شایع‌ترین دلایل قرمز شدن چشم و انواع روش‌های درمان آن

قرمز شدن چشم مشکل شایعی است که ممکن است باعث نگرانی شما شود. اما در بیشتر موارد جدی نیست، مگر اینکه با سایر علائم مثل درد یا تغییر بینایی همراه باشد. این عارضه دلایل مختلفی دارد که تعدادی از آن‌ها خوش‌خیم هستند و بعضی دیگر جدی محسوب می‌شوند و به درمان اورژانسی نیاز دارند. اگر می‌خواهید درباره‌ی علت قرمزی چشم و نحوه‌ی درمان آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها بخوانید.

قرمزی چشم نشانه چیست؟

قرمزی چشم یک اصطلاح عمومی است که برای توصیف چشم‌های خون‌آلود و تحریک‌شده به‌کار می‌رود. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که عروق خونی کوچک در زیر سطح چشم بزرگ یا ملتهب می‌شوند. قرمزی می‌تواند یک یا هر ۲ چشم را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین ممکن است در طول زمان ایجاد شود یا به‌طور ناگهانی رخ دهد. از رایج‌ترین دلایل بروز این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. آلرژی

آلرژی روی چشم‌ها تاثیر می‌گذارد و باعث قرمزی و تورم آن‌ها می‌شود. علائم دیگری که ممکن است تجربه کنید عبارتند از:

• خارش
• سوزش
• آبریزش چشم

آلرژی چشمی همچنین می‌تواند با سایر علائم آلرژی مانند عطسه و خارش بینی همراه باشد. محرک‌های رایج آلرژی شامل موارد زیر هستند:

۲. خشکی چشم

اشک توسط غدد کوچک بالای چشم ساخته می‌شود و به محافظت از چشم و حرکت روان آن کمک می‌کند. زمانی که چشم‌های شما به اندازه‌ی کافی اشک تولید نمی‌کنند، دچار خشکی چشم می‌شوید. خشکی چشم بسیار شایع است، به طوری که محققان میزان شیوع آن را بین ۵ تا ۵۰ درصد تخمین زده‌اند. این عارضه بیشتر در زنان، افراد بالای ۵۰ سال و کسانی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند، رخ می‌دهد.

اگر خشکی چشم داشته باشید، ممکن است متوجه قرمز شدن چشم‌هایتان شوید. سایر علائم عبارتند از:

• سوزش
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• حساسیت به نور
• تاری دید (که می‌آید و می‌رود، به‌خصوص هنگام مطالعه)

۳. کنژنکتیویت (التهاب ملتحمه)

کنژنکتیویت (Conjunctivitis) زمانی اتفاق می‌افتد که غشای پوشاننده‌ی سطح داخلی پلک‌ و قسمت سفید چشم که به آن ملتحمه می‌گویند، ملتهب می‌شود. به این بیماری  «چشم صورتی» هم می‌گویند، چون باعث می‌شود سفیدی چشم صورتی یا قرمز به نظر برسد. کنژنکتیویت علائم دیگری هم دارد که شامل موارد زیر هستند:

• خارش
• سوزش
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• آبریزش چشم
• ترشح مخاط یا چرک که به پوسته شدن پلک‌ها منجر می‌شود

کنژنکتیویت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله:

• عفونت‌های ویروسی مانند عفونت‌های ناشی از آدنوویروس‌ها، سرخک یا بیماری کرونا (COVID-19)
• عفونت‌های باکتریایی که می‌توانند توسط گونه‌های مختلف مانند استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوک پنومونیه یا هموفیلوس آنفولانزا ایجاد شوند
• آلرژی به گرده‌ی گیاهان، کپک و شوره‌ی حیوانات خانگی
• محرک‌های محیطی مانند دود یا گازهای شیمیایی

ورم ملتحمه ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی بسیار مسری است؛ به این معنی که به‌راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.

۴. بلفاریت (التهاب پلک)

بلفاریت (Blepharitis) زمانی رخ می‌دهد که پلک‌های شما ملتهب می‌شوند. این بیماری باعث می‌شود پلک‌ها یا چشم‌های شما قرمز و متورم به نظر برسند. سایر علائم بلفاریت عبارتند از:

• خارش
• سوزش
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• آبریزش چشم
• پلک‌های پوسته‌پوسته شده در صبح
• حساسیت به نور

اگر بلفاریت به موقع درمان نشود، ممکن است علائم جدی‌تری ایجاد کند. این علائم شامل ریزش مژه، رشد مژه در جهت نامناسب یا تاری دید هستند.

در صورتی که میزان باکتری روی پلک‌های شما زیاد باشد، به بلفاریت مبتلا می‌شوید. همچنین اگر غدد چربی در پلک‌های شما مسدود شوند، ممکن است این بیماری را تجربه کنید. در موارد نادر، مایت‌های میکروسکوپی هم می‌توانند در بروز بلفاریت نقش داشته باشند.

۵. یووئیت

یووئیت (Uveitis) التهابی است که در قسمت میانی چشم که یووه‌آ (Uvea) نام دارد، اتفاق می‌افتد. یووه‌آ ناحیه‌ای است که بین سفیدی چشم و شبکیه قرار دارد. التهاب یووه‌آ می‌تواند به قرمز شدن چشم منجر شود. این بیماری ممکن است علائم دیگری هم داشته باشد، از جمله:

• تاری دید
• درد چشم
• مگس‌پران چشم
• حساسیت به نور

از رایج‌ترین علل شناخته‌شده‌ی یووئیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، روماتیسم مفصلی و کولیت اولسراتیو (یک نوع بیماری التهابی روده)
• انواع خاصی از عفونت‌ها از جمله سیفلیس، زونا و توکسوپلاسموز (یک نوع عفونت انگلی)
• بعضی از انواع سرطان مانند لنفوم
• ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) نوع ۱ که باعث تبخال دهان می‌شود

درمان به موقع برای کنترل یووئیت حیاتی است، چون این بیماری می‌تواند به از دست دادن بینایی منجر شود.

۶. اسکلریت

اسکلریت (Scleritis) زمانی اتفاق می‌افتد که التهاب روی سفیدی چشم یا صلبیه تاثیر می‌گذارد و آن را قرمز و متورم می‌کند. به غیر از قرمز شدن چشم، اسکلریت ممکن است علائم زیر را هم ایجاد کند:

• آبریزش چشم
• درد چشم یا حساس بودن آن نسبت به لمس
• تاری دید
• حساسیت به نور
• احساس درد در سر، صورت یا فک
• کاهش بینایی

اسکلریت اغلب با یک بیماری خودایمنی مثل روماتیسم مفصلی، لوپوس، سندرم شوگرن یا بیماری التهابی روده (IBD) مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون همراه است. این بیماری همچنین ممکن است به‌دلیل آسیب‌دیدگی چشم یا عفونت آن اتفاق بیفتد.

۷. خونریزی زیر ملتحمه

گاهی‌اوقات یکی از عروق خونی چشم پاره می‌شود و خون در سطح چشم نشت می‌کند که به این عارضه خونریزی زیر ملتحمه می‌گویند. خونریزی زیر ملتحمه ممکن است جدی به نظر برسد، اما در بیشتر موارد خوش‌خیم است و در عرض یک تا ۲ هفته به‌طور خودبه‌خود از بین می‌رود.

معمولا قرمز شدن چشم آسیب‌دیده تنها علامت این بیماری است، با این حال، در بعضی موارد ممکن است چشم کمی تحریک شود. همچنین اگر با کاهش بینایی همراه باشد، باید در مورد آن با پزشک صحبت کرد. بعضی از علل رایج خونریزی زیر ملتحمه عبارتند از:

• مالش بیش از حد چشم
• سرفه یا عطسه‌ی شدید
• استفراغ
• آسیب‌دیدگی چشم

اگر از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید یا دیابت و فشار خون بالا دارید، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به این بیماری هستید.

۸. گل مژه

گل مژه به‌دلیل انسداد غده‌ی میبومین (Meibomian) رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند قسمت خارجی یا داخلی پلک بالایی یا پایینی شما را تحت تاثیر قرار دهد. در صورت ابتلا به گل مژه، لب پلک قرمز، متورم و دردناک می‌شود. همچنین ناحیه‌ی آسیب‌دیده ممکن است با میبوم پر شود و به اندازه‌ی یک نخود رشد کند. میبوم یک نوع ماده‌ی روغنی است که به حفظ سلامت چشم کمک می‌کند.

۹. گلوکوم زاویه‌ی بسته

گلوکوم (آب سیاه) وضعیتی است که در آن فشار چشم به‌دلیل تولید بیش از حد مایعات افزایش می‌یابد. این بیماری می‌تواند به عصب بینایی آسیب برساند و به از دست دادن بینایی منجر شود.

گلوکوم انواع مختلفی دارد. در گلوکوم زاویه‎ی بسته که به آن گلوکوم با زاویه‌ی باریک هم می‌گویند، فشار چشم به‌سرعت بالا می‌رود. علائم این بیماری به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است شامل قرمزی چشم باشد. سایر علائمی که باید به آن‌ها توجه کنید شامل موارد زیر هستند:

• درد شدید چشم
• دیدن هاله‌ها یا حلقه‌های رنگین کمانی
• تاری دید
• کاهش بینایی
• سردرد
• حالت تهوع یا استفراغ

گلوکوم زاویه‌ی بسته زمانی اتفاق می‌افتد که عنبیه محل تخلیه‌ی مایع چشم را مسدود می‌کند. درنتیجه، مایع در چشم تجمع می‌یابد که این امر به افزایش سریع فشار چشم منجر می‌شود. این نوع گلوکوم یک بیماری اورژانسی به شمار می‌رود که اگر فورا درمان نشود، روی بینایی تاثیر می‌گذارد.

۱۰. زخم قرنیه

زخم قرنیه مشکلی است که قسمت خارجی چشم را درگیر می‌کند. به این بیماری «کراتیت» (keratitis) هم گفته می‌شود. علاوه بر قرمز شدن چشم، زخم قرنیه می‌تواند علائم زیر را هم ایجاد کند:

• درد شدید چشم
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• آبریزش چشم
• ترشح چرک
• تاری دید
• حساسیت به نور
• تورم پلک

رایج‌ترین دلایل ابتلا به زخم قرنیه عبارتند از:

• باکتری‌ها
• ویروس‌ها به‌ویژه ویروس هرپس سیمپلکس (ویروس تبخال) و ویروس واریسلا-زوستر (ویروس آبله مرغان)
• قارچ
• آکانتامبا (یک نوع عفونت انگلی)
• خشکی چشم
• خوابیدن با لنزهای تماسی
• دوش گرفتن یا شنا کردن با لنزهای تماسی یا استفاده از آب چاه برای تمیز کردن لنزها
• آسیب‌دیدگی قرنیه (مانند خراش، بریدگی یا سوختگی)
• فلج بلز و سایر اختلالاتی که روی توانایی پلک برای بسته شدن تاثیر می‌گذارند

اگر علائم زخم قرنیه را تجربه کردید، مهم است که به‌موقع به پزشک مراجعه کنید. چون اگر این عارضه مدیریت نشود، می‌تواند برای همیشه به بینایی شما آسیب برساند.

۱۱. جراحت و آسیب‌دیدگی

تداوم آسیبی که روی چشم تاثیر می‌گذارد ممکن است باعث قرمز شدن آن شود. این علامت اغلب به‌دلیل تحریک یا خونریزی رخ می‌دهد. علائم دیگری که ممکن است به‌دلیل آسیب‌دیدگی چشم مشاهده شوند عبارتند از:

• درد
• تورم چشم یا نواحی اطراف آن
• مشکل در حرکت دادن چشم
• کاهش بینایی
• تغییر اندازه‌ی مردمک

از رایج‌ترین عواملی که به چشم آسیب می‌رسانند و باعث قرمز شدن آن می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورود اجسام خارجی به چشم
• آسیب فیزیکی مانند ضربه یا تصادف
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

۱۲. استفاده از لنزهای تماسی

کسانی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند مجبورند چشم‌ها و نواحی اطراف آن را بیشتر از دیگران لمس کنند. درنتیجه، به‌دلیل عوامل زیر در معرض خطر قرمز شدن چشم هستند:

• خراش قرنیه
• آلرژی چشمی
• عفونت‌ چشم
• زخم قرنیه که می‌تواند در اثر خوابیدن با لنزهای تماسی ایجاد شود
• خشکی چشم
• نئوواسکولاریزاسیون (Neovascularization) یا رشد عروق خونی جدید روی قرنیه
• کنژنکتیویت پاپیلاری غول پیکر (یک نوع التهاب ملتحمه که در آن برجستگی‌هایی در زیر پلک ایجاد می‌شود.)
• قرمزی حاد چشم ناشی از لنز تماسی (CLARE) که به‌دلیل استفاده از لنز در طول شب ایجاد می‌شود

علاوه بر قرمزی چشم، لنزهای تماسی می‌توانند عوارض دیگری هم داشته باشند. این عوارض با علائم زیر همراه  هستند:

• درد چشم
• آبریزش چشم
• تاری دید
• حساسیت به نور

اگر یکی از علائم فوق را در حین استفاده از لنزهای تماسی تجربه کردید، آن‌ها را برای چند ساعت از داخل چشم بردارید. در صورتی که علائم شما ادامه یافت یا بدتر شد، به چشم پزشک مراجعه کنید.

۱۳. سایر دلایل قرمز شدن چشم

گاهی‌اوقات قرمزی چشم به موارد زیر مربوط می‌شود:

• استفاده از الکل یا مواد مخدر
• فوتوکراتیت (Photokeratitis) یا تحریک چشم که به‌دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید اتفاق می‌افتد
• روزاسه‌ی چشمی (یک بیماری پوستی است که اغلب گونه‌ها، بینی یا پیشانی را درگیر می‌کند، اما می‌تواند روی چشم‌ها هم تاثیر بگذارد.)
• تریشیازیس (Trichiasis) که در آن مژه‌ها به سمت داخل رشد می‌کنند و باعث تحریک چشم می‌شوند
• سلولیتیس (Cellulitis) که یک نوع عفونت باکتریایی پوست است و می‌تواند روی پلک یا کاسه‌ی چشم تاثیر بگذارد
• اندوفتالمیت (Endophthalmitis) یا عفونت بافت‌های داخل چشم
• انکوسرکیازیس (Onchocerciasis) یا یک عفونت انگلی که توسط کرم گرد ایجاد می‌شود
• تینوبلاستوما (Retinoblastoma) یا یک نوع سرطان که چشم را درگیر می‌کند

علت قرمزی چشم چیست؟

همان‌طور که گفته شد، قرمز شدن چشم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. جدول زیر به شما کمک می‌کند که علت بروز این مشکل را راحت‌تر حدس بزنید:

۱. علت قرمزی چشم در کودکان

کودکان هم ممکن است مثل بزرگسالان به‌دلایل مختلف با مشکل قرمز شدن چشم مواجه شوند. قرمزی چشم در کودکان به‌تنهایی یا همراه با سایر علائم رخ می‌دهد. کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه یکی از علل شایع این مشکل است که می‌تواند منشاء باکتریایی یا ویروسی داشته باشد یا به‌دلیل آلرژی اتفاق بیفتد. در این حالت، قرمزی معمولا در هر دو چشم مشاهده می‌شود.

از سایر دلایل قرمزی چشم در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وارد آمدن ضربه به چشم کودک یا سایر آسیب‌های فیزیکی
• فعالیت‌های خسته‌کننده مانند تماشای تلویزیون یا کار با کامپیوتر برای مدت طولانی
• تولید ناکافی اشک یا عدم تعادل رطوبت در سطح چشم که باعث خشکی چشم می‌شود
• عفونت چشم که به درمان سریع نیاز دارد

۲. علت قرمزی چشم راست چیست؟

بعضی از شرایط یا بیماری‌ها ممکن است فقط روی یک چشم تاثیر بگذارند و باعث قرمزی آن شوند. به‌عنوان مثال، می‌توان به خونریزی زیر ملتحمه، گل مژه و جراحت یا ضربه اشاره کرد. لنزهای تماسی هم ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کنند.

عوارض قرمز شدن چشم

در بیشتر موارد، قرمزی چشم عوارض جدی در پی نخواهد داشت. با این حال، اگر بینایی تغییر کند، ممکن است توانایی شما برای انجام کارهایی مانند آشپزی یا رانندگی تحت تاثیر قرار بگیرد و احتمال آسیب تصادفی افزایش پیدا کند.

از سوی دیگر، درمان دیرهنگام بعضی از بیماری‌های چشمی می‌تواند به آسیب دائمی چشم و حتی از دست دادن بینایی منجر شود. نمونه‌هایی از این بیماری‌ها عبارتند از: عفونت چشم، گلوکوم زاویه‌ی بسته و جراحت چشم.

زمان مراجعه به پزشک

بیشتر عواملی که باعث قرمز شدن چشم می‌شوند به مراقبت فوری پزشکی نیاز ندارد. با این حال، در موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:

• علائم شما بیش از یک هفته طول بکشد
• تغییراتی را در بینایی خود تجربه کنید
• در چشم خود احساس درد داشته باشید
• به نور حساس باشید
• از یک یا هر دو چشم خود ترشح داشته باشید
• داروهایی مصرف کنید که خون شما را رقیق می‌کنند (مانند هپارین یا وارفارین)

همچنین توصیه می‌شود اگر با یکی از مشکلات زیر مواجه شدید، به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید:

• چشم شما پس از ضربه یا جراحت قرمز شده است
• سردرد و تاری دید دارید
• در اطراف لامپ هاله یا حلقه‌های سفید می‌بینید
• حالت تهوع و استفراغ دارید

درمان قرمزی چشم

اگر قرمز شدن چشم از مشکلات خفیف مانند آلرژی، کنژنکتیویت یا بلفاریت ناشی شده باشد، به احتمال زیاد می‌توانید علائم خود را در خانه درمان کنید. در ادامه به تعدادی از اقدامات مفید در این زمینه اشاره می‌کنیم:

• از کمپرس خنک استفاده کنید. چشم‌های خود را ببندید و چند بار در روز یک کمپرس خنک روی آن‌ها قرار دهید. این کار به کاهش قرمزی و تورم کمک می‌کند.
• داروهای بدون نسخه (OTC) مصرف کنید. ضداحتقان‌ها و آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه به کاهش قرمزی چشم کمک می‌کنند. داروهایی مانند ایبوپروفن و استامینوفن هم که بدون نسخه در دسترس هستند، می‌توانند ناراحتی یا تورم را کاهش دهند.
• اشک مصنوعی را امتحان کنید. اشک مصنوعی بدون نسخه به فروش می‌رسد و برای کاهش قرمزی چشم و حذف محرک‌ها از آن استفاده می‌شود.
• از عوامل محرک دوری کنید. در زمان قرمز شدن چشم‌ها باید مدت زمان تماس خود را با محرک‌های محیطی مانند گرده‌ی گیاهان، دود یا گازهای شیمیایی کاهش دهید.
• دست‌هایتان را بشویید. به‌طور منظم دست‌های خود را بشویید و اگر دست‌هایتان تمیز نیستند، چشم‌های خود را لمس نکنید.
• از لوازم آرایش یا لنز استفاده نکنید. سعی کنید تا زمانی که علائم شما از بین نرفته‌اند از آرایش کردن یا استفاده از لنزهای تماسی خودداری کنید.
• مدت زمان استفاده از وسایل دیجیتال را به حداقل برسانید. استفاده‌ی طولانی‌مدت از کامپیوتر، تلویزیون یا موبایل می‌تواند باعث خستگی و خشکی چشم شود.

۱. درمان قرمز شدن چشم با راهکارهای پزشکی

اگر قرمزی چشم با درد یا تغییر بینایی همراه است، با پزشک مشورت کنید. پزشک در مورد علائم، وضعیت سلامتی و مشکلاتی که ممکن است باعث تحریک چشم شده باشند، از شما سوال می‌پرسد. همچنین چشم‌هایتان‌ را معاینه می‌کند. بسته به علت قرمزی چشم، ممکن است پزشک یک یا چند مورد از موارد زیر را برای درمان پیشنهاد دهد:

• قرص یا قطره‌ی ‌چشم استروئیدی
• داروهای ضدمیکروبی که ممکن است شامل قطره‌ی چشم، قرص یا یک داروی موضعی باشند که باید آن را در نزدیکی چشم خود بمالید
• قطره‌های چشمی تجویزی برای شرایط خاص مانند آلرژی، خشکی چشم یا گلوکوم
• استفاده از لیزر برای درمان گلوکوم حاد

۲. قطره برای قرمزی چشم

انتخاب قطره‌ی مناسب برای درمان مشکلات چشم به نوع بیماری شما بستگی دارد. بنابراین بسته به علت قرمزی چشم می‌توانید از انواع محصولات از جمله اشک مصنوعی، قطره‌ی استروئیدی یا قطره‌ی ضدمیکروبی استفاده کنید. برای تهیه‌ی بعضی از این قطره‌ها به نسخه‌ی پزشک نیاز دارید.

راه‌های پیشگیری از قرمز شدن چشم

در بیشتر موارد می‌توان از قرمزی چشم با رعایت بهداشت و پرهیز از محرک‌ها پیشگیری کرد. برای جلوگیری از این مشکل توصیه می‌شود نکات زیر را رعایت کنید:

• دست‌های خود را به‌طور منظم بشویید، به‌خصوص اگر در نزدیکی شخصی هستید که عفونت چشم دارد.
• هر روز تمام محصولات آرایشی را از روی چشم‌های خود پاک کنید.
• از لنزهای تماسی بیشتر از زمان توصیه‌شده استفاده نکنید. همچنین آن‌ها را قبل از شنا از چشم‌های خود خارج کنید.
• در طول شب از لنزهای تماسی استفاده نکنید.
• لنزهای تماسی خود را به‌طور منظم تمیز کنید.
• از فعالیت‌هایی که می‌توانند باعث خستگی چشم شوند، خودداری کنید.
• از تماس با موادی که باعث تحریک چشم می‌شوند، بپرهیزید. اگر در معرض این مواد قرار گرفتید، فورا چشم‌های خود را بشویید.

کلام پایانی

تقریبا همه‌ی مردم در مقطعی از زندگی خود با مشکل قرمز شدن چشم مواجه می‌شوند. در بیشتر موارد، قرمزی چشم جدی نیست و با درمان‌های خانگی برطرف می‌شود. اما اگر با علائم نگران‌کننده مثل درد یا تاری دید همراه باشد، باید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

منابع: healthline, nhs, mehmettetikoglu