص می‌دهد که انسدادی در مسیر وجود دارد و به شما هشدار می‌دهد که پمپ یا مجموعه انفوزیون را تغییر دهید اما در موارد دیگری مانند زمانی که دستگاه از لوله جدا شده باشد، پمپ نمی‌تواند مشکل را تشخیص دهد. هنگام استفاده از CGM اگر سطح گلوکز شما به دلیل غیرمنتظره‌ای افزایش یابد ممکن است متوجه مشکل تحویل انسولین بشوید.

به یاد داشته باشید اگر برای مدت معینی و بیش از چند ساعت بدون انسولین بمانید، احتمال خطر ابتلا به قند خون شدید (هیپرگلیسمی) و کتواسیدوز مرتبط با دیابت (DKA) افزایش خواهد یافت.

اگر از پمپ انسولین استفاده می‌کنید، مهم است که همیشه یک پلن پشتیبان همراه خود داشته باشید. به‌عنوان‌مثال هنگامی که از خانه خود دور هستید، انسولین و لوازم جانبی پمپ را با خود حمل کنید.

انسولین و سرنگ تزریقی یا قلم انسولین در دسترس داشته باشید.

شماره خدمات مشتریان سازنده پمپ خود را در دسترس داشته باشید تا در صورت داشتن مشکلات فنی بتوانید به‌سرعت کمک دریافت کنید.

برای جلوگیری از این مشکلات یا تشخیص زودهنگام آنها، سعی کنید پمپ و یا دستگاه انفوزیون خود را حداقل یک بار در روز چک کنید. همچنین مهم است که سطح قند خون خود را به طور منظم چک و کنترل کنید.

عوامل دیگری که ممکن است به‌عنوان معایب پمپ انسولین مشاهده کنید عبارت‌اند از:

هزینه‌ی بالا: پمپ‌های انسولین و لوازم جانبی موردنیاز آنها می‌تواند در مقایسه با انسولین درمانی MDI گران باشد. هزینه‌ها بر اساس طرح بیمه تکمیلی شما متفاوت است.

همیشه به بدن شما متصل است: همه پمپ‌ها یک قطعه سخت‌افزاری اضافی هستند که به بدن شما متصل می‌شوند. روش‌های هوشمندانه و محتاطانه زیادی برای پوشیدن پمپ وجود دارد اما عادت‌کردن به آن زمان می‌برد.

مقدار منابع: در مقایسه با MDI، پمپ‌های انسولین به منابع و مواد بیشتری نیاز دارند. این مورد می‌تواند فضای ذخیره‌سازی بیشتری را اشغال کند در نتیجه در سفرهای طولانی مجبور به حمل یک کیف انسولین بزرگ هستید.

آلرژی به چسب‌ها: برخی افراد به چسب‌های پوستی که پمپ‌های انسولین و ست‌های تزریق استفاده می‌کنند، واکنش‌های آلرژیک تجربه می‌کنند.

پمپ انسولین برای چه کسانی مناسب است؟

هر فرد مبتلا به دیابت که به انسولین مصنوعی نیاز دارد، می‌تواند از پمپ انسولین استفاده کند. کودکان و بزرگسالانی که به دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ مبتلا هستند البته افراد مبتلا به دیابت نوع ۳ یا دیابت تک ژنی هم ممکن است از پمپ استفاده کنند.

هر پمپ انسولین دارای تأییدیه‌های متفاوتی از سوی سازمان‌های مربوطه است. این تأییدیه‌ها به سن مصرف‌کننده بستگی دارند. برخی از پمپ‌های انسولین برای کودکان زیر ۲ سال تأییدیه دارند البته اکثر این پمپ‌ها برای افراد ۷ سال و بالاتر تأییدیه‌های لازم را دارند.

همان‌طور که گفتیم پمپ‌های انسولین یکی از گزینه‌های درمانی انسولین برای مدیریت دیابت هستند. پمپ انسولین یک انتخاب شخصی است اما اگر موارد زیر برای شما الویت هستند بهتر است از پمپ انسولین استفاده کنید:

اگر رسیدن به محدوده قند خون موردنظرتان با چندین تزریق روزانه (MDI) برای شما چالش‌برانگیز و دشوار است.

اگر انعطاف و دقت بیشتری در دوز انسولین دریافتی خود می‌خواهید.

اگر برنامه‌ها یا عادات غذایی غیرقابل‌پیش‌بینی دارید.

اگر به دوزهای کم انسولین نیاز دارید. دوزهای پایین معمولاً برای کودکان مبتلا به دیابت لازم است.

اگر گاستروپارزی داشته باشید (تأخیر در جذب غذا).

اگر برای بارداری آماده می‌شوید.

چه کسانی نباید از پمپ انسولین استفاده کنند؟

پمپ انسولین برای شما مناسب نیست اگر شرایط زیر را دارید:

اگر نمی‌خواهید که دیگران با دیدن پمپ انسولین از بیماری شما اطلاع پیدا کنند.

اگر با پوشیدن یک وسیله یا جسم خارجی احساس راحتی نمی‌کنید.

اگر کار کردن با پمپ انسولین برای شما راحت نیست.

اگر تمایل ندارید قند خون خود را حداقل چهار بار در روز چک کنید.

اگر نمی‌خواهید یا نمی‌توانید برای تعیین دوز انسولین خود، میزان کربوهیدرات و فعالیت‌های بدنی خود را مدیریت کنید.

همچنین پمپ انسولین به دلایل مختلفی مانند مشکلات مربوط به مهارت دست‌ورزی ضعیف به علت بیماری، نابینایی و کم‌بینایی و مشکلات وصل و ثابت نگه‌داشتن پمپ انسولین بهترین گزینه برای همه نیست.

سخن پایانی

پمپ‌های انسولین یک گزینه‌ی منعطف برای تزریق انسولین هستند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت استفاده از پمپ انسولین را راحت‌تر از نوبت‌های تزریق مختلف در طول روز می‌دانند. استفاده از پمپ یک گزینه است نه یک الزام به همین دلیل شما می‌توانید در هر زمانی انتخاب کنید روش تزریق انسولین خود را تغییر دهید. انتخاب از بین انواع پمپ انسولین موجود در بازار ممکن است طاقت‌فرسا باشد پس بهتر است برای یک انتخاب مناسب با پزشک خود، فروشنده‌ی تجهیزات پزشکی که از آن خرید می‌کنید و مطالب این مقاله کمک بگیرید.

منابع: webmd، clevelandclinic